Πολιτική σε πολύπλοκους καιρούς

Του Πασχου Mανδραβελη

Χρόνια τώρα κυριαρχεί ένα ερώτημα στις πολιτικές συζητήσεις. Γιατί σήμερα δεν υπάρχει ένας Σαρλ Ντε Γκωλ, ένας Χέλμουτ Κολ, ένας Κωνσταντίνος Καραμανλής ή ένας Ζακ Ντελόρ; Γιατί το πολιτικό σύστημα ή ακόμη και οι κοινωνίες δεν παράγουν μεγάλους ηγέτες όπως παλιά;

Κατ’ αρχάς, αν διευρύνουμε λιγάκι τη συζήτηση, θα διαπιστώσουμε ότι τίποτε δεν παράγεται «όπως παλιά». Ούτε καν οι ντομάτες δεν είναι «τόσο νόστιμες όπως παλιά». Τα αυτοκίνητα «δεν είναι τόσο γερά όσο παλιά»· «οι άνθρωποι δεν είναι τόσο τίμιοι όπως παλιά»· «τα παιδιά δεν μορφώνονται τόσο καλά, όσο παλιά»· γενικώς «η ζωή δεν είναι τόσο καλή όσο παλιά».

Ενας άλλος «Ευτυχισμένος Πρίγκιπας»

Tης Mαριαννας Tζιαντζη

Eκτός από τον παραμυθένιο γάμο του πρίγκιπα Ουίλιαμ και της Κέιτ Μίντλετον, υπάρχει και η παραμυθένια αλήθεια. Και, μερικές φορές, η αλήθεια του παραμυθιού είναι πιο δυνατή, πιο αποκαλυπτική, πιο ανθεκτική στον χρόνο από τη θορυβώδη και φανταχτερή αλήθεια της επικαιρότητας.

Σιωπούν στ’ αλήθεια οι διανοούμενοι;

Tου Παντελη Μπουκαλα

Τις τελευταίες δεκαετίες, κι όσο από τη μεταπολιτευτική ευφορία οδεύαμε προς τη βαθιά κρίση, εισήχθη ένα νέο έθιμο: να τίθεται κάθε τόσο σε δραματικούς τόνους ή και με έκδηλη στηλιτευτική πρόθεση το ερώτημα «Γιατί σιωπούν οι διανοούμενοι;» Το ερώτημα το θέτουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, και εννοώ τα έντυπα, που παίρνουν τη σκυτάλη το ένα από το άλλο ή απλώς αντλούν μηχανικά από την αποθήκη των στερεοτύπων. Η τηλεόραση, βουλιαγμένη στον υπνωτιστικό κόσμο της, αλλά ταυτόχρονα και διαμορφώτρια του κόσμου στον οποίο είμαστε υποχρεωμένοι να ζούμε όλοι οι υπόλοιποι, δεν ασχολείται με τέτοια ζητήματα· ίσως επειδή γνωρίζει, έστω εξ ενστίκτου, ότι η «διανόηση» που πράγματι παράγει πολιτική σήμερα και η άποψή της έχει όντως την ιδιαίτερη βαρύτητα που της αποδίδουν τα λεξικογραφικά ερμηνεύματα του όρου, είναι οι τηλεοπτικές αυθεντίες.

Ελλειμμα ηγεσίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο

Toυ Aγγελου Σταγκου

Πραγματικά, αν ο 20ός αιώνας ανέδειξε γίγαντες της πολιτικής, ασχέτως του ιδεολογικού μανδύα που φορούσε ο καθένας, ο 21ος αιώνας διαμορφώνεται από νάνους μέχρι τώρα. Αν ψάξουμε, μάλιστα, λίγο περισσότερο, θα διαπιστώσουμε ότι ο οικονομικός τομέας, τουλάχιστον, διαμορφώνεται μάλλον από κάποιες δυνάμεις άμορφες, άχρωμες και απροσδιόριστες, παρά από συγκεκριμένα πολιτικά πρόσωπα. Ακόμη και των μεγάλων και ισχυρών ευρωπαϊκών κρατών οι εκλεγμένες κυβερνήσεις στέκονται ανήμπορες μπροστά στην ισχύ των δυνάμεων αυτών. Ισχύ, όμως, που την έχει εκχωρήσει η πολιτική εξουσία σε διεθνές επίπεδο, αφενός γιατί έχει ασπασθεί την ιδεολογία της πλήρους απελευθέρωσης της λεγόμενης αγοράς και αφετέρου γιατί προς αυτήν την κατεύθυνση πιέζει παράλληλα και η ανάπτυξη της τεχνολογίας.

Μια συγκεκριμένη άποψη για την Ελλάδα

Tου Aποστολου Δοξιαδη

Η σωτηρία απαιτεί ηγέτες που όχι μόνο οδηγούνται από μια υψηλή άποψη για την Ελλάδα, αλλά διαθέτουν την ευφυΐα, το θάρρος και την αποφασιστικότητα να την κάνουν πράξη. Θα φανούν -ένας έστω; Αγνωστο. Αλλά πριν φανούν -αν φανούν- φοβάμαι ότι πρώτα πρέπει να φτάσουμε στην καταστφροφή, στο απροχώρητο, εκεί δηλαδή που μας οδηγούν σταθερά οι σημερινοί πολιτικοί μας

Κρίση παιδείας η κρίση τής οικονομίας

Γεώργιος Μπαμπινιώτης

Προσπαθώ να πω με όση δύναμη δημόσιας φωνής διαθέτω ότι η οικονομική κρίση που μαστίζει σήμερα τη χώρα μας είναι πριν και πάνω απ΄ όλα κρίση αρχών, κανόνων, αξιών και ιδανικών, κρίση υπεύθυνων πολιτών με αίσθηση υποχρεώσεων και δικαιωμάτων, κρίση σκεπτόμενων πολιτών με δυνατότητα εκτιμήσεως προσώπων και πραγμάτων, κρίση ήθους και ηθικής, κρίση ευαισθησίας κοινωνικής, κρίση πολιτικής σκέψεως με όραμα και πολιτικών με συνείδηση ευθύνης, με πείρα ζωής και αίσθηση τής πραγματικότητας, κρίση συναίσθησης τής ουσίας και τής σπουδαιότητας τού πολιτισμού και τής εν γένει καλλιέργειας τού ανθρώπου, κρίση θρησκευτικής πίστης, κρίση εμπιστοσύνης σε πρόσωπα και θεσμούς (στον δάσκαλο, στον δικαστή, στον ιερέα, στον γιατρό, στον πολιτικό, στον δημοσιογράφο, στον δημόσιο υπάλληλο), κρίση σύνεσης και ορθοφροσύνης, κρίση αυτογνωσίας, κρίση στοχασμού για το τι είναι σημαντικό στη ζωή, κρίση... Μπορώ εδώ να σταματήσω την απαρίθμηση των μορφών κρίσεως που γέννησαν, κατά βάθος, την οικονομική κρίση και να εστιάσω στην καρδιά τής κρίσης: στην κρίση παιδείας που περνάει πολλά χρόνια τώρα η χώρα μας και που είναι αυτή η οποία υπέσκαψε, αν δεν διέλυσε ήδη, τον ιστό τής ελληνικής κοινωνίας.

Η Ελλάδα σαν σημείο λοιδορούμενο

Του Παντελη Mπουκαλα

Δεν πρόλαβα τ’ όνομά του στην τηλεόραση. Αλλά δεν παραέχει σημασία. Γερουσιαστής ήταν. Αμερικανός. Ρεπουμπλικάνος. Αλλά ούτε και η εθνικότητά του έχει σημασία ή η πολιτική του ταυτότητα. Και Δημοκρατικός θα μπορούσε να είναι, και Γερμανός ή Αγγλος, Ιταλός, Κινέζος ή Ρώσος. «Δεν πρέπει να επιτρέψουμε να καταντήσει η χώρα μας σαν την Ελλάδα», έλεγε. Ετσι, με την Ελλάδα σαν το όνομα του απεχθούς αντιπαραδείγματος, της ηθικά έρημης χώρας, του απολωλότος προβάτου. Αν γνωρίζει σε ποια ήπειρο πέφτει η Ελλάδα, αν μπήκε στο κόπο να μελετήσει έστω πέντε λεπτά τα πεπραγμένα της, ή απλώς υιοθέτησε με τη σειρά του τον κοινό τόπο που κυριαρχεί πάνω από ένα χρόνο στα ΜΜΕ όλου του κόσμου, δεν μπορεί να το ξέρει κανείς.

Τα κινητά ψήνουν pop corn και μάλλον τον εγκέφαλό μας!

Ίσως το βίντεο σάς βοηθήσει να περιορίσετε τη χρήση του κινητού τηλεφώνου!

Πατρίδα στη διασπορά

Tου Νικου Γ. Ξυδακη

Είναι αλήθεια λοιπόν. Απομακρυνόμενος γεωγραφικά από την Ελλάδα, τη βλέπεις πιο καθαρά. Και βλέπεις επίσης τους άλλους Ελληνες, της διασποράς, τους μη Ελλαδίτες, αυτούς που δεν τους λογιαριάζεις όταν τρώγεσαι με τα ρούχα σου και με τον διπλανό σου, εσύ, ο αυτάρεσκος Ελλαδίτης, ο κλεισμένος στον κύκλο της έριδος και της κατακραυγής, ο πιασμένος στον κύκλο της απαισιοδοξίας και της ανημπόριας.

Βλέπεις πιο καθαρά τους Ελληνες. Και αντιλαμβάνεσαι, μάλλον αισθάνεσαι σωματικά, ότι οι Ελληνες της διασποράς είναι ενημερωμένοι, είναι πολιτικοποιημένοι, πονάνε τον τόπο, και κυρίως δεν φοβούνται να πουν τη λέξη πατρίδα. Συντηρητικοί, αριστεροί, διανοούμενοι, επιχειρηματίες, επιστήμονες, βαθύπλουτοι και βιοπαλαιστές, καλλιτέχνες, εκδηλώνουν τον πατριωτισμό τους ανοιχτά, απερίφραστα, θερμά, ανιδιοτελώς (πώς αλλιώς;).

Επάγγελμα: Ελληνας πολιτικός

Tου Aποστολου Δοξιαδη

Η απέχθεια του Ελληνα πολίτη για τους πολιτικούς αυξάνεται τελευταία κατακόρυφα, καθώς η κρίση που μας μαστίζει οξύνεται. Η αιτία της απέχθειας επικυρώνεται καθημερινά από λόγια και έργα πολιτικών, που δείχνουν ότι οι άνθρωποι αυτοί όχι απλώς δεν συμβάλλουν στη λύση των προβλημάτων μας, αλλά φέρονται σα να μην έχει καταλάβει καν ότι υπάρχουν. Οι νοήμονες πολίτες απορούν: είναι δυνατόν να μη συνειδητοποιούν οι πολιτικοί το τι συμβαίνει; Δεν βλέπουν τον γκρεμό που οδηγούμαστε; Υστερούν μήπως βιολογικά, είναι διανοητικά καθυστερημένοι; Ή μήπως βλέπουν, αλλά εθελοτυφλούν;

Τα υπέρ και κατά της αστικοποίησης

 Άρθρο δημοσιευμένο το 2007, επίκαιρο σήμερα

ΤΟ 2008 σηματοδότησε ένα ιδιαίτερο γεγονός στην παγκόσμια ιστορία της ανθρωπότητας: Για πρώτη φορά, περισσότερο από το 50% του πληθυσμού της Γης θα ζει σε αστικά κέντρα. Η αστικοποίηση, με όλες τις θετικές και αρνητικές πλευρές της έχει φανατικούς υποστηρικτές και πολέμιους, καθένας από τους οποίους, χρησιμοποιώντας διαφορετικά επιχειρήματα την ενθαρρύνουν ή επιθυμούν τη σταδιακή μείωση της.

Η ζωή στις πόλεις τον 21ο αιώνα

Τον τελευταίο καιρό όλο και περισσότεροι κάτοικοι των μεγάλων πόλεων συνειδητοποιούν ότι η ζωή σε αυτές είναι μια πολύ σκληρή υπόθεση. Μια σειρά προβλήματα ­ κυκλοφοριακό, υποβάθμιση του περιβάλλοντος, κατάρρευση του κοινωνικού ιστού, αύξηση της εγκληματικότητας ­ έχουν πλέον φθάσει σε οριακά σημεία και οδηγούν όλο και περισσότερους αστούς να αναζητούν απεγνωσμένα τρόπους φυγής από την πόλη.

Οι κάτοικοι των αστικών κέντρων της χώρας παρακολουθούν τα προβλήματα αυτά να διογκώνονται καθημερινά και αισθάνονται ανίκανοι να κάνουν κάτι για να αναστρέψουν τη διαδικασία αυτή. Οι πόλεις εξαπλώνονται αδιάκοπα και ο πληθυσμός των αστικών κέντρων αυξάνεται συνεχώς. Τα αστικά συγκροτήματα με πληθυσμό άνω των 10.000 κατοίκων στην Ελλάδα αυξήθηκαν από 55 το 1951 σε 71 το 1991.

Οι φυσικοί, οικολογικοί και παραγωγικοί πόροι μέσα στον αστικό ιστό της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και των μεγάλων επαρχιακών πόλεων συρρικνώνονται με αμείωτους ρυθμούς και τα ευαίσθητα οικοσυστήματα γύρω από αυτές έχουν υποβαθμιστεί σε μη αναστρέψιμο σημείο.

Έκθεση του ΟΗΕ: Η αστικοποίηση εξαπλώνεται αψηφώντας σύνορα

Σύμφωνα με έκθεση του Προγράμματος Ανθρωπίνων Οικισμών του ΟΗΕ, γνωστού ως UN Habitat, οι μεγαλουπόλεις του κόσμου εξελίσσονται σταθερά σε μεγάλες περιφέρειες που μπορεί στα επόμενα 50 χρόνια να έχουν έκταση εκατοντάδων χιλιομέτρων και να κατοικούνται από περισσότερους από 100 εκατομμύρια κατοίκους, με σημαντικές επιπτώσεις στον πληθυσμό και τον παγκόσμιο πλούτο. Το φαινόμενο που ονομάζεται «ατέρμονη πόλη» μπορεί να είναι μία από τις σημαντικότερες αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι θα ζουν και οι οικονομίες θα λειτουργούν τα επόμενα 50 χρόνια, όπως λέει το UN Habitat στην έκθεσή του, όπου για πρώτη φορά προσδιορίζει την τάση των εξελισσόμενων τεράστιων περιφερειών.

Το χρέος της διανόησης

ΣΤΑΜΑΤΗΣ Ν. ΑΛΑΧΙΩΤΗΣ

Η κακοδαιμονία της σύγχρονης εποχής μας, με τη διαφθορά και την κρίση να μολύνουν όλους τους τομείς της κοινωνίας, προβάλλεται αναμφίβολα και στη διανόηση. Η κριτική στάση, λ.χ., των κατά Γκράμσι παραδοσιακών/πραγματικών διανοουμένων είναι ένα κύριο χαρακτηριστικό που επενδύεται με τον ανιδιοτελή αγώνα τους και με επώδυνο το προσωπικό τους κόστος. Αντίθετα, η κατά Πουλαντζά κριτική αυτή επαγρύπνηση, το χρέος κάθε διανοουμένου, δεν είναι χαρακτηριστικό των στρατευμένων/οργανικών διανοουμένων, οι οποίοι συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με την εξουσία, με αποτέλεσμα να κατατάσσονται στους εξουσιαστές, αυτοακυρούμενοι.

Το τέλος των φανατικών

Του Σωκρατη Tσιχλια

Φαίνεται ότι οι καταστροφές, οι κατακρημνίσεις των βεβαιοτήτων και οι οικονομικές κρίσεις δεν μας έμαθαν τίποτε ακόμα. Η χρεοκοπία του υπαρκτού σοσιαλισμού, η ηθική κατάπτωση των οικονομιών της αγοράς που κατασπαράσσονται από σκάνδαλα, απληστία και κυνισμό, καθώς και οι τρομερές οικολογικές καταστροφές θα έπρεπε, λογικά, να είχαν σημάνει το τέλος των φανατικών. Των κατόχων της μιας απόλυτης λυτρωτικής αλήθειας.

Τοξική κιβωτός

Tου Παντελη Μπουκαλα

Aνάμεσα σε όσα λέγονται με στόχο να αμβλυνθεί η σημασία του πυρηνικού ατυχήματος στην Ιαπωνία είναι και το ότι η επιστήμη και η έρευνα έχουν το κόστος τους, και σε ανθρώπινες ζωές, οπότε πρέπει να συμφιλιωθούμε με το «μοιραίο». Η ανθρωπότητα, λέει, πάντοτε κατέβαλλε σκληρό τίμημα για κάθε βήμα της προς τη γνώση, ιδίως την τεχνολογική, οπότε «καλύτερα να λείπουν τα μοιρολόγια και τα αναθέματα», γιατί αποκαλύπτουν ανωριμότητα. Ο ισχυρισμός αυτός έχει την αξία του όταν διατυπώνεται για περιπτώσεις, λ.χ., όπως η διερεύνηση του Διαστήματος. Αλλά για ποια πρόοδο της επιστήμης μπορούμε να μιλάμε σε συμβάντα όπως της Φουκουσίμα και πόσες απώλειες, άμεσες και σε βάθος χρόνου, είμαστε διατεθειμένοι να αποδεχθούμε εν ονόματι του υποτιθέμενου καλού της επιστήμης; Πόσα σφάγια απαιτεί αυτός ο βωμός;

Το τέλος του «ελληνικού ονείρου»

Tου Aθανασιου Eλλις

Η μείωση του βιοτικού επιπέδου δεν είναι ευχάριστη εξέλιξη και προκαλεί εύλογες αντιδράσεις, ιδιαίτερα στα χαμηλά κοινωνικά στρώματα που δέχονται τις μεγαλύτερες πιέσεις. Ομως, η επιβαλλόμενη αλλαγή του τρόπου διαβίωσης των Ελλήνων σηματοδοτεί και το τέλος του άκρατου υλισμού και, υπό αυτή την έννοια, εμπεριέχει ένα στοιχείο εξυγίανσης. Το διαστρεβλωτικό και χωρίς ηθικούς φραγμούς μοντέλο που επικράτησε τις τελευταίες δεκαετίες ήταν ένα άδικο και επικίνδυνο τερατούργημα.