Το κράτος αποτελεί την τελευταία επιλογή

Tου Παναγη Γαλιατσατου

​​Ήταν μια αξιέπαινη πρωτοβουλία του Ινστιτούτου Δημοκρατίας και του Ινστιτούτου CES του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος η έρευνα για την κοινωνική συνοχή στην Ελλάδα, που παρουσιάστηκε στις Βρυξέλλες λίγο πριν από τα Χριστούγεννα. Οχι ότι αποκάλυψε πράγματα που δεν τα γνωρίζαμε. Για πρώτη φορά όμως μια επιστημονική έρευνα πεδίου εστίασε στη μέτρηση αυτών των επιπτώσεων. Από τα ευρήματα της έρευνας, η οποία διενεργήθηκε από την εταιρεία Metron Analysis, αξίζει να σταθεί κανείς ιδιαίτερα σε ένα σημείο. Στις επιπτώσεις της κρίσης στην ψυχολογική κατάσταση των Ελλήνων, που φαίνεται πως έχει διαταραχθεί αρκετά, αφού ένα 18% θεωρεί ότι η ψυχική του υγεία έχει χειροτερέψει αισθητά τον τελευταίο χρόνο και ένα 27% διαπιστώνει ότι η κατάστασή του έχει γίνει κάπως χειρότερη. Το άγχος και η ανησυχία φαίνεται να κερδίζουν έδαφος ανάμεσα στους πολίτες, καθώς το 69% δήλωσε τον Νοέμβριο ότι αισθάνεται σε καθημερινή βάση ανησυχία και άγχος, έναντι 66% τον Μάρτιο και 63% τον Δεκέμβριο του 2011.

Εσχατολογικά σύνδρομα

Tου Ηλια Μαγκλινη
Η είδηση ότι ένας μανιακός στην Κίνα, ο οποίος πίστευε ότι μεθαύριο Παρασκευή 21 Δεκεμβρίου θα έρθει η Συντέλεια, μαχαίρωσε περισσότερα από είκοσι παιδιά ίσως δεν θα έπρεπε να μας σοκάρει. Οπως και δεν θα έπρεπε να μας εκπλήσσει ότι ο νεαρός φονιάς και αυτόχειρας του Κονέκτικατ ήταν αφόρητα καταπιεσμένος από τη μητέρα του, η οποία, εκτός από τα πέντε όπλα της, συγκέντρωνε στις αποθήκες της τροφή διότι πίστευε ότι θα ερχόταν το τέλος της παγκόσμιας οικονομίας. Αυτός ο μηδενισμός φλερτάρει πολύ συχνά με τη βία, ειδικά όταν έχουμε να κάνουμε και με επιβαρυμένες ψυχοπαθολογίες.

Σπίτι μου, σπιτάκι μου;

Tης Mαριας Kατσουνακη

Η σχέση των Ελλήνων με τα σπίτια έχει βαθιές ρίζες στον χρόνο, στην Ιστορία, στην κοινωνία. Η επένδυση σε ένα σπίτι είχε τον χαρακτήρα της εξασφάλισης· των παιδιών από τους γονείς, της όποιας (μικρής ή μεγαλύτερης) αποταμίευσης, των χρημάτων που αποκτήθηκαν νομίμως ή παρανόμως. Οι οικονομίες έπαιρναν το σχήμα και το μέγεθος που είχε ένα τριάρι, ένα ρετιρέ, μια γκαρσονιέρα ή μια μονοκατοικία στα βόρεια προάστια, ανάλογα με τις δυνατότητες του καθενός. Ο κάτοχος ακινήτου ή ακινήτων διέθετε αίγλη. Είχε το κεφάλι του ήσυχο. Ενιωθε ασφαλής. Το 2009, σύμφωνα με έρευνα της Στατιστικής Υπηρεσίας της Αυστραλίας, η Ελλάδα ήταν η πέμπτη χώρα στον κόσμο και η δεύτερη στην Ευρώπη με τα μεγαλύτερα σπίτια. Στην παγκόσμια κατάταξη πρώτη ερχόταν η Αυστραλία και ακολουθούσαν ΗΠΑ, Νέα Zηλανδία, Δανία, Ελλάδα και Βέλγιο. Στην Ευρώπη, τα μεγαλύτερα σπίτια και διαμερίσματα διέθεταν οι Δανοί, δεύτεροι οι Ελληνες με επιφάνεια κατοικιών 126 τ.μ. κατά μέσο όρο. Με δάνεια, που χορηγούνταν χωρίς μεγάλη προσπάθεια από τις τράπεζες, οι νεοέλληνες κατάπιναν βουλιμικά τα τετραγωνικά, αλλάζοντας, και δι’ αυτού του τρόπου, κοινωνικό στάτους.

Οταν τα παιδιά γίνονται «γονείς των γονιών τους»

Tης Mαριαννας Tζιαντζη

​​​​​​«Το παιδί είναι ο πατέρας του ανθρώπου», έγραψε ένας μεγάλος Αγγλος ρομαντικός ποιητής το 1802, έχοντας όμως κατά νου την αμεσότητα του δεσμού του παιδιού με τη φύση, σύμφωνα με την ερμηνεία των περισσότερων μελετητών. Σήμερα, 210 χρόνια αργότερα, ο ίδιος στίχος ακούγεται ξανά αλλά χωρίς ποιητική διάθεση: «Τα παιδιά γίνονται γονείς των γονιών τους». Αυτή ήταν η διαπίστωση μιας ψυχολόγου, που εργάζεται σε μια γραμμή SOS, σε ένα κέντρο τηλεφωνικής βοήθειας για την πρόληψη της αυτοκτονίας, η οποία μίλησε στους «Νέους Φακέλους» (ΣΚΑΪ), στην εκπομπή με θέμα «Παιδιά και κρίση» (σε επανάληψη την Κυριακή στις 17.00). Μια έφηβη τηλεφώνησε ζητώντας βοήθεια για τον αδελφό της που μόλις είχε κάνει απόπειρα αυτοκτονίας. Το τηλεφώνημα έγινε κρυφά από τους γονείς. Η κοπελίτσα δεν ήθελε να τους το πει, γιατί εκείνοι ήταν ήδη πολύ φορτωμένοι, εξουθενωμένοι από την ανεργία και τη φτώχεια και, επομένως, ανήμποροι να διαχειριστούν το πρόβλημα. Ετσι, η κοπελίτσα σήκωσε αυτό το φορτίο στις δικές της λιανές πλάτες. Παρόμοια περιστατικά δεν είναι μεμονωμένα, όπως ειπώθηκε. Πολλοί μαθητές δεν ανοίγονται, δεν μιλούν στον πατέρα ή στη μητέρα για την αγωνία που τους προκαλεί η κρίση, όχι επειδή είναι αποξενωμένοι από τους γονείς τους, αλλά γιατί τους συμπονούν και θέλουν να τους προστατεύσουν. Κι έτσι, τα παιδιά γίνονται «γονείς των γονιών τους».

Ψευδολογίες περί συντέλειας

του Αλέξη Δεληβοριά, Αστρονόμου του Ευγενιδείου Πλανηταρίου

Εσχατολογικά σενάρια αποκάλυψης, απόκρυφες προβλέψεις επερχόμενης συντέλειας και καταστροφής του κόσμου εμφανίζονταν κατά καιρούς καθόλη τη διάρκεια της ανθρώπινης Ιστορίας. Στις μέρες μας, αντίστοιχα σενάρια κυκλοφορούν ευρέως στο Διαδίκτυο. Αυτοαποκαλούμενοι «ερευνητές», τηλεπωλητές βιβλίων και συνωμοσιολόγοι, ευαγγελιστές και ιδρυτές περίεργων αιρέσεων, που δυστυχώς έχουν κάνει την εμφάνισή τους και στην Ελληνική επικράτεια, έχουν βάλει το λιθαράκι τους στην αναμόχλευση του αρχέγονου φόβου του ανθρώπου για τη συντέλεια, τις περισσότερες φορές μάλιστα με το αζημίωτο. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και μεγάλες παραγωγές του Χόλλυγουντ, όπως το περιβόητο «2012», χρησιμοποίησαν τις αμφιλεγόμενες, από την πλευρά του καταναλωτή, τεχνικές του ιογενούς μάρκετινγκ (viral marketing) στην προσπάθειά τους να προωθήσουν το «εμπόρευμά» τους. Θα πρέπει, όμως, να διευκρινιστεί από την αρχή ότι τέτοιου είδους σενάρια για τον «επερχόμενο» Αρμαγεδώνα με αναφορές στην Ατλαντίδα και στη Βίβλο, σε εξωγήινους και αρχαίους αστροναύτες, σε χαμένους πολιτισμούς και σκοτεινές μυθολογίες, στη θεωρία της κούφιας Γης, στα Νεφελίμ κ.λπ. δεν είναι τίποτε άλλο από ένα αντιεπιστημονικό συνονθύλευμα αστήρικτων και αβάσιμων ισχυρισμών, που δεν αντέχουν σε σοβαρή κριτική.

«Η φτώχεια απειλεί θεμελιώδη δικαιώματα»

«Θεμελιώδη δικαιώματα, όπως αυτό της προστασίας της ζωής, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας και της ασφάλειας, απειλούνται λόγω της εξαπλούμενης φτώχειας και της διάσπασης του κοινωνικού ιστού» υπογραμμίζει ο Συνήγορος του Πολίτη, με αφορμή την παγκόσμια ημέρα Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Κρίση και επιβίωση της κοινωνίας

Του Λυκουργου Λιαροπουλου

Oταν σκεπτόμαστε την κρίση, η συνήθης αναφορά είναι στην απώλεια του ΑΕΠ 25%, συρρίκνωση αποδοχών και συντάξεων 30% και ανεργία 23%. Η επιβίωση δείχνει να είναι ζήτημα οικονομικών δεικτών. Μακάρι να ήταν μόνο αυτό. Η μεγέθυνση του ΑΕΠ είναι ευκολότερη από την αύξηση της συνολικής ευημερίας που συνεπάγεται αλλαγή της κοινωνίας. Στόχος είναι η επιβίωση όχι μόνο ατόμων και οικογενειών αλλά της κοινωνίας. Επιβίωση είναι η διάσωση βασικών χαρακτηριστικών και κατακτήσεων, που σηματοδοτούν την κοινωνία του 21ου αιώνα και κινδυνεύουν λόγω της κρίσης. Αυτές είναι η δέσμευση για ελευθερία και αυτοδιάθεση, η πίστη στη δημοκρατία, ο σεβασμός στον «άλλο» και στα ανθρώπινα δικαιώματα, το αδιαπραγμάτευτο της αξίας της ζωής και το αυτονόητο της υπακοής στον νόμο. Η επιβίωση, με την έννοια αυτή, δεν είναι θέμα οικονομικό, αλλά πολιτισμικό και ηθικό. Η Ελλάδα δεν κινδυνεύει μόνο με οικονομική κατάρρευση, αλλά με πολιτισμική οπισθοχώρηση και ηθική υποβάθμιση. Η Ελλάδα σήμερα είναι μια πολύ πιο «εχθρική» χώρα για όσους κατοικούν εδώ, Eλληνες και ξένους. Ο κίνδυνος είναι η συνεχής υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής, η διάψευση προσδοκιών και η μαζική μετανάστευση. Οι κίνδυνοι αυτοί αφορούν πολύ πιο σοβαρά και μακροχρόνια προβλήματα από την ύφεση.

Η απαγόρευση του ρατσισμού

Tου Πασχου Μανδραβελη

Μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι και το πολιτικό μας σύστημα και η οργανωμένη κοινωνία των πολιτών απαρτίζονται στον μεγαλύτερο βαθμό από δικηγόρους, αλλά αυτό που κατάλαβαν πολύ νωρίς οι τροϊκανοί αδυνατούν να το κατανοήσουν πολλοί συμπατριώτες μας. Οι νόμοι δεν λύνουν όλα τα προβλήματα και ειδικά στην Ελλάδα λύνουν λιγότερα. Ο ρατσισμός, για παράδειγμα, είναι μια κοινωνική ασθένεια. Μπορεί να αποκτήσει πολιτική έκφραση, αλλά δεν αντιμετωπίζεται με απαγόρευσή του. Συνεπώς, εκείνοι που θέλουν να θέσουν εκτός νόμου τη Χρυσή Αυγή, το μόνο που θα καταφέρουν είναι να θέσουν εκτός νόμου τα σύμβολά της. Ο ρατσισμός της δεν αντιμετωπίζεται με απαγορεύσεις· ξεριζώνεται διά της εκπαίδευσης.

Η κρίση, η δημοκρατία και ο... γάμος

Αρχιμανδρίτης Γιώργος

Μισέλ Σερ, τι σημαίνει «κρίση»; «Η “κρίση” είναι ελληνική λέξη και προέρχεται από το ρήμα κρίνω, που σημαίνει δικάζω. Ως εκ τούτου, είναι άμεσα συνδεδεμένη με την έννοια της απόφασης. Ως ιατρικός όρος επίσης – μιλάμε για καρδιακή κρίση, για κρίση άσθματος ή επιληψίας – εξακολουθεί να έχει σχέση με την έννοια της απόφασης, διότι ο οργανισμός μας καλείται να αποφασίσει πώς θα αντιδράσει. Είτε υποχωρεί και καταστρέφεται είτε θεραπεύεται επινοώντας μια καινούργια κατάσταση. Αν λοιπόν η κοινωνία μας βρίσκεται σήμερα σε κρίση, η έξοδος από αυτήν δεν μπορεί να είναι η επιστροφή στην προηγούμενη κατάσταση, διότι θα εμφανιστούν τα ίδια συμπτώματα και θα οδηγήσουν ξανά στην ίδια κρίση. Πρέπει να επινοηθεί μια καινούργια κατάσταση πραγμάτων». Για να γίνει όμως αυτό πρέπει πρώτα να μελετήσουμε την κατάσταση που οδήγησε στην κρίση. «Βεβαίως. Οπως επίσης πρέπει να μελετήσουμε τις νέες καταστάσεις, οι οποίες επέφεραν την κατάργηση των παλαιότερων. Για παράδειγμα, το 1900 είχαμε 60%-70% γεωργία, ενώ τώρα έχουμε 1%. Η καινούργια κατάσταση είναι τόσο πιο απρόσμενη όσο πιο μακρά είναι η χρονική περίοδος ισχύος της προηγούμενης. Είμαστε γεωργοί από τη νεολιθική εποχή, οπότε θα μπορούσαμε ακόμη και να πούμε ότι η νεολιθική εποχή έκλεισε αρκετά

Πώς να ξεκινήσεις μια επανάσταση

Παπανάγνου Βάιος

Οι περισσότεροι από αυτούς που γνωρίζουν προσωπικά τον Σαρπ τον περιγράφουν ως χαμηλών τόνων άνθρωπο, συνεσταλμένο, και αυτά είναι χαρακτηριστικά που δεν θα συνέδεε κανείς με κάποιον που έχει χαρακτηριστεί “Μακιαβέλι της μη βίας” και “Κλαούζεβιτς του μη βίαιου πολέμου”. Φέτος το περιοδικό Foreign Policy τον κατέταξε στην πρώτη θέση των 100 πιο επιδραστικών στοχαστών του 2011. Το 2009 είχε προταθεί για Νόμπελ Ειρήνης. Ο ίδιος στις συνεντεύξεις του λέει ότι αισθάνεται περίεργα με αυτή την μεγάλη προσοχή πάνω του. Τα τελευταία 50 χρόνια ο Σαρπ είναι ο κορυφαίος θεωρητικός της μη βίαιης δράσης, της κοινωνικής ανυπακοής, έχει γράψει πολλά βιβλία για την χρησιμότητά της και τις μεθόδους της, και τα βιβλία του έχουν ξεκινήσει επαναστάσεις. Το πιο γνωστό, “Από την δικτατορία στην δημοκρατία”, έχει γραφτεί το 1993 για την περίπτωση της Μπούρμα, και σε αυτό περιγράφει 198 τρόπους μη βίαιης δράσης κατά απολυταρχικών καθεστώτων.