Φεύγει η «αφρόκρεμα» των νέων Ελλήνων

Της Ιωάννας Φωτιάδη

Οι ιστορικοί του μέλλοντος θα αναφέρουν το 2011 ως την «αποφράδα» χρονιά για τη μαζική έξοδο των νέων Ελλήνων στο εξωτερικό. Τα πρώτα αποτελέσματα της έρευνας που πραγματοποίησε το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο (EUI) της Φλωρεντίας σε συνεργασία με το Trinity College του Δουβλίνου, το Ινστιτούτο Elcano Royal της Μαδρίτης και το Τεχνικό Πανεπιστήμιο της Λισσαβώνας, αναφορικά με το φαινόμενο της μετανάστευσης από τον πληττόμενο από την κρίση ευρωπαϊκό Νότο και την Ιρλανδία, επιβεβαιώνουν πολλές από τις έως τώρα εκτιμήσεις, αλλά αποκαλύπτουν και νέες δυσάρεστες αλήθειες.

Παρελθόν, παρόν και μέλλον

Του Σταθη Ν. Καλυβα

Πώς θα είναι ο αυριανός κόσμος; Θα είναι καλύτερος απ’ αυτόν στον οποίο ζούμε σήμερα ή θα αποδειχθεί χειρότερος; Και γιατί πρέπει να μας απασχολεί ένα τέτοιο ερώτημα; Δεν είναι η καθημερινότητα γεμάτη με τις δυσκολίες και τα προβλήματά της; Δεν είναι πολυτέλεια να θέτουμε τέτοια ερωτήματα στο μέσον μιας μεγάλης κρίσης, ερωτήματα άλλωστε που είναι αδύνατον να απαντηθούν αφού ανήκουν στο πεδίο της επιστημονικής φαντασίας; Κάθε άλλο! Η ανάγκη να φανταστούμε το μέλλον είναι σύμφυτη με την ανθρώπινη φύση. Γίνεται, μάλιστα, ακόμη πιο επιτακτική όταν το παρόν είναι δυσχερές. Ωραία, αλλά πώς μπορούμε να μιλήσουμε με σοβαρότητα για κάτι το εντελώς άγνωστο; Προφανώς δεν γίνεται να προβλέψουμε το μέλλον. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως η άγνοιά μας γι’ αυτό είναι απόλυτη. Η πρόβλεψη του μέλλοντος μπορεί να είναι αδύνατη, είναι όμως δυνατή η επισήμανση των κυρίαρχων τάσεων του σήμερα που θα διαμορφώσουν το αύριο. Προφανώς, δεν μπορεί να αποκλειστεί κάποιο απρόβλεπτο γεγονός που θα άλλαζε απότομα τη ροή της Ιστορίας, όπως π.χ. μια μεγάλη φυσική καταστροφή. Είναι όμως δυνατόν να προσεγγίσουμε τη σχέση παρόντος και μέλλοντος μέσα από μια παραπλήσια σύγκριση: ανάμεσα στο παρόν και το παρελθόν.

Το ελληνικό αδιέξοδο

Του Λουκα Τσουκαλη

Συμμετείχα πριν από μερικές ημέρες σε μια συζήτηση στην τηλεόραση με θέμα «Γιατί διαλύονται τα ελληνικά πανεπιστήμια;». Ομολογώ ότι αισθανόμουνα πολύ άβολα στη διάρκεια της συζήτησης αυτής και έφυγα στο τέλος με μια πικρή γεύση στο στόμα. Και ο λόγος είναι απλός: γιατί η συζήτηση εξελίχθηκε πολύ σύντομα σε μια στείρα αντιπαράθεση με πολλές κορώνες στην οποία καλείσαι να συνταχθείς με τη μια ή την άλλη πλευρά, με στοιχεία που αμφισβητούνται εκατέρωθεν γιατί συχνά δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία, ενώ η ουσία του προβλήματος βρίσκεται εκτός συζήτησης. Δεν είναι η πρώτη φορά που αισθάνομαι έτσι συμμετέχοντας στον λεγόμενο δημόσιο διάλογο, φοβάμαι ούτε και η τελευταία. Τα ελληνικά πανεπιστήμια είναι και αυτά μια μικρογραφία της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας, ιδιαίτερα στην κρατική της εκδοχή. Υπάρχουν πολλά αξιόλογα άτομα σε όλες τις βαθμίδες, με διάθεση και ικανότητα να προσφέρουν, αλλά ως σύνολο υπολειτουργούν γιατί, πολύ απλά, οι δομές είναι στρεβλές. Ο έλεγχος του κράτους παραμένει ασφυκτικός, ενώ το κράτος συνεχίζει να λειτουργεί με πελατειακά κριτήρια, με αυθαιρεσία και χωρίς ίχνος στρατηγικής, οι μεταρρυθμίσεις συνεχώς

Επιδόματα υπογεννητικότητας

Της Τασούλας Καραϊσκάκη

Μείωση κατά 5,5‰ καταγράφηκε στον πληθυσμό της Ελλάδας το 2012, τη στιγμή που εκείνος της Ε.Ε. αυξήθηκε κατά 2,2‰, σύμφωνα με τη Eurostat. Στην Ελλάδα ο πληθυσμός μειώθηκε κατά 60.500 άτομα το 2012· 44.200 εγκατέλειψαν τη χώρα, ενώ καταγράφηκαν 116.700 θάνατοι και 100.400 γεννήσεις (το 2011 είχαν καταμετρηθεί 107.200 γεννήσεις, το 2010 114.766, το 2009 117.933, το 2008 118.302). Είναι εμφανής η καθοδική πορεία του αριθμού των γεννήσεων (το 17% - 18% αυτών από μετανάστριες). Στις υπερχρεωμένες ευρωπαϊκές χώρες η κρίση ενέτεινε το πολυπαραγοντικό πρόβλημα της υπογεννητικότητας, που έβαινε κλιμακούμενο (Ελλάδα, 1980: 144.000 γεννήσεις). Συχνά ως λύση προτείνεται η αύξηση των επιδομάτων. Ωστόσο, τα επιδόματα από μόνα τους δεν επηρεάζουν τις δημογραφικές τάσεις, διότι δεν επαρκούν. Χρειάζεται μια άλλη αντίληψη –και ειδικός σχεδιασμός– για την εμπλοκή του κράτους στον βιοτικό αγώνα των πολιτών, στην προσπάθεια ανδρών και γυναικών να ανταποκριθούν ισορροπημένα στις υποχρεώσεις τους. Οι γονείς, ή ο γονιός (οι μονογονεϊκές οικογένειες αυξάνονται ολοένα) πρέπει να διευκολύνεται ουσιαστικά: με μακρές αμειβόμενες γονικές άδειες, ποιοτικότερες υπηρεσίες για τη φύλαξη των παιδιών, ακόμη και κατ’ οίκον βοήθεια από

Η δημογραφική παγίδα της κρίσης

Του Νίκου Κωνσταντάρα

Η Ελλάδα έχει δημογραφικό πρόβλημα εδώ και χρόνια – ο πληθυσμός γερνάει και δεν γεννιούνται αρκετά παιδιά ώστε να υπάρχουν αρκετοί εργαζόμενοι για να καλύπτουν τις ανάγκες όλων των κατοίκων της χώρας. Με την κρίση το πρόβλημα επιδεινώνεται. Περισσότεροι εργαζόμενοι από τους αναμενόμενους συνταξιοδοτούνται, ενώ η ανεργία αυξάνεται· περισσότεροι Ελληνες μεταναστεύουν, ενώ μετανάστες που βρίσκονταν εδώ είτε επιστρέφουν στην πατρίδα τους είτε αναζητούν την τύχη τους αλλού. Ενώ τα τελευταία χρόνια ο πληθυσμός της Ελλάδας αυξανόταν χάρη στους μετανάστες (και όχι στις γεννήσεις), το 2012 ο πληθυσμός μειώθηκε, επειδή οι θάνατοι ξεπέρασαν τις γεννήσεις και περισσότεροι έφυγαν από όσους ήρθαν στη χώρα. Η Ελλάδα βρίσκεται παγιδευμένη μεταξύ πολιτικών λιτότητας που απαιτούνται για την επιβίωσή της σήμερα, και της ανάγκης μέτρων που θα στηρίξουν τη γεννητικότητα και θα εξασφαλίσουν το μέλλον της.

Ρατσιστική βία κατά των γυναικών

Διαστάσεις πανδημίας έχει λάβει η βία κατά των γυναικών, αναφέρει σε ανακοίνωσή της η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών. «Η βία κατά των γυναικών έχει λάβει διαστάσεις πανδημίας. Μέχρι και το 70% των γυναικών, των "ανθρώπων που σηκώνουν το άλλο μισό του ουρανού" έχουν υποστεί βία κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Πολλές γυναίκες υφίστανται πολλαπλές μορφές διάκρισης. Ο κίνδυνος μοιάζει ιδιαίτερα αυξημένος για τις γυναίκες πρόσφυγες, τις αιτούσες άσυλο και τις μετανάστριες, σε μια περίοδο που η ξενοφοβία «σηκώνει κεφάλι» σε πολλές χώρες της Ευρώπης» τονίζει η

Φταίει το Σύστημα;

Συζήτηση με μαθητές Λυκείου. Γκρινιάζουν. Δηλώνουν απογοητευμένοι και μάλλον είναι. Νιώθουν απογοήτευση, επειδή, για κακή τύχη τους, γεννήθηκαν στην Ελλάδα. Οργή, επειδή είναι αναγκασμένοι να δώσουν Πανελλαδικές. Αγανάκτηση, γιατί άλλες χώρες «ανακαλύπτουν» τους ταλαντούχους νέους τους και τους αξιοποιούν. Δυσανασχετούν με το «Σύστημα» που αγνοεί ή περιορίζει τις αξιοζήλευτες ικανότητές τους, καταδικάζοντάς τους στη μετριότητα. Ο καθένας τους θεωρεί τον εαυτό του ταλέντο ολκής. Η συζήτησή τους μαζί μου καθόλου δε μετριάζει το θυμό τους. Μάλλον τον επιτείνει. Στην ερώτηση «τι έχουν κάνει, ώστε κάποιος να έχει λόγους να τους “ανακαλύψει”», τα κεφάλια σκύβουν. Οι αντιδράσεις τους... εξαϋλώνονται. Στην ερώτηση «ποιο είναι, επιτέλους, αυτό το “Σύστημα” που μας καταπιέζει, μας περιορίζει, μας βασανίζει, δε μας αφήνει να σηκώσουμε κεφάλι, μας κάνει το βίο αβίωτο;», απάντηση ακόμα περιμένω. Αδημονώ.

Κακοθρεμμένοι έφηβοι, ευάλωτη κοινωνία

Της Τασούλας Καραϊσκάκη

Ελληνες και ξένοι ειδικοί προειδοποιούν ότι οι επόμενες γενιές θα έχουν σημαντικά χειρότερη υγεία από τις προηγούμενες. Πρόσφατη αλλά και παλαιότερες έρευνες έδειξαν ότι παρατηρείται, διαχρονικά, επιδείνωση των δεικτών υγείας, με την παχυσαρκία, την υπέρταση, τον διαβήτη να εμφανίζονται σε όλο και πιο αυξημένα ποσοστά σε όλο και νεαρότερες ηλικίες. Είναι πιθανό, αναφέρουν οι ερευνητές, αν συνεχιστεί αυτή η τάση, ακόμη και να επιβραδυνθεί στο απώτερο μέλλον η σημερινή ανοδική πορεία του προσδόκιμου ζωής.

Εμείς τι κάναμε για την Ελλάδα;

Του Νίκου Κωνσταντάρα

Οι πολιτικές επιλογές δεν είναι πλέον μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς, με όλες τις αποχρώσεις και υπερβολές που γεννά ο πολιτικός ανταγωνισμός, αλλά μεταξύ όσων πιστεύουν στην ανάγκη για σοβαρότητα και αποφασιστικότητα για τη χάραξη της εθνικής πορείας και όσων επιλέγουν την επιπολαιότητα και την ευκολία των υποσχέσεων και των υπερβολών. Στη ρίζα οποιασδήποτε πολιτικής αντιπαράθεσης σήμερα πρέπει να είναι το ερώτημα: Εχουμε αποφασίσει να κάνουμε ό,τι απαιτείται για να παραμείνει η Ελλάδα ισότιμο μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης ή πιστεύουμε ότι δεν υπάρχει λόγος να μαχόμαστε για να παραμείνουμε σε ένα στρατόπεδο στο οποίο δεν θέλουμε να βρισκόμαστε;

Θύματα εκφοβισμού το 15% των μαθητών

Της Λινας Γιανναρου

Γιορτή του σχολείου. Τα «δευτεράκια» που στέκονταν για ώρα στοιχισμένα σε δυάδες, είχαν αρχίσει να βαριούνται. Ενα αγοράκι άρχισε να χτυπάει με το δάχτυλό του το κεφάλι του μπροστινού του και να γελάει. Το άλλο παιδί άρχισε να διαμαρτύρεται αλλά ο συμμαθητής του συνέχιζε με όλο και περισσότερη δύναμη. Εκανε μάλιστα νόημα και στους άλλους να συμμετέχουν στο «παιχνίδι». Ολη η παρέα άρχισε να ενοχλεί το παιδί, το οποίο τους έλεγε επίμονα «αφήστε με». «Δες κάτι εκεί», του έλεγαν εκείνοι. «Δεν θα σε πειράξουμε». Οταν ο μικρός γύριζε το κεφάλι, τον ξαναχτυπούσαν γελώντας. Το περιστατικό διηγείται στο mothersblog.gr μητέρα, η οποία στο τέλος αναγκάστηκε να παρέμβει. Ηταν η πρώτη φορά που παρακολουθούσε ένα περιστατικό bullying να εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια της. Η σκέψη για το τι γίνεται όταν δεν είναι κανείς εκεί για να βοηθήσει τα παιδιά τη συγκλόνισε.

Ευρωπαϊκό μέλλον από το παρελθόν

Του Σεραφείμ Κωνσταντινίδη

Μια σωστή και θεμιτή επιδίωξη, όπως η αναλογική εκπροσώπηση των πολιτικών δυνάμεων, μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικές εξελίξεις. Μπροστά σε παρόμοιο κίνδυνο φαίνεται να κινείται πάλι η Ευρώπη. Αυτή τη φορά η θεμιτή επιδίωξη είναι η κάλυψη του ευρωπαϊκού δημοκρατικού ελλείμματος, όπως ονομάστηκε το γεγονός ότι οι αποφάσεις λαμβάνονταν από τη διορισμένη Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενώ το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που εκφράζει τη λαϊκή θέληση δεν λαμβάνεται υπόψη. Η ανάγκη κάλυψης του δημοκρατικού ελλείμματος ενίσχυσε τις αρμοδιότητες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που έφθασαν πλέον έως και στη «συμμετοχή» του στην επιλογή του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που ήδη δρομολογείται.

Financial Times: Η μεσαία τάξη τέλος!

Η εμπειρία της μεσαίας τάξης ήταν ανέκαθεν η εξής: Ο άνθρωπος έχει την επαγγελματική του ταυτότητα. Είμαστε αυτό που κάνουμε. Επιλέγουμε επαγγέλματα που ταιριάζουν στον χαρακτήρα μας και στην συνέχεια αυτά τα επαγγέλματα διαμορφώνουν τον χαρακτήρα μας. Οι σχολαστικοί άνθρωποι γίνονται λογιστές και στην συνέχεια η λογιστική τους κάνει ακόμη πιο σχολαστικούς. Ειδικά οι άνδρες, πάντα καθορίζονταν εν μέρει μέσα από την δουλειά τους. Αλλά αυτή η εποχή τελειώνει. Με την οικονομική κρίση και την τεχνολογική αλλαγή (τα ρομπότ καταλαμβάνουν τον πλανήτη), μειώνεται συνεχώς ο αριθμός όσων έχουν μια ικανοποιητική δουλειά ή μένουν στο ίδιο επάγγελμα για πάντα. Ο άνθρωπος σταματά να είναι η δουλειά του. Κι αυτό τον υποχρεώνει να βρει νέα ταυτότητα.

Παιδονόμοι του λαού

Του Παντελή Μπουκάλα

Ο ακριβής προσδιορισμός του λαού μοιάζει τόσο δύσκολος όσο τα άλυτα προβλήματα που μας κληροδότησαν οι αρχαίοι φιλόσοφοι και μαθηματικοί με τη σαδιστική ευφυΐα τους. Ούτε ως προς το ποιοι τον συναπαρτίζουν υπάρχει συμφωνία ούτε για το μέγεθος και τα χαρακτηριστικά του. Επειδή μάλιστα όλοι (όλα τα κόμματα, αλλά και ποικίλοι «ποιμένες» και «ταγοί») λένε ότι πολιτεύονται εν ονόματι του λαού και για τα συμφέροντά του, τα οποία και διερμηνεύουν αυθεντικότατα, όπως διατείνονται, αν αθροίσουμε τους επιμέρους «λαούς», υπερβαίνουμε κατά πολύ το 100%. Στον δρόμο που χάραξαν οι φοιτητικές εκλογές, προφανώς. Οσο για τα γνωρίσματα του λαού, τις αρετές ή τα μειονεκτήματά του, και πάλι δεν είναι εφικτή η συμφωνία, αφού ο καθένας εξετάζει τα πράγματα από τη σκοπιά του και τα ζυγίζει με τα δικά του σταθμά. Αποτέλεσμα;

Γερνάει διαρκώς ο πληθυσμός στην Ελλάδα

Η τάση γήρανσης του πληθυσμού - η αύξηση δηλαδή του ποσοστού των ηλικιωμένων στο συνολικό πληθυσμό - συνεχίζεται απρόσκοπτα και στην Ελλάδα, όπως καταδεικνύει έρευνα, που εξετάζει τις πρόσφατες πληθυσμιακές μεταβολές στη χώρα. Έτσι, παρά τη θετική συμβολή των αλλοδαπών στον δημογραφικό δυναμισμό της Ελλάδας, το ειδικό βάρος των ηλικιωμένων αυξάνεται, τόσο στον αγροτικό όσο και στον αστικό χώρο, τονίζεται στη μελέτη με τίτλο «το νέο ιστορικό πλαίσιο της πληθυσμιακής γήρανσης» της Μαρί-Νοέλ Ντυκέν, αναπληρώτριας καθηγήτριας του πανεπιστημίου Θεσσαλίας και της Σταματίνας Κακλαμάνη, επίκουρης καθηγήτριας στο πανεπιστήμιο Κρήτης, Τμήμα Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών.

ΗΠΑ: Τριπλασιάστηκαν από το 1985 οι σκηνές βίας σε ταινίες για εφήβους

Η βία με πυροβόλα όπλα σε ταινίες που μπορούν να παρακολουθήσουν παιδιά κάτω των 13 ετών έχει υπερτριπλασιαστεί στις ΗΠΑ από το 1985, χρονιά από την οποία άρχισε να ισχύει το σύστημα ταξινόμησης (καταλληλότητας) των κινηματογραφικών ταινιών, σύμφωνα με μια μελέτη που δόθηκε σήμερα στη δημοσιότητα.

Συνωμοσιολογία και συνωμοσίες

Του Πέτρου Παπακωνσταντίνου

Ανεξαρτήτως προέλευσης, οι θεωρίες συνωμοσίας υπακούουν σε μια κοινή συμπτωματολογία: τα πράγματα δεν είναι ποτέ έτσι όπως φαίνονται -κινητήρια δύναμη της Ιστορίας είναι οι συνωμοσίες- τίποτα δεν είναι τυχαίο, για όλα υπάρχει κάποιο κρυφό σχέδιο - ο εχθρός κερδίζει πάντα με μπαμπεσιά. Αυτός ο τρόπος σκέψης, ή μάλλον μη σκέψης, παρηγορεί τους λαούς για τις αποτυχίες τους -δεν φταίνει αυτοί, αλλά οι προδότες που ανοίγουν τις Κερκόπορτες- και ηρωοποιεί τις ήττες τους. Επιπλέον, δεν τους ζητάει τίποτα δύσκολο, παρά μόνο να περιμένουν τους «ήρωες» που θα τους λυτρώσουν, με το σπαθί, με τα τανκς ή με τα 45ρια. Από την απήχηση της άποψης ότι δεν ξεσηκωνόμαστε γιατί μας ψεκάζουν (ένας στους τρεις συμπολίτες μας το πιστεύει, σύμφωνα με σοβαρή δημοσκόπηση) μέχρι την επιτυχία των βιβλίων τύπου «Ιλουμινάτι» και «Κώδικας ντα Βίντσι», η γοητεία αυτής της «σχολής» είναι προφανής.

Γένους ανδρικού η κορυφή στις επιχειρήσεις

Σύμφωνα με στοιχεία έρευνας, που διενεργήθηκε από το Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος, για λογαριασμό του Τομέα Γυναικών Μάνατζερ και Επιχειρηματιών (ΤΟΓΜΕ) του τμήματος Μακεδονίας της Ελληνικής Εταιρίας Διοίκησης Επιχειρήσεων (ΕΕΔΕ), στις μεγάλες επιχειρήσεις των χωρών μελών της Ευρώπης των 27, τις θέσεις διευθυνόντων συμβούλων, στη συντριπτική πλειοψηφία, κατέχονται από άνδρες (ποσοστό 97,6%), ενώ στις συνθέσεις των διοικητικών συμβουλίων μόνο το 8,9% των μελών είναι γυναίκες.

Αισιοδοξία και εθελοτυφλία

Του Μιχαηλ Γ. Ιακωβιδη

Τι ζητούν οι εργοδότες; Ερευνα του Business Roundtable δείχνει ότι το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη δεξιοτήτων σε υπολογιστές ή σε βασικές διοικητικές δεξιότητες ή τεχνικές γνώσεις. Το πρόβλημα είναι η έλλειψη ικανότητας εργασίας σε ομάδες (teamwork, για το οποίο δεν έχουμε ελληνική λέξη), η έλλειψη κριτικής αντίληψης και ικανότητας αντιμετώπισης σύνθετων προβλημάτων, αλλά ακόμη περισσότερο η έλλειψη επαγγελματισμού, συνέπειας και ευελιξίας.

Η Ευρώπη των Εθνών

Του Τακη Θεοδωροπουλου

Δύσκολο πράγμα εν έτει 2013 να μιλάς για την Ευρώπη των Εθνών. Οξύμωρο σχήμα, που δεν αντέχει στη δοκιμασία της πραγματικότητας. Μια παλιά ρομαντική ιδέα που εμπνέει περισσότερη νοσταλγία και λιγότερη αισιοδοξία. Δύσκολο πράγμα στην Ευρώπη του 2013 να επικαλείσαι το ευρωπαϊκό όραμα. Και δεν εννοώ την υπαρκτή Ευρωπαϊκή Ενωση. Αυτή καλά κρατεί, με τους λογαριασμούς της, τη γραφειοκρατία της, τις προδιαγραφές για την αλιεία της ρέγγας και τα αντιβιοτικά. Ενας οργανισμός που συνεχίζει να ζει από αδράνεια. Οπως τα αείμνηστα καθεστώτα του υπαρκτού σοσιαλισμού, αυτή επικαλείται τα προνόμια της υπαρκτής δημοκρατίας και διαγκωνίζεται για να αναπνεύσει το οξυγόνο που της αντιστοιχεί στον Λεβιάθαν της παγκοσμιοποίησης.