Η ζωή των Μαρμάρων

ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ

Το ζήτημα των Γλυπτών δεν είναι πολιτικό, δεν είναι ιδεολογικό. Δεν είναι εθνικό με τον ίδιο τρόπο που είναι οι βραχονησίδες του Αιγαίου ή τα ναυτικά μίλια της επικράτειας. Το ζήτημα των Γλυπτών είναι κατεξοχήν πολιτισμικό. Αγγίζει τον σκληρό πυρήνα του ευρωπαϊκού πολιτισμού, και κατ’ επέκταση του δυτικού, τον τρόπο που φτιάχτηκαν τα μουσεία, και τον τρόπο που οργανώθηκαν οι αντιλήψεις μας για τα αριστουργήματα της τέχνης. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι η Ελλάδα θα είχε να κερδίσει πολύ περισσότερα αν ο Ελληνας υπουργός Πολιτισμού ανακοίνωνε πως η χώρα μας είναι διατεθειμένη να υπερασπιστεί τα έργα του ελληνικού πολιτισμού όπου και αν βρίσκονται. Είτε στο Λούβρο, είτε στο Μητροπολιτικό της Νέας Υόρκης, είτε στο Βερολίνο, είτε στο Λονδίνο. Και αφού απεδείκνυε το ενδιαφέρον και την αυξημένη ευαισθησία των Ελλήνων, να υποστήριζε την ιδιαιτερότητα των Μαρμάρων του Παρθενώνα ως τμήματα αρχιτεκτονικού συνόλου. Με όλο τον σεβασμό στη Μελίνα Μερκούρη και τον χαριτωμένο λαϊκισμό που υπηρέτησε, η υπόθεση δεν σηκώνει δάκρυα ούτε οιμωγές πληγωμένης υπερηφάνειας. Απαιτεί σοβαρότητα και σκέψη.

Λαϊκισμός εναντίον των μεταναστών

ΠΑΣΧΟΣ ΜΑΝΔΡΑΒΕΛΗΣ

Το 1996, όταν γίνονταν οι μεγάλες έρευνες για τον χρυσό των ναζί, που ήταν καταχωνιασμένος στις ελβετικές τράπεζες, ο Frank A. Mayer -επιφανής αρθρογράφος και γενικός διευθυντής του ομίλου που εκδίδει τη μεγαλύτερη ελβετική εφημερίδα- δεν μάσησε τα λόγια του: «Η Ελβετία απαγόρευσε την είσοδο στους Εβραίους που έφευγαν μπροστά στην επέλαση των ναζί και τους έστελνε έτσι στον θάνατο. Αλλά τον χρυσό που οι ναζί αποσπούσαν από τις οδοντοστοιχίες των νεκρών Εβραίων, η Ελβετία ευχαρίστως τον δεχόταν και τον “ξέπλενε”».

Οι Απροσάρμοστοι

Οδυνηρά αποδεκτό. Το να μη συνειδητοποιεί κάποιος ότι το «κακό -κρίση- που μας βρήκε» εδώ και λίγα χρόνια, θα μας συνοδεύει για πολύ, σημαίνει ότι ο εν λόγω «κάποιος» είναι απλώς ηλίθιος. Μπορεί να κατανοήσει αυτό που συμβαίνει, τη στιγμή που συμβαίνει. Είναι, όμως, πρακτικά αδύνατον να εξαγάγει συμπεράσματα για το εγγύς και πολύ περισσότερο για το απώτερο μέλλον. Ο ηλίθιος μπορεί να βιώνει επιφανειακά το παρόν αλλά ουδεμία επαφή -νοητική και συναισθηματική- μπορεί να έχει με το παρελθόν και το μέλλον. Γι αυτό άλλωστε είναι ηλίθιος.

Πολιτική στην εποχή του selfie; Ας το σκεφτούμε

ΠΟΠΗ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΟΥ

Στα τέλη της περασμένης χρονιάς, το on-line Oxford Dictionary ανακηρύσσει ως λέξη-έννοια πιο χαρακτηριστική του 2013 το «selfie» (ιντερνετική μόδα αυτοφωτογράφισης με σκοπό την ανάρτηση του προσωπικού πορτρέτου). Είχε προηγηθεί λίγες ημέρες νωρίτερα σάλος από τα selfie στα οποία επιδίδονταν, με εμφανώς ευτράπελη διάθεση, ο Ομπάμα, ο Κάμερον και η γοητευτική πρωθυπουργός της Δανίας, κατά την επίσημη τελετή για την κηδεία του Νέλσον Μαντέλα. Οι ισχυροί του κόσμου, οι πιο φωτογραφημένοι, με τις κάμερες πανταχού παρούσες να αποτυπώνουν κάθε στιγμή τους, επιθυμούσαν μια απόλυτα προσωπική αποτύπωση της συνάντησής τους με ντεκόρ, ναι, απλό ντεκόρ, το θλιβερό γεγονός.

«Στρινγκ ή μπραζίλ;»

ΜΑΡΙΑ ΚΑΤΣΟΥΝΑΚΗ

Οσοι έζησαν την εφηβεία τους στη δεκαετία του ’70 θα θυμούνται ότι, τότε, έκαναν θραύση τα «λευκώματα». Ερωτήσεις όπως «τι εστί έρως» αλλά και «φιλία», «αγάπη», «το πρώτο σας φιλί», «ο ηθοποιός που αγαπάτε» κ.ο.κ., αναπαράγονταν σταθερά και σε όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του ’80. Στα τετράδια αυτά, που κυκλοφορούσαν χέρι χέρι, φυλάσσονταν μυστικά και δεν ξέφευγαν από την ομάδα (της σχολικής τάξης ή των φίλων), ανθολογείται μια εποχή. Και τότε υπέβοσκαν πάθη και αντιζηλίες, σχόλια δηκτικά ή χιουμοριστικά ανάλογα με τον ψυχολογικό και ιδεολογικό κορσέ του καθενός, την αγωγή, την παιδεία του, τις εμμονές, τις προτιμήσεις του. Η μετεξέλιξη των λευκωμάτων σε blogs, οι συγγένειες με το Facebook έχουν ποικιλοτρόπως σχολιαστεί. Την περασμένη Τρίτη (4/02) δημοσιεύτηκε στην «Κ» ένα θέμα (της Λίνας Γιάνναρου) για το νεανικό δίκτυο ask.fm. Το σάιτ, καινούργια μόδα μεταξύ των μαθητών (από 13 ετών και άνω), που απειλεί ακόμη και την παντοδυναμία του Facebook. Οι χρήστες δημιουργούν προφίλ, όχι απαραίτητα με το πραγματικό τους όνομα, και μπορούν να απευθύνουν ερωτήσεις σε

Πόσο Ευρωπαίοι είναι οι Ελληνες;

ΝΙΚΟΣ ΞΥΔΑΚΗΣ

Το ερώτημα ετίθετο και παλαιότερα, αλλά η κρίση το παρόξυνε: Η Ελλάδα ανήκει στην Ευρώπη; Ετσι διατυπωμένο το ερώτημα προκαλεί σύγχυση, ενίοτε σκόπιμη: ταυτίζει την Ευρώπη με την Ευρωζώνη. Φυσικά δεν είναι έτσι. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση ανήκουν πολλά κράτη που δεν έχουν υιοθετήσει το ευρώ. Πολύ περισσότερο, στη γεωγραφικά και πολιτισμικά οριζόμενη Ευρώπη περιέχονται κράτη που δεν ανήκουν καν στην Ε.Ε. Το παραπάνω ερώτημα τίθεται συνήθως εκτός ελληνικής επικράτειας. Στο εσωτερικό της χώρας το ερώτημα τίθεται διαφορετικά, περισσότερο με ανθρωπολογικούς, πολιτισμικούς και ψυχολογικούς όρους: Είναι οι Ελληνες Ευρωπαίοι; Στο πολύ πρόσφατο

Ο στρεβλός ανθρωπισμός

ΤΑΣΟΥΛΑ ΚΑΡΑΙΣΚΑΚΗ

Υπάρχει ένα κρίσιμο σημείο στη διαδικασία συγκέντρωσης της βοήθειας που προσφέρουν πολίτες και φορείς στην Κεφαλονιά. Η παράδοση του συνόλου της, αλώβητου, στους πληγέντες. Διότι υπάρχει μια σοβαρή πιθανότητα, αυτό που με τόση συγκίνηση δόθηκε, να εγκαταλειφθεί αχρησιμοποίητο ή να κλαπεί. Στην αλυσίδα των εμπλεκομένων, υπάρχουν ορισμένοι κρίκοι που σπάνε... (Ας θυμηθούμε ότι μόνο το 30% των χρημάτων που συγκεντρώθηκαν για τους πληγέντες από το τσουνάμι στη ΝΑ Ασία έφτασαν στον προορισμό τους –τα υπόλοιπα τοκίζονται σε τραπεζικούς λογαριασμούς–, ενώ 2 δισ. δολάρια από τη βοήθεια προς τα θύματα του τυφώνα Κατρίνα κατέληξαν στις τσέπες κρατικών υπαλλήλων για ακριβοπληρωμένα λυόμενα που σαπίζουν ακόμη σε αποθήκες, ξενοδόχων που πληρώθηκαν για φιλοξενία ανύπαρκτων πληγέντων, εργολάβων, προμηθευτών...). Τι φταίει και αφήνεται να δρα ανεξέλεγκτη η μανία ιδιοποίησης που γεννάται μπροστά στο ποτάμι του συγκεντρωμένου πλούτου; Οι σάπιοι κρατικοί μηχανισμοί; Η γραφειοκρατία; Η αδιαφορία; Η λειψή μας συνείδηση; Ο στρεβλός ανθρωπισμός μας;

Το πολιτισμικό Grexit

Πάσχος Μανδραβέλης

Είναι καταγεγραμμένο: σε κάθε μεταρρυθμιστική πρόταση από την Ευρώπη αρχίζει η διαπραγμάτευση με βάση την «ελληνική ιδιαιτερότητα». Αλλοτε η Ελλάδα είναι πολύ ορεινή (και θα ξινίσει το απελευθερωμένο στη διάρκεια γάλα), άλλοτε είναι πολύ παραλιακή (και επομένως οι Ελληνες δεν διαβάζουν) κι άλλοτε πολύ νησιωτική και γι’ αυτό πρέπει να έχουμε διπλάσιους αναλογικά δασκάλους και καθηγητές από τη χιονισμένη Φινλανδία. Η απελευθέρωση της αγοράς που λειτούργησε σε όλο τον κόσμο δεν ταιριάζει στις ιδιομορφίες μας. Είτε επειδή η αγορά του βιβλίου είναι πολύ μικρή, είτε επειδή είναι πολύ μεγάλη, όπως στα φαρμακεία. Επίσης όπως δεν υπάρχουν επαγγέλματα (όλα είναι λειτουργήματα), έτσι δεν υπάρχουν και απλά αγαθά: όλα είναι εθνικά, κοινωνικά, πολιτιστικά κ.λπ.

Οι «ομφαλοί της Γης»

Του Πασχου Μανδραβελη

Οταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επισκέφθηκε τους Δελφούς του έδειξαν τη μεγάλη πέτρα που σημάδευε στην αρχαιότητα τον «ομφαλό της Γης». Εκείνος ζήτησε να την πετάξουν μακριά διότι «με κάτι τέτοια οι Νεοέλληνες αρνούνται να προοδεύσουν». Φυσικά, ο μεγάλος πολιτικός δεν εννοούσε τη φυσική καταστροφή του μνημείου, αλλά την καταστροφή μιας αντίληψης που κάνει την Ελλάδα να αρκείται στο αρχαίο κλέος εκείνων που θεμελίωσαν τον δυτικό πολιτισμό.

Το φάντασμα της ισότητας και η αξιολόγηση

Νίκος Δήμου

Το τραγικό είναι πως οι δύο πρώτες αξίες αποδείχθηκαν αντίθετες. Όσα καθεστώτα προσπάθησαν να πετύχουν την ισότητα, κατάργησαν την ελευθερία. Άρα την δημιουργικότητα. Κάθε είδους: καλλιτεχνική, επιστημονική, επιχειρηματική. Πράγμα που τελικά οδήγησε στην κατάρρευση του Υπαρκτού. (Στην φωτογραφία: υπολείμματα του Τείχους). Η επιχειρηματική δημιουργικότητα παράγει πλούτο, αλλά μαζί και ανισότητα. Από κει και πέρα, αρκετά κράτη (π.χ. Δανία, Σουηδία) κατάφεραν να πετύχουν αναδιανομή εισοδήματος τέτοια, που να γίνει η κοινωνία τους πιο δίκαια. Γιατί ο μόνος τρόπος να ισορροπήσουν Ελευθερία και Ισότητα είναι μία τέταρτη αξία, ίσως η πιο σημαντική: Η Δικαιοσύνη.

Πότε θα γίνουμε Έλληνες;

Νίκος Δήμου
 Όχι, δεν μας αξίζει μία τέτοια χώρα. Φέρτε άλλους, φέρτε Ελβετούς, Σουηδούς, Ιάπωνες, να την διαχειριστούν και να αναδείξουν τις ομορφιές της. Βρωμάει αυτή η υπέροχη πατρίδα, από σκουπίδια και διαφθορά, φθόνο και μικροψυχία. Και η μιλιά μας γίνεται όργανο διαστρέβλωσης και διαστροφής.

Έρχεται το ...τίποτα

Νίκος Δήμου

Προφητεία εύκολη: ό,τι και να γίνει το 2014, είτε είναι επανάληψη, είτε επανάσταση, η ουσία δεν θα αλλάξει. Μία από τα ίδια θα είναι, με άλλα ονόματα. Αυτό που εμείς οι Έλληνες χρειαζόμαστε είναι κάτι που χρειάζεται δεκαετίες, για να μην πω αιώνες. Ο χρόνος δεν παραβιάζεται, ούτε εκβιάζεται. Χρειαζόμαστε μία νέα νοοτροπία. Όλοι: λαός και ηγεσία, πλούσιοι και φτωχοί, γραμματιζούμενοι και αγράμματοι, πρέπει να αλλάξουμε τρόπο σκέψης. Αυτός που ασκήσαμε ίσαμε τώρα, τελείωσε. Μας έφερε στο αδιέξοδο και τελείωσε. Εμείς όμως συνεχίζουμε να σκεπτόμαστε με τον ίδιο τρόπο, γιατί ο άλλος δεν γεννήθηκε ακόμα μέσα μας.