Ο σκηνοθέτης θέλει να μας περάσει το μήνυμα ότι το Facebook είναι μια ναρκισσιστική παιδική χαρά, όπου ανεβάζουμε τις πιο όμορφες ζωής μας κρύβοντας όμως την καθημερινότητα που πολλές φορές είναι πιο σκληρή. Η λύση; Απλά ζήστε τη ζωή σας, επικεντρωθείτε στην πραγματικότητα και αγνοήστε το τσίρκο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Πέμπτη 26 Ιουνίου 2014
Κρύβοντας την σκληρή αλήθεια της ζωής σου στο Facebook
Ο σκηνοθέτης θέλει να μας περάσει το μήνυμα ότι το Facebook είναι μια ναρκισσιστική παιδική χαρά, όπου ανεβάζουμε τις πιο όμορφες ζωής μας κρύβοντας όμως την καθημερινότητα που πολλές φορές είναι πιο σκληρή. Η λύση; Απλά ζήστε τη ζωή σας, επικεντρωθείτε στην πραγματικότητα και αγνοήστε το τσίρκο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Τετάρτη 25 Ιουνίου 2014
Δευτέρα 23 Ιουνίου 2014
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ
Σας ενημερώνουμε ότι το φροντιστήριο θα λειτουργεί μέχρι
7 Ιουλίου 2014.
Έναρξη μαθημάτων σχολικής περιόδου 2014 - 2015:
Β΄& Γ΄ Λυκείου:
18 Αυγούστου,
Α΄ Λυκείου & Γυμνάσιο:
Σεπτέμβριο.
Οι εγγραφές θα γίνονται ως 7 Ιουλίου &
θα συνεχιστούν από 11 Αυγούστου.
Ενημερώνουμε τους μαθητές της Γ΄ Λυκείου ότι αν επιθυμούν οποιαδήποτε βοήθεια στη
συμπλήρωση του μηχανογραφικού δελτίου,
θα είμαστε στη
διάθεσή τους μέχρι:
7
Ιουλίου !!!
Ώρες λειτουργίας φροντιστηρίου:
Από Δευτέρα ως Παρασκευή,
11.00 - 13.00, Πρωί &
18.30 - 21.00, Απόγευμα
Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2410 538929
Τρίτη 17 Ιουνίου 2014
Τετάρτη 11 Ιουνίου 2014
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ 2014
ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
2014
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
ΘΕΜΑ Α1
1)
σχ. βιβλ. σελ. 42 «Καθώς η κατοχή γης… κοινωνικές συνθήκες»
2)
σχ. βιβλ. σελ. 86-88 «Το 1909… επιδιώξεις του»
3)
σχ. βιβλ. σελ. 96 «Η συνθήκη… πραγματικότητα», σελ. 144 «Τον Ιούλιο… στην Ελλάδα»
ΘΕΜΑ Α2
α)
Λ
β)
Σ
γ)
Σ
δ)
Σ
ε)
Λ
ΘΕΜΑ Β1
α) σχ. βιβλ. σελ. 84 «Η οργάνωση… περιφέρειας»
β) σχ. βιβλ. σελ. 84 «Αντίθετα… πληθυσμού»
ΘΕΜΑ Β2
α)
σχ. βιβλ. σελ. 250-251 «Στο συνέδριο… λαού σας»
β)
σχ. βιβλ. σελ. 252-253 «Στις 10 Μαρτίου… ίδιου έτους»
ΘΕΜΑ Γ1
α)
Εκλογές Νοεμβρίου 1910
σχ.
βιβλ. σελ.90 «Ο Βενιζέλος πήρε εντολή… προκήρυξη νέων εκλογών» . Εδώ
παραθέτουμε τους στ. 1-11 του πρώτου παραθέματος,
οι οποίοι αναφέρονται στην αδυναμία εξασφάλισης ψήφου εμπιστοσύνης της
κυβέρνησης λόγω έλλειψης απαρτίας και στο διορισμό της κυβέρνησης του Βενιζέλου
από το βασιλιά, γεγονός που οδηγεί στην προκήρυξη νέων εκλογών.
σχ.
βιβλ. σελ.90 «Αυτό το διάβημα… του Νοεμβρίου του 1910». Στο σημείο αυτό παραθέτουμε
τους στ. 11-26 του πρώτου παραθέματος όπου
δίνεται η απόφαση των παλαιών κομμάτων να απέχουν από τις εκλογές καθώς και η
αδυναμία τους να αξιολογήσουν θετικά τις νέες πολιτικές δυνάμεις που
εμφανίστηκαν στην ελληνική πολική ζωή.
σχ.
βιβλ. σελ.90 «Σ’ αυτές οι φιλελεύθεροι κέρδισαν... μεταρρυθμιστικό του έργο»
Εκλογές
Μαρτίου 1912
σχ.
βιβλ. σελ.91 «Το ρεύμα που είχε… κοινωνικών προβλημάτων». Εδώ παραθέτουμε τις
πληροφορίες της πρώτης παραγράφου του δευτέρου παραθέματος το οποίο μας δίνει τη συντριπτική νίκη του
Βενιζέλου παρά τη συμμετοχή των παλαιών κομμάτων στην εκλογική αναμέτρηση.
β)
σχ. βιβλ. σελ.219 «Ο Βενιζέλος… ένοπλα τμήματα». Από το δεύτερο παράθεμα
αξιοποιούμε τις παραγράφους 2-3-4, όπου διαφαίνονται οι πιέσεις που ασκούσαν οι
Κρητικοί στο Βενιζέλο να αναγνωρίσει την ένωση καθώς και η άρνηση του να τους
δεχτεί στο ελληνικό κοινοβούλιο προκειμένου να αποφύγει έναν πόλεμο με την
Τουρκία.
σχ.
βιβλ. σελ.219 «Εκείνο που δεν… στις 12 Οκτωβρίου 1912»
ΘΕΜΑ Γ2
α)
σχ. βιβλ. σελ. 16-167 «Σημαντικότερες… εθνικό κορμό». Από τις πηγές αξιοποιούμε
το κείμενο Α και από το κείμενο Β «Ο
Γερμανός… εθνικό του κορμό»
β)
σχ. βιβλ. σελ. 167-168 «Για ένα διάστημα… μικρής γεωργικής ιδιοκτησίας». Στο
σημείο αυτό παραθέτουμε τα δεδομένα της πρώτης στήλης του πίνακα, τα οποία αποδεικνύουν τη συνεχόμενη αύξηση της παραγωγής των
σιτηρών κατά την περίοδο 1922-1925 λόγω της άφιξης των προσφύγων και της
ενασχόλησής τούς με την γεωργική παραγωγή.
σχ. βιβλ. σελ.168 «Η έλλειψη… καλλιεργήσιμες
εκτάσεις» .Στο σημείο αυτό σχολιάζουμε τα δεδομένα του παραθέματος Β «Οι
κυβερνήσεις… γηγενείς».
σχ.
βιβλ. σελ.168 «Εισήχθησαν… στην πατρίδα τους». Παραθέτουμε τα στοιχεία του
παραθέματος Γ και σχολιάζουμε τις στήλες
β΄ και γ΄ του πίνακα (καπνός, βαμβάκι), οι οποίες επιβεβαιώνουν την αύξηση της
παραγωγής καπνού και βάμβακος εξαιτίας της ενασχόλησης των προσφύγων με τις
παλιές καλλιέργειες.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ
ΧΑΤΖΗ ΝΟΝΗ
Τρίτη 10 Ιουνίου 2014
ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ
ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ
ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
Γ’ ΤΑΞΗΣ
ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΛΑΤΙΝΙΚΑ
ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ
ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ
Α1. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:
25. Τόσο κοντά στα τείχη
έχουμε τον εχθρό! Επομένως φυλαχτείτε από τον κίνδυνο, προστατεύστε την
πατρίδα. Μη εμπιστεύεστε τις δυνάμεις της πόλης. Να αποβάλετε την υπερβολική
αυτοπεποίθησή σας. Μη πιστέψετε πως θα φροντίσει κανείς για την πατρίδα, αν δεν
τη φροντίσετε εσείς οι ίδιοι. Να θυμάστε ότι η πολιτεία βρέθηκε κάποτε στον
έσχατο κίνδυνο!
31. Στο λατινικό πόλεμο ο ύπατος Τ.
Μάνλιος, που καταγόταν από αριστοκρατική γενιά, είχε την αρχηγία του
ρωμαϊκού στρατού. Αυτός όταν κάποτε έφευγε από το στρατόπεδο, διέταξε όλοι να απέχουν από τη μάχη·
47. Τότε ρώτησε την κόρη του αν μετά από μερικά χρόνια θα προτιμούσε να
είναι ασπρομάλλα ή φαλακρή. Όταν εκείνη απάντησε «εγώ, πατέρα, προτιμώ να είμαι
ασπρομάλλα» της πρόβαλε ψεύτικο επιχείρημα: «Δεν αμφιβάλλω ότι δε θέλεις να
είσαι φαλακρή. Γιατί λοιπόν δε φοβάσαι μήπως αυτές σε κάνουν φαλακρή; »
Β1.
proxime
opes
magis nimia
nullius
ipsi
extero
discrimina
nobilia genera
exercitibus
omni
illud
patrum
istarum
sibi
B2.
habento
cautum, cautu
tutantem, tutaturum,
tutatum
nolles
deposuerit
nasci
abibunt
edic
abstineant
mavultis
obicereris- obicerere
fiant
Γ1α.
opibus: αφαιρετική (οργανική) του μέσου στο confidere.
vobis: δοτική προσωπική κτητική από το est.
neminem: υποκείμενο στο απαρέμφατο consulturum esse (ετεροπροσωπία).
patriae: δοτική προσωπική χαριστική στο απαρέμφατο consulturum esse.
fuisse: αντικείμενο στο ρήμα mementote, ειδικό απαρέμφατο.
bello: αφαιρετική του χρόνου στο ρήμα praefuit.
genere: αφαιρετική της καταγωγής στη μετοχή natus.
aliquot: επιθετικός προσδιορισμός στο annos.
cana:κατηγορούμενο στο ego από το esse.
illi: αντικείμενο έμμεσο στο obiecit.
te: αντικείμενο στο faciant.
Γ1β.
Itaque nolite cavere
periculum.
Itaque ne caveritis
periculum.
Γ2α. quin calva esse nolis:
Δευτερεύουσα πρόταση του quin (ουσιαστική). Εισάγεται με το σύνδεσμο quin γιατί το ρήμα εξάρτησης έχει άρνηση (non dubito). Εκφέρεται με υποτακτική γιατί εκφράζει πρόθεση (του υποκειμένου του
ρήματος εξάρτησης) και συγκεκριμένα με υποτακτική χρόνου ενεστώτα γιατί
εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου και δηλώνει συγχρονισμό κύριας και
δευτερεύουσας στο παρόν. Η πρόθεση είναι ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο
μυαλό του ομιλιτή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της. Λειτουργεί
συντακτικά ως αντικείμενο στο ρήμα non dubito.
Γ2β.
·
T. Manlius consul, qui natus est (natus erat)
nobili genere.
·
is abiens aliquando castris…
Γ2γ.
·
“ (filia), utrum
post aliquot annos cana esse mavis an
calva? ”
·
“ (filia), canane
post aliquot annos esse mavis an
calva? ” (ή
mavisne post aliquot annos cana esse an
calva?)
·
“ (filia), post aliquot annos cana esse mavis an calva? ”
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ
ΚΟΥΤΟΥΒΑΛΑ ΑΝΤΑ
Κυριακή 8 Ιουνίου 2014
Τετάρτη 4 Ιουνίου 2014
ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ 2014
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Α1.Ο
θεατρικός χαρακτήρας του διηγήματος στηρίζεται στα εξής στοιχεία:
·
συμμετέχουν
πολλά πρόσωπα, που δρουν είτε ως πρωταγωνιστές είτε ως δευτεραγωνιστές είτε ως
σιωπηρά «βουβά» πρόσωπα, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται συχνά σκηνές με
πολυπρόσωπη δράση( πχ. το τελετουργικό της υιοθεσίας)
·
χρησιμοποιείται
σε πολλά σημεία ο διάλογος, ένα από τα πιο απαραίτητα στοιχεία του θεατρικού
λόγου(« Δος το πίσου…σπίτι μας», « Ω, είπε…γνωστικήν»)
·
παρουσιάζονται
διαφορετικοί χώροι, που εναλλάσσονται, όπως τα σκηνικά του θεάτρου (, η εκκλησία το εσωτερικό του σπιτιού κ.ά.)
- συνεχής αλλαγή σκηνικού (ανοιχτός χώρος/κλειστός
χώρος)
·
δραματικό-συγκρουσιακό
στοιχείο( επιχειρηματολογία πρωταγωνιστών)
Β1. Η γλώσσα της πεζογραφίας την εποχή του Βιζυηνού είναι η
καθαρεύουσα (η «λόγια»). Έτσι, και ο ίδιος είναι υποχρεωμένος να γράψει σ'
αυτήν. Όμως η καθαρεύουσα η δική του είναι χαλαρή και ανοιχτή σε πολλές λέξεις
και τύπους της λαϊκής γλώσσας, είναι μια «εκλαϊκευμένη καθαρεύουσα». Τα διηγήματα του Βιζυηνού είναι
γραμμένα σε μια σχετικά κομψή και θερμή καθαρεύουσα. Όχι σπάνια όμως ο
γλωσσικός καθωσπρεπισμός αποβάλλεται με τη χρήση του λόγου της καθημερινής
ζωής (δημοτική). Πρόκειται για μία
ιδιότυπη διγλωσσία.
·
Η
γλώσσα λοιπόν των αφηγηματικών μερών είναι λόγια με αρχαιοπρεπείς εκφράσεις.
Παράλληλα ο λόγος του ενήλικα μορφωμένου αφηγητή είναι λογιότερος και
συνθετότερος από τον λόγο του αφηγητή-παιδιού. Όταν αφηγείται ο πεπαιδευμένος
συγγραφέας της ώριμης ηλικίας, χρησιμοποιεί περισσότερες λέξεις και τύπους
αρχαιοπρεπείς, της καθαρεύουσας: εστάθημεν, ηρχόμεθα, επιδαψιλεύει, εξενίσθησαν.
·
Η
γλώσσα των διαλογικών μερών είναι απλή,
λαϊκή, με ιδιωματισμούς. Όταν μιλάνε τα
πρόσωπα -και ο ίδιος ο συγγραφέας, ακόμα και όταν βρίσκεται στην ώριμη ηλικία-
η γλώσσα είναι λαϊκή, με την παράλληλη χρήση ιδιωματικών λέξεων που προέρχονται
από το τοπικό γλωσσικό ιδίωμα της Βιζύης (θρακιώτικο ιδίωμα), τύπων και τρόπων
σύνταξης: άιντε, άκουγα, απατήθηκα, απόκοψα, κοιλιάρφανο ,έξυπνο, εύμορφο, δος
του πίσου κ.α).
Β2.
α) Στο σημείο αυτό του κειμένου ο
αφηγητής είναι απών, γιατί λείπει στην ξενιτιά. Περιγράφει λοιπόν τα αρνητικά
αισθήματα των αδελφών του, που δεν έχουν άλλη περιθώρια ανοχής απέναντι στην
στάση της μητέρας τους. Η παρουσία της υιοθετημένης κόρης δημιουργεί νέα
προβλήματα στην οικογένεια, γιατί η μητέρα της έδειχνε σκανδαλώδη αδυναμία,
καθώς ήταν προσηλωμένη σ' αυτήν παραμελώντας και δυσαρεστώντας τα φυσικά της
παιδιά. Έχοντας στραμμένη επάνω της όλη τη στοργή, τη φροντίδα και την
αφοσίωση, την ανάθρεψε ξεχωριστά, την προίκισε και την πάντρεψε, και έτσι
έκλεισε ο κύκλος, προς μεγάλη ανακούφιση των αγοριών. Θέλοντας να τονίσει αυτό
το κλείσιμο του κύκλου της ζωής της οικογένειας και για να περιγράψει τα
γεγονότα αυτά, ο αφηγητής χρησιμοποιεί
την τεχνική της επιτάχυνσης. Μέσα σε τέσσερα ρήματα( ηυξήθη, ανετράφη,
επροικίσθη και υπανδρεύθη) συμπυκνώνεται όλη η ζωή του υιοθετημένου κοριτσιού, κερδίζοντας
έτσι το διήγημα σε γοργότητα. Επίσης ο αφηγητής δεν αναφέρει το είδος της
αχαριστίας της ψυχοκόρη, ούτε καν το όνομα της, υποδηλώνοντας την περιφρόνηση
του γι' αυτό το πρόσωπο.
β) Στο σημείο αυτό του κειμένου ο
αφηγητής παραβιάζει τη χρονική ακολουθία μέσα από τα λόγια της μητέρας και
κάνει μια αναδρομή. Οι
αναδρομικές αφηγήσεις εξηγούν γεγονότα δίνοντας απαραίτητες πληροφορίες για το
παρελθόν και, αποτελώντας ένα είδος επιβράδυνσης, παρατείνουν το ενδιαφέρον του
αναγνώστη. Η μητέρα, σε μια έσχατη προσπάθεια να
πείσει το Γιωργή να κρατήσουν τη δεύτερη θετή κόρη, διατυπώνει συλλογιστικά
σχήματα που στέκονται μετέωρα και δε στηρίζονται στη λογική. Τα επιχειρήματα
που χρησιμοποιεί είναι τα εξής: πήρε το
μωρό τριών μηνών πάνω από το λείψανο της μάνας του, το βύζαινε, έστω
ψεύτικα, το τύλιγε στα σπάργανα των
φυσικών της παιδιών, το κοίμιζε στην
κούνια τους. Πρέπει να παρατηρήσουμε ότι το συμπέρασμα δεν προκύπτει από
λογικές προκείμενες και γι' αυτό είναι αστήριχτο: η μητέρα επισωρεύει πλήθος
επιχειρήματα, τα οποία όμως αποτελούν προφάσεις και είναι ανίσχυρα να το
στηρίξουν, επειδή λείπει το μοναδικό και πολύ απλό επιχείρημα «εγώ τη γέννησα»
από το οποίο θα προέκυπτε αβίαστα το λογικότατο συμπέρασμα: άρα είναι δικό μου
παιδί και επομένως πραγματική αδερφή σας. Η έκρηξη της μητέρας ως προς την
οικονομία του έργου, λειτουργεί ως αφετηρία και αφορμή για να φτάσει στην
απογοήτευση και στη συνέχεια στην αποκάλυψη του μυστικού.
Γ1. Στο κέντρο των διηγήσεων
βρίσκεται ο άνθρωπος και ο ψυχικός του κόσμος κι έτσι η πεζογραφία του Βιζυηνού
έχει χαρακτήρα ψυχογραφικό. Ο συγγραφέας διεισδύει με εξαιρετική ψυχογραφική
ικανότητα στις ψυχές των ηρώων του, παρουσιάζει τις συναισθηματικές τους
συγκρούσεις, τα αδιέξοδα και τις ψυχικές τους δοκιμασίες. Χαρακτηριστικό
παράδειγμα της ψυχογραφικής ικανότητας του Βιζυηνού αποτελεί το δοθέν απόσπασμα
στο οποίο αποτυπώνονται τα έντονα συναισθήματα των προσώπων κατά τη σκηνή της
υιοθεσίας του πρώτου κοριτσιού. Στην όλη διαδικασία της υιοθεσίας συμμετέχουν
τα πιο έγκυρα πρόσωπα του χωριού: ο σεβάσμιος εκπρόσωπος του θεού και ο πιο
σεβάσμιος εκπρόσωπος του λαού’ άλλα δρώντα πρόσωπα είναι βέβαια η νέα μητέρα
και οι φυσικοί γονείς. Με απλό αλλά
περίτεχνο τρόπο δίνεται από το συγγραφέα η σκηνή της «δοκιμασίας» από τον
πρωτόγερο και της οριστικής παράδοσης του παιδιού, και του αποχωρισμού των
γονέων από αυτό: με μια περιγραφή που δεν πέφτει στο μελοδραματισμό, απλή αλλά
συγκλονιστική, δίνεται ο βουβός πόνος του φυσικού πατέρα, που «ήτον ωχρός και
έβλεπε περίλυπος εμπρός του» και ο σπαραγμός της συζύγου του, που «έκλαιε
ακουμβημένη εις τον ώμον τον». Με ανάλογο τρόπο δίνονται και τα συναισθήματα
της νέας μητέρας: ο φόβος και η αγωνία για την αίσια έκβαση της διαδικασίας(
σκηνή με δραματικότητα-θεατρικότητα-πολυπρόσωπη δράση).
Δ1. Ομοιότητες:
·
υιοθεσία παιδιών τα οποία και στις δύο
περιπτώσεις είναι κορίτσια.
·
οικονομική
δυσπραγία των προσώπων που αναλαμβάνουν τα παιδιά.
·
διάθεση αυτοθυσίας και ανιδιοτελούς προσφοράς
προκειμένου να τα αναθρέψουν.
Διαφορές:
·
Στο Αμάρτημα η Δεσποινιώ αναλαμβάνει να
αναθρέψει μόνη της το παιδί ενώ ο Τάσος στο έργο του Κονδυλάκη αναθέτει την
ανατροφή του παιδιού σε άλλες γυναίκες.
·
η Δεσποινιώ κινείται από τη ανάγκη της για
εξιλέωση μετά τον ακούσιο φόνο του
δικού της παιδιού ενώ ο Τάσος αποφασίζει να αναλάβει την ανατροφή του επειδή
νιώθει συμπάθεια και οίκτο για το βρέφος.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ
Νόνη Χατζή
Δευτέρα 2 Ιουνίου 2014
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ
ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ
ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
Γ’ ΤΑΞΗΣ
ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΑΡΧΑΙΑ
ΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ
ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ
Διδαγμένο
κείμενο
Ἀριστοτέλους Ἠθικά
Νικομάχεια (Β1, 1-4)
Α1.
Επομένως, οι ηθικές αρετές δε
γεννιούνται μέσα μας ούτε εκ φύσεως ούτε σε αντίθεση με αυτήν, αλλά εμείς
έχουμε από τη φύση την ιδιότητα να τις δεχτούμε, ενώ τελειοποιούμαστε σ' αυτές
με τη συνήθεια.
Ακόμα, όσες ιδιότητες υπάρχουν μέσα
μας εκ φύσεως, πρώτα βρισκόμαστε εφοδιασμένοι με τις δυνατότητες αυτών και
ύστερα προχωρούμε στις αντίστοιχες ενέργειες (πράγμα που είναι φανερό στις
αισθήσεις’ γιατί δεν αποκτήσαμε τις αισθήσεις λόγω του ότι είδαμε πολλές φορές ή ακούσαμε πολλές φορές, αλλά
αντίθετα, έχοντας τις κάναμε χρήση τους
δεν τις αποκτήσαμε έχοντας κάνει ξανά και ξανά χρήση τους). Όμως τις
ηθικές αρετές τις αποκτούμε, αφού πρώτα τις ενεργοποιήσουμε, όπως ακριβώς
συμβαίνει και στις άλλες τέχνες∙ γιατί όσα
πρέπει να κάνουμε αφού τα
μάθουμε, τα μαθαίνουμε κάνοντάς τα, όπως για παράδειγμα, γίνονται οικοδόμοι
χτίζοντας οικοδομήματα και κιθαριστές παίζοντας κιθάρα˙ έτσι λοιπόν και από τη
μια γινόμαστε δίκαιοι κάνοντας δίκαιες πράξεις και από την άλλη συνετοί κάνοντας συνετές πράξεις και ανδρείοι κάνοντας γενναίες πράξεις.
Β1.
Ο Αριστοτέλης διακρίνει την αρετή, που
αποτελεί τη βάση για την ευδαιμονία, σε διανοητική και ηθική. Στη διάκριση αυτή
οδηγήθηκε λαμβάνοντας υπόψη του τη διαίρεση της ψυχής στα μέρη της. Έτσι,
παρουσιάζει τις δύο μορφές της αρετής, οι οποίες σχετίζονται με αντίστοιχα μέρη
της ψυχής του ανθρώπου.
Η διανοητική αρετή συνδέεται με το νου
που είναι ένα από τα τρία κύρια στοιχεία της ψυχής (τα άλλα δύο είναι η αίσθηση
και η όρεξη) και μετέχει στο καθαρά
λόγον έχον μέρος της ψυχής. Γεννιέται, καλλιεργείται και αυξάνει κυρίως με τη
συστηματική διδασκαλία και απαιτεί εμπειρία που την αποκτά ο άνθρωπος με την
πάροδο του χρόνου. Επομένως, η διανοητική αρετή (φρόνηση, σοφία κ.ά.) προϋποθέτει κατά κύριο λόγο τη διδασκαλία,
κάτι που βέβαια σημαίνει πως και η απόκτηση και η τελειοποίησή της είναι σε
μεγάλο βαθμό συναρτημένες με το χρόνο (η διδασκαλία δεν μπορεί παρά να απαιτεί
κάποιο συγκεκριμένο σε έκταση χρόνο) και την πείρα που το άτομο αποκτά σιγά,
σιγά και πάλι σε μια έκταση χρόνου.
Επομένως, αφού πρόκειται για αρετές
που είναι μεταδόσιμες, την κύρια ευθύνη γι’αυτή τη μετάδοση την έχει η
εκπαίδευση και οι φορείς της (δάσκαλοι) με την επάρκεια των γνώσεών τους, τις
μεθόδους που εφαρμόζουν, τη μεταδοτικότητά τους. Ευθύνη, βέβαια, έχουν και
άλλοι παράγοντες, όπως επίσης και το ίδιο το άτομο, εφόσον υπάρχουν και
άνθρωποι αυτοδίδακτοι σε κάποιο τομέα. Άρα, λοιπόν, σοφός, δηλαδή πλούσιος σε
γνώσεις, γίνεται κανείς με τη βοήθεια και τη συμπαράσταση του δασκάλου.
Σύμφωνα, επίσης, με το διαχωρισμό του
Αριστοτέλη, οι ηθικές αρετές, όπως για παράδειγμα η δικαιοσύνη, η σωφροσύνη ή η
ανδρεία, ανήκουν στο «ἐπιθυμητικόν», στο μέρος δηλαδή της ψυχής που μετέχει και
στο «λόγον ἔχον» και στο «ἄλογον» μέρος. Η απόκτησή τους οφείλεται στον εθισμό (ἒθος), στη συνήθεια
που δημιουργείται με την επανάληψη ενός ορισμένου τρόπου συμπεριφοράς. Σε
αντίθεση με τη διανοητική αρετή, η ηθική αρετή προϋποθέτει τη θέληση του ατόμου
να εθισθεί σιγά, σιγά (πάλι, επομένως, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο ο χρόνος)
σε ένα συγκεκριμένο τρόπο συμπεριφοράς. Και ενώ στην περίπτωση των διανοητικών
αρετών η ευθύνη βρίσκεται καθαρά στον εκάστοτε δάσκαλο , στην περίπτωση της
ηθικής αρετής την ευθύνη για την απόκτησή
της την έχει ο μαθητής, το ασκούμενο, το εθιζόμενο άτομο. Επομένως αγαθός,
δηλαδή φορέας της αρετής, γίνεται κάποιος με τη θέλησή του, την προσωπική
επιλογή και με την επιμονή του στη διαδικασία της άσκησης, ώστε τελικά να
αποκτήσει ήθος ευγενές και φιλόκαλον.
Β2.
Θεμελιώδες, είναι για την
αριστοτελική φιλοσοφία το αντιθετικό ζεύγος δύναμις –ενέργεια. Δύναμις είναι η
δυνατότητα ενός όντος να περνά από μια κατάσταση σε μια άλλη, η δυνατότητα που
έχει ένα πράγμα ή ένα ον να γίνει ή να κάνει κάτι φτάνοντας στο τέλος του, στην
τελειοποίησή του, ενώ ἐνέργεια είναι η πραγμάτωση αυτής της δυνατότητας. Για να
αποδείξει τη βασική του θέση ότι καμία από τις ηθικές αρετές δεν υπάρχει μέσα
μας εκ φύσεως, ο Αριστοτέλης, εφαρμόζοντας την επαγωγική μέθοδο (ξεκινά από
παραδείγματα της εμπειρίας και της καθημερινής ζωής με σκοπό την εξαγωγή
καθολικών συμπερασμάτων), χρησιμοποιεί παραδείγματα ,τα οποία όμως δεν τα αντλεί
από τους νόμους της φύσης, αλλά από τις φυσιολογικές λειτουργίες του ανθρώπου
και προβαίνει σε κάποιες παρατηρήσεις.
Σχετικά με όσα έχουμε μέσα μας εκ
φύσεως υπάρχει εκ των προτέρων η δυνατότητα να
πραγματωθούν και ύστερα (χρονικά) πραγματώνονται, όμως άμεσα και χωρίς να
χρειάζεται ο εθισμός με την επανάληψη. Προκειμένου ο Αριστοτέλης να αποδώσει τη
χρονική προτεραιότητα των δυνάμεων έναντι των ενεργειών (δύναμις → ἐνέργεια) σε
όσα χαρακτηριστικά υπάρχουν μέσα μας εκ φύσεως, συνδέει τις δυνάμεις με το
«πρότερον» και με απαρέμφατα ή μετοχές αορίστου που δηλώνουν το προτερόχρονο («ἰδεῖν»,
«ἀκοῦσαι», «χρησάμενοι»). Οι αισθήσεις μας, λοιπόν, υπάρχουν εκ φύσεως και
χρησιμοποιώντας τις ως παράδειγμα , ισχυρίζεται πως η όραση και η ακοή είναι
πλήρως αναπτυγμένες μέσα μας και έτοιμες και δεν τις αποκτούμε εκ των υστέρων
με τη συχνή χρήση τους, βλέποντας ή ακούγοντας ξανά και ξανά. Προηγείται,
δηλαδή, η ύπαρξη και ακολουθεί η ενέργεια, η χρησιμοποίησή τους και η
πραγμάτωσή τους, οι οπτικές και ακουστικές
εμπειρίες. Με άλλα λόγια έχουμε πρώτα την ικανότητα για κάτι και ύστερα
τη χρησιμοποιούμε ,χωρίς όμως να συμβαίνει το αντίθετο, να ασκηθούμε δηλαδή
πρώτα πολλές φορές στο να βλέπουμε και με αυτή την άσκηση να αποκτήσουμε την
ικανότητα της όρασης.
Αξιοποιώντας, όμως, τη μέθοδο της αντίθεσης,
επισημαίνει σχετικά με την ηθική αρετή, πως έχουμε από τη φύση μόνο την
ιδιότητα να τη δεχτούμε, όμως στη συνέχεια η ηθική αρετή διαφοροποιείται από
εκείνα που έχουμε εκ φύσεως. Εδώ δηλαδή συμβαίνει το αντίθετο, αφού προηγείται
η ενέργεια (οι εμπειρίες, οι επαναλήψεις, η άσκηση) και ακολουθεί η κατάκτηση
της ηθικής αρετής («τὰς δ᾽ ἀρετὰς λαμβάνομεν ἐνεργήσαντες πρότερον»). Με άλλα
λόγια ασκούμαστε πρώτα σε μια αρετή (συνδέει τη μετοχή «ἐνεργήσαντες» με το
«πρότερον», για να δηλώσει το προτερόχρονο) και ύστερα την αποκτούμε (μετοχές
ενεστώτα «ποιοῦντες» και «πράττοντες», για να δηλώσει το σύγχρονο).
Ο Αριστοτέλης ενισχύει αυτή την άποψη
χρησιμοποιώντας και πάλι παράδειγμα (οἷον...) και αναλογία (ὣσπερ και ἐπί τῶν ἂλλων
τεχνῶν). Λέει δηλαδή ότι στις ηθικές αρετές συμβαίνει ό,τι ακριβώς και στις
πρακτικές τέχνες . Η παραβολική αυτή πρόταση («ὣσπερ και ἐπί τῶν ἂλλων τεχνῶν»)
περιέχει περιττούς όρους που είναι ο επιθετικός προσδιορισμός «ἂλλων» και ο
σύνδεσμος «και». Και οι δύο αυτοί όροι είναι περιττοί, γιατί η αρετή δεν είναι
τέχνη και αν ξεπεράσουμε αυτή την περιττολογία που είναι στοιχείο προφορικού
λόγου, αφού όντως η αρετή δεν είναι τέχνη, είναι φανερό πως ο Αριστοτέλης
θεωρεί, ότι η διαδικασία για την απόκτηση των ηθικών αρετών είναι όμοια με τη
διαδικασία που χρειάζεται για να γίνουμε
κάτοχοι των τεχνών. Για να αποκτήσουμε λοιπόν, τις ηθικές αρετές, πρέπει πρώτα
να ενεργήσουμε με την άσκηση, όπως μαθαίνουμε μια τέχνη. Γινόμαστε δηλαδή
δίκαιοι κάνοντας δίκαιες πράξεις, σώφρονες κάνοντας σώφρονες- συνετές πράξεις
και ανδρείοι κάνοντας ανδρείες πράξεις, όπως ακριβώς γίνονται οικοδόμοι,
χτίζοντας σπίτια και κιθαριστές, παίζοντας κιθάρα. Είναι χαρακτηριστικό και
ευνόητο, όμως, πως τόσο στις τέχνες όσο και στις αρετές έχει μεγάλη σημασία και
η ποιότητα των ενεργειών του ανθρώπου. Δηλαδή, όπως ακριβώς αυτοί που χτίζουν
με καλό τρόπο σπίτια γίνονται καλοί οικοδόμοι και με κακό τρόπο κακοί, έτσι και
με τις αρετές οι καλοί ή κακοί τρόποι δράσης και συμπεριφοράς δημιουργούν καλές
και κακές συνήθειες.
Β3.
Η απάντηση βρίσκεται στις σελίδες 152- 153: «Ο Αριστοτέλης
χρειάστηκε να κάνει μια σημαντικότατη διάκριση. Ας παρακολουθήσουμε πώς
οδηγήθηκε στη διάκριση αυτή: Η ψυχή… να διακρίνει τις ανθρώπινες αρετές σε
ηθικές και διανοητικές».
Β4.
οὔσης->Ουσιαστικό: ουσία,Επίθετο: ουσιαστικός
ἒσχηκε->Ουσιαστικό: μετοχή,Επίθετο: εποχιακός
πεφυκότων->Ουσιαστικό: φύση,Επίθετο: φυσικός
χρησάμενοι->Ουσιαστικό: χρώμα,Επίθετο: εύχρηστος
μανθάνομεν->Ουσιαστικό: μάθηση, Επίθετο:μαθησιακός
Γ. ΑΔΙΔΑΚΤΟ
ΚΕΙΜΕΝΟ
ΙΣΟΚΡΑΤΗ « ΑΡΧΙΔΑΜΟΣ», 103-105
Γ1. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ:
Γιατί νομίζω ότι εσείς δεν αγνοείτε ότι ήδη έχουν γίνει πολλές τέτοιες
(τέτοιου είδους) ενέργειες, τις οποίες στην αρχή αφενός όλοι γενικά θεώρησαν
συμφορές και (συνέπασχαν με) συμπονούσαν όσους υπέφεραν ( τις είχαν πάθει),
αργότερα όμως κατάλαβαν ότι αυτές οι ίδιες είχαν γίνει αιτίες πάρα πολύ μεγάλων
αγαθών. Και γιατί πρέπει να λέω τα μακρινά γεγονότα (και γιατί πρέπει να πάμε
πιο μακριά); Αλλά και τώρα οι πόλεις που έχουν βέβαια τα πρωτεία ( οι πρώτες
πόλεις), εννοώ την πόλη των Αθηναίων και των Θηβαίων (την Αθήνα και τη Θήβα),
θα διαπιστώναμε ότι απέκτησαν μεγάλη δύναμη (είχαν μεγάλη ανάπτυξη) αλλά αφού
δυστύχησαν με όσα συνέβησαν στον πόλεμο, ανέκτησαν πάλι τις δυνάμεις τους, και
από αυτές η μια έγινε ηγεμόνας των Ελλήνων ενώ η άλλη στην παρούσα κατάσταση
έχει γίνει τόσο δυνατή (έχει αποκτήσει τόσο μεγάλη δύναμη) όση κανείς ποτέ ως
τώρα δεν περίμενε ότι θα γίνει ( θα αποκτήσει). Γιατί η φήμη και η δόξα
συνηθίζουν να γίνονται (να αποκτώνται) όχι με την αδράνεια αλλά με τους αγώνες.
Γ2.
ὑμᾶς: ἕ
πόρρω: πορρωτάτω
ἀγαθῶν: εὖ
αὑτάς: ὑμῶν
αὐτῶν
ἡγεμόνα: ἡγεμόσι(ν)
οἶμαι: ᾤετο
ὑπέλαβον: ὑπειλῆφθαι
τοῖς παθοῦσι: τοῖς
πεισομένοις
ἔγνωσαν: γνοίη
καταστᾶσαν: κατάστηθι
Γ3α.
ὑμᾶς:
υποκείμενο στο απαρέμφατο οὐκ ἀγνοεῖν, ετεροπροσωπία
συμφοράς: κατηγορούμενο
στο ἅς από το συνδετικό εἶναι
τοῖς παθοῦσι:
επιθετική μετοχή, αντικείμενο στο ρήμα συνηχθέσθησαν
τί: αιτιατική
της αιτίας στο δεῖ (λέγειν)
λαβούσας: κατηγορηματική
μετοχή, από το ρήμα εὕροιμεν ἄν, συνημμένη στο αντικείμενό του, τὰς πόλεις
ἡγεμόνα: κατηγορούμενο
στο τὴν μὲν, από το καταστᾶσαν
Γ3 β.
Ὁ ῥήτωρ εἶπεν τὰς
ἐπιφανείας καὶ λαμπρότητας οὐκ ἐκ τῆς ἡσυχίας ἀλλ’ ἐκ τῶν ἀγώνων γίγνεσθαι φιλεῖν.
Ὁ ῥήτωρ εἶπεν ὅτι αἱ
ἐπιφάνειαι καὶ λαμπρότητες οὐκ ἐκ τῆς ἡσυχίας ἀλλ’ ἐκ τῶν ἀγώνων γίγνεσθαι
φιλοῖεν.
Κουτουβάλα Άντα
Κοτσερίδη
Ρίκη
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)