Θέματα Κοινωνιολογίας 2021

ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ 

ΘΕΜΑ Α 

α. Σωστό 

β. Λάθος 

γ. Λάθος (σημείωση, κακή διατύπωση, δίχασε…) 

δ. Σωστό 

ε. Λάθος 

Α2 → β 

Α3 → β 

ΘΕΜΑ Β 

Β1 → Σελίδα 17 (δεξιά στήλη) «ο Α. Κοντ διατύπωσε… την κορυφαία φάση της εξέλιξης του πνεύματος» 

Β2 → Σελίδα 142 και 143 (όλο το πλουραλιστικό μοντέλο εξουσίας). 

ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ 

ΘΕΜΑ Γ 

Γ1 → Σελίδα 118 (αριστερή στήλη) «Σε κάθε κοινωνία… προσεγγίζεται από διαφορετικές θεωρίες» (δεξιά στήλη) 

Γ2 → Σελίδα 119 (οι τρεις τύποι διαστρωμάτωσης Βέμπερ) 

Γ3 → Σελίδα 127 (δεξιά στήλη) «Το κοινωνικό κράτος… σελίδα 128 – και … ελεύθερη είσοδος σε μουσεία, εκδηλώσεις κ.α.). (Μπορούσαμε να γράψουμε μόνο τα 5 μέτρα ανακατανομής του πλούτου) 

ΘΕΜΑ Δ 

Δ1 → Σελίδα 68 (αριστερή στήλη) «Είναι αυτονόητο … μέχρι τέλος σελίδας 68). 

Δ2 → Σελίδα 58, Πρόλογος + μαρξιστές 

Δ3 → Σελίδα 23, «Η έννοια της συμβολικής αλληλεπίδρασης… ως μια πολιτισμική και συμβολική «κατασκευή». (δεξιά στήλη) 

Επιμέλεια:

Ευαγγελία Θ. Νασιάρα

Θέματα Αρχαίων Ελληνικών 2021

 

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ

 

Α. ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Πλάτων, Πρωταγόρας, 322a-323a

 

…κατ’ ἀρχὰς ἄνθρωποι ᾤκουν σποράδην, πόλεις δὲ οὐκ ἦσαν· ἀπώλλυντο οὖν ὑπὸ τῶν θηρίων διὰ τὸ πανταχῇ αὐτῶν ἀσθενέστεροι εἶναι, καὶ ἡ δημιουργικὴ τέχνη αὐτοῖς πρὸς μὲν τροφὴν ἱκανὴ βοηθὸς ἦν, πρὸς δὲ τὸν τῶν θηρίων πόλεμον ἐνδεής –πολιτικὴν γὰρ τέχνην οὔπω εἶχον, ἧς μέρος πολεμική– ἐζήτουν δὴ ἀθροίζεσθαι καὶ σῴζεσθαι κτίζοντες πόλεις· ὅτ’ οὖν ἀθροισθεῖεν, ἠδίκουν ἀλλήλους ἅτε οὐκ ἔχοντες τὴν πολιτικὴν τέχνην, ὥστε πάλιν σκεδαννύμενοι διεφθείροντο.

Ζεὺς οὖν δείσας περὶ τῷ γένει ἡμῶν μὴ ἀπόλοιτο πᾶν, Ἑρμῆν πέμπει ἄγοντα εἰς ἀνθρώπους αἰδῶ τε καὶ δίκην, ἵν’ εἶεν πόλεων κόσμοι τε καὶ δεσμοὶ φιλίας συναγωγοί. Ἐρωτᾷ οὖν Ἑρμῆς Δία τίνα οὖν τρόπον δοίη δίκην καὶ αἰδῶ ἀνθρώποις· «Πότερον ὡς αἱ τέχναι νενέμηνται, οὕτω καὶ ταύτας νείμω; νενέμηνται δὲ ὧδε · εἷς ἔχων ἰατρικὴν πολλοῖς ἱκανὸς ἰδιώταις, καὶ οἱ ἄλλοι δημιουργοί· καὶ δίκην δὴ καὶ αἰδῶ οὕτω θῶ ἐν τοῖς ἀνθρώποις, ἢ ἐπὶ πάντας νείμω;» «Ἐπὶ πάντας», ἔφη ὁ Ζεύς, «καὶ πάντες μετεχόντων· οὐ γὰρ ἂν γένοιντο πόλεις, εἰ ὀλίγοι αὐτῶν μετέχοιεν ὥσπερ ἄλλων τεχνῶν · καὶ νόμον γε θὲς παρ’ ἐμοῦ τὸν μὴ δυνάμενον αἰδοῦς καὶ δίκης μετέχειν κτείνειν ὡς νόσον πόλεως».

 

 

Α1.

α. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό που αντιστοιχεί σε καθεμιά από τις παρακάτω περιόδους λόγου και δίπλα σε αυτόν τη λέξη «Σωστό», αν είναι σωστή, ή τη λέξη «Λάθος», αν είναι λανθασμένη, με βάση το αρχαίο κείμενο (μονάδες 3) και να τεκμηριώσετε κάθε απάντησή σας γράφοντας τις λέξεις/φράσεις του αρχαίου κειμένου που την επιβεβαιώνουν (μονάδες 3):

1. Η πολεμική τέχνη είναι μέρος της πολιτικής.

2. Κατά τον Πρωταγόρα, ο Δίας ανησύχησε για τον πιθανό αφανισμό του ανθρώπινου γένους. 3. Οι τέχνες έχουν διαμοιραστεί σε όλους. (μονάδες 6)

 

β. 1. «…διὰ τὸ πανταχῇ αὐτῶν»: Σε ποια λέξη του αρχαίου κειμένου αναφέρεται η αντωνυμία «αὐτῶν»;

2. «…οὕτω καὶ ταύτας νείμω;»: Σε ποια φράση του αρχαίου κειμένου αναφέρεται το επίρρημα «οὕτω»;

(μονάδες 4)

Μονάδες 10

 

Β1. «Ζεὺς οὖν δείσας περὶ τῷ γένει ἡμῶν μὴ ἀπόλοιτο πᾶν, Ἑρμῆν πέμπει ἄγοντα εἰς ἀνθρώπους αἰδῶ τε καὶ δίκην, ἵν’ εἶεν πόλεων κόσμοι τε καὶ δεσμοὶ φιλίας συναγωγοί»: Ποια είναι τα μέρη της πολιτικής αρετής και ποια η λειτουργία τους στην πολιτική κοινωνία;

Μονάδες 10

 

Β2. «Ἐπὶ πάντας», ἔφη ὁ Ζεύς, «καὶ πάντες μετεχόντων· οὐ γὰρ ἂν γένοιντο πόλεις, εἰ ὀλίγοι αὐτῶν μετέχοιεν ὥσπερ ἄλλων τεχνῶν· καὶ νόμον γε θὲς παρ’ ἐμοῦ τὸν μὴ δυνάμενον αἰδοῦ ς καὶ δίκης μετέχειν κτείνειν ὡς νόσον πόλεως»: Να βρείτε τέσσερις (4) γλωσσικές επιλογές με τις οποίες παρουσιάζεται η εντολή του Δία για την επιβολή της θανατικής ποινής (μονάδες 4). Πώς δικαιολογείται η αυστηρότητα της ποινής; (μονάδες 6)

Μονάδες 10

 

Β3. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό που αντιστοιχεί σε καθεμιά από τις παρακάτω περιόδους λόγου και δίπλα σε αυτόν τη λέξη «Σωστό», αν είναι σωστή, ή τη λέξη «Λάθος», αν είναι λανθασμένη:

1. Στην καταδίκη του Σωκράτη συνέβαλε και η υποψία ότι ο φιλόσοφος διαπνεόταν από δημοκρατικά φρονήματα.

2. Η αρχαία ελληνική θρησκεία διέθετε ιερατείο με αποστολή τη μεσολάβηση μεταξύ θεών και ανθρώπων.

3. Στο πρώτο του ταξίδι στη Σικελία ο Πλάτων ήρθε σε επαφή με τη φιλοσοφία των Πυθαγορείων.

4. Η 7η Επιστολή δίνει πληροφορίες για τη ζωή του Πλάτωνα.

5. Ο Ησίοδος δίνει μια εξαιρετικά αισιόδοξη εικόνα για την εξέλιξη της ανθρωπότητας.

Μονάδες 10

 

Β4.α. Να αντιστοιχίσετε στο τετράδιό σας καθεμιά αρχαία ελληνική λέξη της Στήλης Α με την ετυμολογικά συγγενή της νεοελληνική λέξη της Στήλης Β (στη Στήλη Β περισσεύουν δύο λέξεις).

 

 

 

Στήλη Α 11.        σποράδην 22 .       σκεδαννύμενοι 33.       ἀπώλλυντο 44.        ἱκανὸς 55.      μετεχόντων 66.       θὲς

Στήλη Β α. παρακαταθήκη β. θέαμα   γ. διασκέδαση δ. θύμα   ε. σπαρτά στ. πανωλεθρία ζ. άφιξη η. σχολικός

(μονάδες 6)

Β4.β. Για καθεμιά από τις δύο παρακάτω λέξεις να γράψετε μία περίοδο λόγου στα νέα ελληνικά, όπου η ίδια λέξη, στο ίδιο μέρος του λόγου, σε οποιαδήποτε μορφή της (πτώση, αριθμό, γένος, έγκλιση, χρόνο), χρησιμοποιείται με διαφορετική σημασία από αυτήν που έχει στο αρχαίο κείμενο:

«διεφθείροντο», «δημιουργοί». (μονάδες 4)

Μονάδες 10

 

 Β5. ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Στο παρακάτω κείμενο, ο συνομιλητής του Σωκράτη Καλλικλής αντιπαραθέτει τους θετούς νόμους της κοινωνίας με το δίκαιο της φύσης.

 Νομίζω ότι αυτοί που καθορίζουν τους νόμους είναι οι αδύνατοι άνθρωποι, δηλαδή οι πολλοί. Αυτοί καθορίζουν όχι μόνο τους νόμους αλλά και γενικότερα τι είναι αξιέπαινο και τι αξιοκατάκριτο, με αποκλειστικό κριτήριο τους εαυτούς τους και το συμφέρον τους. Φοβίζουν λοιπόν τους πιο δυνατούς και ικανούς ανθρώπους και τους λένε ότι η πλεονεξία είναι κάτι άσχημο και άδικο και ότι το να ζητά κανείς να έχει περισσότερα από τους άλλους είναι ο πυρήνας της αδικίας. Ο λόγος είναι απλός: αφού οι ίδιοι είναι χειρότεροι, τους αρκεί να έχουν όλοι ίσα μερίδια. Γι’ αυτό, το να ζητά κανείς να έχει περισσότερα από τους πολλούς νομίζεται άδικο και άσχημο και θεωρείται παράνομο. Η ίδια η φύση, ωστόσο, δείχνει , κατά τη γνώμη μου, ότι είναι δίκαιο όποιος είναι καλύτερος και δυνατότερος να έχει περισσότερα από τον χειρότερο και τον πιο αδύνατο.

 Πλάτων, Γοργίας, 483b-d

Ποια είναι η άποψη του Καλλικλή για την αδικία; Να τη συγκρίνετε με την αντίστοιχη άποψη του Πρωταγόρα στο παρακάτω απόσπασμα από το κείμενο αναφοράς: «ἐζήτουν δὴ ἀθροίζεσθαι καὶ σῴζεσθαι κτίζοντες πόλεις· ὅτ’ οὖν ἀθροισθεῖεν, ἠδίκουν ἀλλήλους ἅτε οὐκ ἔχοντες τὴν πολιτικὴν τέχνην, ὥστε πάλιν σκεδαννύμενοι διεφθείροντο».

Μονάδες 10

Γ. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ξενοφών, Απολογία Σωκράτους, 31-34,

(ed. E.C. Marchant, OXFORD CLASSICAL TEXTS)

 

Στο παρακάτω απόσπασμα από τον επίλογο του έργου

«Απολογία Σωκράτους», ο Ξενοφών διατυπώνει κρίσεις για τη

στάση του Σωκράτη στο δικαστήριο.

 Ἄνυτος μὲν δὴ διὰ τὴν τοῦ υἱοῦ πονηρὰν παιδείαν καὶ διὰ τὴν αὑτοῦ ἀγνωμοσύνην ἔτι καὶ τετελευτηκὼς τυγχάνει κακοδοξίας. Σωκράτης δὲ διὰ τὸ μεγαλύνειν ἑαυτὸν ἐν τῷ δικαστηρίῳ φθόνον ἐπαγόμενος μᾶλλον καταψηφίσασθαι ἑαυτοῦ ἐποίησε τοὺς δικαστάς. ἐμοὶ μὲν οὖν δοκεῖ θεοφιλοῦς μοίρας τετυχηκέναι· τοῦ μὲν γὰρ βίου τὸ χαλεπώτατον ἀπέλιπε, τῶν δὲ θανάτων τοῦ ῥᾴστου ἔτυχεν. ἐπεδείξατο δὲ τῆς ψυχῆς τὴν ῥώμην· ἐπεὶ γὰρ ἔγνω τοῦ ἔτι ζῆν τὸ τεθνάναι αὐτῷ κρεῖττον εἶναι, ὥσπερ οὐδὲ πρὸς τἆλλα τἀγαθὰ προσάντης ἦν, οὐδὲ πρὸς τὸν θάνατον ἐμαλακίσατο, ἀλλ’ ἱλαρῶς καὶ προσεδέχετο αὐτὸν καὶ ἐπετελέσατο. ἐγὼ μὲν δὴ κατανοῶν τοῦ ἀνδρὸς τήν τε σοφίαν καὶ τὴν γενναιότητα οὔτε μὴ μεμνῆσθαι δύναμαι αὐτοῦ οὔτε μεμνημένος μὴ οὐκ ἐπαινεῖν. εἰ δέ τις τῶν ἀρετῆς ἐφιεμένων ὠφελιμωτέρῳ τινὶ Σωκράτους συνεγένετο, ἐκεῖν ον ἐγὼ τὸν ἄνδρα ἀξιομακαριστότατον νομίζω.

προσάντης: απότομος, απόκρημνος, μτφ. αντίθετος

ἐμαλακίσατο: έδειξε αδυναμία, δείλιασε

ἐφιεμένων: αυτών που επιθυμούν

 

Γ1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του παρακάτω αποσπάσματος: «Ἄνυτος μὲν… τετυχηκέναι».

Μονάδες 10

Γ3.α. «ἐμοὶ μὲν οὖν δοκεῖ θεοφιλοῦς μοίρας τετυχηκέναι· τοῦ μὲν γὰρ βίου τὸ χαλεπώτατον»: να ξαναγράψετε το απόσπασμα μεταφέροντας τα επίθετα στον αντίθετο αριθμό, στον συγκριτικό βαθμό και μετατρέποντας όλους τους υπόλοιπους κλιτούς ονοματικούς τύπους στον αντίθετο αριθμό.

(μονάδες 7)

β. «ἐπεὶ γὰρ ἔγνω τοῦ ἔτι ζῆν τὸ τεθνάναι»: να γράψετε το β’ ενικό πρόσωπο προστακτικής όλων των ρηματικών τύπων του αποσπάσματος, στον ίδιο χρόνο και στην ίδια φωνή.

(μονάδες 3)

Μονάδες 10

 Γ4.α. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τούς όρους: διὰ τὸ μεγαλύνειν, τοῦ ζῆν, τοῦ ἀνδρός, ἀξιομακαριστότατον.

(μονάδες 4)

β. Να εντοπίσετε και να χαρακτηρίσετε ως προς το είδος τον υποθετικό λόγο του κειμένου, αιτιολογώντας τον χαρακτηρισμό σας (μονάδες 3). Να κάνετε όλες τις απαραίτητες αλλαγές ώστε να δηλώνει το προσδοκώμενο (μονάδες 3).

(μονάδες 6)

Μονάδες 10

 

 

 

ΓΝΩΣΤΟ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α1α.

1 Σωστό : «πολιτικὴν  γὰρ τέχνην οὔπω εἶχον, ἧς μέρος πολεμική» 

2 Σωστό:  «Ζεὺς οὖν δείσας περὶ τῷ γένει ἡμῶν μὴ ἀπόλοιτο πᾶν»

3 Λάθος: «Νενέμηνται δὲ ὧδε· εἷς ἔχων ἰατρικὴν πολλοῖς ἱκανὸς ἰδιώταις, καὶ οἱ ἄλλοι δημιουργοί»

 

Α1β.

1. «αὐτῶν»: τῶν θηρίων
2. «οὕτω καὶ ταύτας νείμω;» : ὡς αἱ τέχναι νενέμηνται

 

Β1.

Τα μέρη της πολιτικής αρετής είναι η αιδώς και η δίκη. Με τον όρο αἰδώς δηλώνεται το αίσθημα σεβασμού ενός μέλους της κοινότητας έναντι των υπολοίπων, όλες οι ηθικές αναστολές και φόβοι που προφυλάσσουν τον άνθρωπο από αντικοινωνική συμπεριφορά (με άλλα λόγια: ο αυτοσεβασμός, η ντροπή που νιώθει ο άνθρωπος όταν έχει προβεί σε τέτοια συμπεριφορά). Σε ένα λεξικό με τον τίτλο Ὅροι, το οποίο ανάγεται στην πλατωνική Ακαδημία, η αἰδώς ορίζεται ως «εκούσια υποχώρηση από απερίσκεπτη συμπεριφορά, σύμφωνα με το δίκαιο και αυτό που φαίνεται καλύτερο· εκούσια κατανόηση του καλύτερου· προσοχή για αποφυγή της δικαιολογημένης επίκρισης» (412c). Το δίπολο των αρετών αἰδὼς καὶ δίκη ισοδυναμεί με το σωφροσύνη καὶ δικαιοσύνη, το οποίο χρησιμοποιεί ο Πρωταγόρας στο επιμύθιο του λόγου του. Ο όρος δίκη στο συγκεκριμένο απόσπασμα δεν χρησιμοποιείται με τη σημασία της δικαστικής διαδικασίας. Βρίσκεται κοντά στην αρχική της σημασία· δίκη: το ορθό, το δίκαιο. Κατά προέκταση, η δίκη δηλώνει εδώ την έμφυτη αντίληψη για το σωστό, το κοινό περί δικαίου αίσθημα.

Με τη φράση αυτή διατυπώνεται έξοχα η κοινωνιοπλαστική αποστολή της αιδούς και της δίκης, αφού σ’ αυτές οφείλεται η δημιουργία των κοινωνιών.  Ειδικότερα η αιδώς οδηγεί σε ό,τι ονομάζεται «πόλεων κόσμοι», δηλαδή εμπνέει στους πολίτες κόσμια συμπεριφορά και συντελεί στην κατάκτηση της αυτονομίας τους, αναγκαία για την αρμονία της κοινωνίας. Η δίκη παραπέμπει στο «πόλεων δεσμοί», δηλαδή σε υπαγορεύσεις με τις οποίες οι πολίτες υποβάλλονται σε δεσμεύσεις της συμπεριφοράς τους, ώστε να επιβάλλεται η συνοχή της πολιτικής κοινωνίας . Η συμπληρωματική λειτουργία των δύο «δώρων» συνεπάγεται φιλίαν, που σημαίνει θεϊκή ενότητα της πολιτείας, σύμπνοια και ομόνοια των πολιτών, ώστε να συμβιώνουν αρμονικά.

Σε ατομικό επίπεδο, λοιπόν, ενισχύεται η ηθική του ατόμου, το οποίο απαλλάσσεται από ταπεινά ένστικτα, πάθη, αδυναμίες και ορμές, απομακρύνεται από την ιδιοτέλεια, την αισχροκέρδεια, τον ωφελιμισμό. Καλλιεργείται και αναπτύσσεται η εντιμότητα και η κοινωνικότητα, ενώ αποτρέπονται οι αυθαιρεσίες. Από την άλλη, Σε συλλογικό επίπεδο εδραιώνεται η αμοιβαία εμπιστοσύνη και εξασφαλίζεται η ισορροπία στις σχέσεις των πολιτών μεταξύ τους καθώς και η αρμονική συμβίωση μέσα στην πόλη, η συνοχή του συνόλου, η ισορροπία και η ευταξία. Με αυτές αναπτύσσονται μεταξύ των ανθρώπων σχέσεις φιλίας, συνεργασίας, αλληλεγγύης και αλληλοσεβασμού, επιτυγχάνεται η ηθική ενότητα της πολιτείας, σύμπνοια και ομόνοια των πολιτών, ώστε να συμβιώνουν αρμονικά. Με όλα αυτά θεμελιώνεται ο ομαλός πολιτικός βίος, που στηρίζεται στον σεβασμό και τη δικαιοσύνη.

Β2.

Γλωσσικές επιλογές με τις οποίες παρουσιάζεται η εντολή του Δία για την επιβολή της θανατικής ποινής:

1) Επανάληψη: πάντας... πάντες + πόλεις…πόλεως.

2) Αντίθεση: πάντες - ὀλίγοι

3) Προστακτική: θὲς, μετεχόντων

4) Δυνητική ευκτική: ἄν γὲνοιντο που δηλώνει αυτό που θα μπορούσε να συμβεί στο παρόν – μέλλον

5) Εναλλαγή ευθέος και πλαγίου λόγου

6) Μεταφορά/ παρομοίωση: «ὡς νόσον πόλεως»

Ο Πρωταγόρας τελειώνει τον μύθο με τον Δία να επιβάλλει αυστηρά την ανάγκη της καθολικότητας της πολιτικής αρετής και μάλιστα με την ποινή του θανάτου δηλώνοντας έτσι την πολύ μεγάλη σημασία που δίνει στις αξίες της αιδούς και της δίκης για τη συγκρότηση και τη διατήρηση της πολιτείας. Η σημασία και η αυστηρότητα του νόμου του Δία τονίζεται από την επιβολή θανατικής ποινής («κτείνειν ὡς νόσον πόλεως») σε όποιον δεν συμμορφώνεται στις εντολές του. Η παρομοίωση όποιου δεν συμμετέχει στην πολιτική αρετή με αρρώστια της πόλης υποδηλώνει ότι αποτελεί κίνδυνο γι’ αυτή και πρέπει να θανατωθεί για να διαφυλαχθεί η τάξη και η ισορροπία του συνόλου. Ο Δίας ζητάει το απόλυτο και το απαιτεί με αμείλικτη σκληρότητα. Επιπλέον η επιβολή της ποινής του θανάτου από τον Δία, και συνεπώς η αδυναμία του να εξασφαλίσει την καθολικότητά τους, δείχνει ότι οι αξίες της αιδούς και της δίκης δεν είναι έμφυτες, αλλά χρειάζεται η προσπάθεια κατάκτησής τους από τον άνθρωπο. Με αυτόν τον τρόπο οι πολίτες διαμορφώνουν κοινωνικοπολιτική συνείδηση και αναδεικνύονται υπεύθυνοι για τη χρηστή διοίκηση, αφού αυτή εξαρτάται από το δικαίωμά τους να έχουν βαρύνουσα άποψη για τη διαχείριση των δημόσιων υποθέσεων.

Β3.

1. Λάθος

2. Λάθος

3. Σωστό

4. Σωστό

5. Λάθος

 

Β4α

1-ε ( σποράδην-σπαρτά )

2-γ ( σκεδαννύμενοι-διασκέδαση )

3-στ ( ἀπώλλυντο-πανωλεθρία )

4-ζ ( ἱκανός-άφιξη)

5-η ( μετεχόντων-σχολικός )

6-α ( θές-παρακαταθήκη )

 

Β4.β.

-Οι διαρκείς προσπάθειες δωροδοκίας διέφθειραν τον δικαστή και έπαψε να είναι αδέκαστος. 

Ο δημιουργός αυτού του λογοτεχνικού έργου είναι από τους πιο ταλαντούχους της γενιάς του.

Β5.

Σύμφωνα με τον Καλλικλή αδικία είναι η εξουσία που επιβάλλουν οι πολλοί και αδύναμοι στους λίγους και ισχυρούς με στόχο την εξυπηρέτηση των προσωπικών τους συμφερόντων («Νομίζω ότι αυτοί που καθορίζουν τους νόμους… το συμφέρον τους»). Τονίζεται ιδιαίτερα το αριθμητικό τους πλεονέκτημα, το οποίο τους δίνει τη δυνατότητα να εκφοβίζουν τους δυνατούς και ικανούς, οι οποίοι αποτελούν τη μειοψηφία σε μια πολιτική κοινωνία («Φοβίζουν λοιπόν τους πιο δυνατούς… πυρήνας της αδικίας»). Ως βασική αιτία της αδικίας ο Καλλικλής ορίζει το αίσθημα κατωτερότητας των πολλών και αδυνάμων έναντι των λίγων και ισχυρών, το οποίο τους οδηγεί στη διεκδίκηση ίσων πολιτικών δικαιωμάτων για όλους («αφού οι ίδιοι είναι χειρότεροι… θεωρείται παράνομο»). Καταλήγοντας ο Καλλικλής καταδικάζει την αντίληψη των πολλών για το δίκαιο και το άδικο, θεωρώντας πως έρχεται σε αντίθεση με το δίκαιο της φύσης που προτάσσει το δικαίωμα των ανώτερων και ισχυρών να υπερέχουν έναντι των αδυνάμων και υποδεέστερων («Η ίδια η φύση… και τον πιο αδύνατο»)

Από την άλλη πλευρά ο Πρωταγόρας στο συγκεκριμένο χωρίο τονίζει την αξία της δικαιοσύνης στη συγκρότηση και εύρυθμη λειτουργία των πολιτικών κοινοτήτων. Η απουσία πολιτικής αρετής σημαίνει ουσιαστικά απουσία πολιτεύματος, νόμων και θεσμών. Χωρίς αυτές τις προϋποθέσεις οι άνθρωποι αδικούν και αδικούνται, με αποτέλεσμα τη διάσπαση της κοινωνικής συνοχής («ἐζήτουν δὴ ἁθροίζεσθαι καὶ σῴζεσθαι κτίζοντες πόλεις…ἅτε οὐκ ἔχοντες τὴν πολιτικὴν τέχνην»). Η αιδώς και η δίκη , τις οποίες στέλνει ο Δίας μέσω του Ερμή στους ανθρώπους καθολικά, θεμελιώνουν τον κώδικα αξιών και δικαίου των κοινωνιών. Είναι αλληλένδετες έννοιες οι οποίες όχι μόνο στοχεύουν στην τήρηση του νόμου, αλλά και στην εσωτερική ανάγκη του ανθρώπου για δικαιοσύνη, αλληλοσεβασμό, αμοιβαία εμπιστοσύνη ενώ εξασφαλίζουν την κοινωνική ισορροπία.

Η βασική διαφοροποίηση ανάμεσα στις δύο απόψεις έγκειται στο ότι ο Πρωταγόρας τονίζει την ανάγκη του ανθρώπου για κοινωνική συμβίωση για να προστατευτεί από τα θηρία και την απόκτηση της πολιτικής αρετής αλλά και της θέσπισης νόμων προκειμένου να επιτευχθεί η εύρυθμη λειτουργία της κοινωνίας. Αντίθετα, ο Καλλικλής τονίζει κυρίως την έμφυτη τάση των ανθρώπων να λειτουργούν ατομικά εξυπηρετώντας τα προσωπικά τους συμφέροντα και όχι συλλογικά στο πλαίσιο του κοινωνικού συνόλου. Έτσι, με αυτόν τον τρόπο η έννοια της δικαιοσύνης αλλοιώνεται, αφού δε βασίζεται στους θεσπισμένους νόμους, αλλά στα ένστικτα του ανθρώπου για υπεροχή.

  

ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

 

Γ1. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Ο Άνυτος λοιπόν εξαιτίας της κακής αγωγής του γιου του και της αχαριστίας του ακόμα και ύστερα από το θάνατό του συμβαίνει να έχει κακή φήμη. Αντίθετα ο Σωκράτης εξαιτίας του ότι εξύψωνε τον εαυτό του στο δικαστήριο, προκάλεσε το φθόνο και έκανε τους δικαστές να βγάλουν καταδικαστική απόφαση γι αυτόν. Εμένα όμως μου φαίνεται ότι έτυχε μοίρα προσφιλή-αγαπητή στους θεούς.

 

Γ2. Ο Ξενοφών θεωρεί ότι ο Σωκράτης επέδειξε ψυχική ρώμη διότι επέλεξε το θάνατο από τη ζωή «τοῦ ἔτι ζῆν τὸ τεθνάναι αὐτῷ κρεῖττον εἶναι.» Όπως δεν ήταν αντίθετος και σε όλα τα άλλα αγαθά, αντιμετώπισε χωρίς δειλία τον θάνατο «οὐδὲ πρὸς τὸν θάνατον ἐμαλακίσατο» και χαρούμενος τον αποδέχτηκε επιτελώντας το χρέος του. «ἱλαρῶς καὶ προσεδέχετο αὐτὸν καὶ ἐπετελέσατο».

Αυτό αποδεικνύει το ήθος του και τη γενναιότητά του καθώς και τη στάση του απέναντι στη ζωή. Πρόκειται για έναν άνδρα που σύμφωνα με τον Ξενοφώντα είναι αδύνατο να μη τον θυμάται και να μη τον επαινεί αναλογιζόμενος τη σοφία του. «οὔτε μὴ μεμνῆσθαι δύναμαι αὐτοῦ οὔτε μεμνημένος μὴ οὐκ ἐπαινεῖν.»Καταλήγει λέγοντας πως ο Σωκράτης τελικά είχε μοίρα προσφιλή στους θεούς.

 

Γ3α. « ἡμῖν μέν οὖν δοκεῖ θεοφιλεστέρων μοιρῶν τετυχηκέναι. τῶν μέν γάρ βίων τά χαλεπώτερα.»

Γ3β. γνῶθι ,  ζῆ ή ζῆθι , τεθνηκώς/τεθνεὼς ἴσθι και τέθναθι

Γ4α. διά το μεγαλύνειν = εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτίας στη μτχ ἐπαγόμενος (ἐποίησε)

τοῦ ζῆν = γενική συγκριτική από το κρεῖττον, έναρθρο απαρέμφατο

τοῦ ἀνδρὸς = γενική κτητική στο «τήν τε σοφίαν» 

ἀξιομακαριστότατον = κατηγορούμενο στο «τὸν ἄνδρα» από το νομίζω

 

Γ4β

εἰ + συνεγένετο = υπόθεση

νομίζω =απόδοση

1^ο είδος υποθετικού λόγου που δηλώνει το πραγματικό καθώς έχουμε εἰ + οριστική οποιουδήποτε χρόνου, απόδοση οποιαδήποτε έγκλιση

Προσδοκώμενο: ἐάν, ἄν, ἢν + υποτακτική, απόδοση μέλλοντας

ἐάν, ἄν, ἢν + συγγένηται, νομιῶ

 

 Επιμέλεια

Άντα Κουτουβάλα, Στέλλα Τσούτσα

 

Θέματα Γλώσσας-Λογοτεχνίας 2021

Πανελλαδικές 2021

Εκφωνήσεις θεμάτων Γλώσσα-Λογοτεχνία

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Το αύριο δεν είναι πια αδιαπέραστο πέπλο

Πριν από την κατάρρευση της ιδέας της προόδου, το αύριο ήταν πάντα φωτεινό, ανακουφιστικά καλύτερο από το παρόν, μια εποχή πρωτόγνωρων επιτευγμάτων και θαυμάτων. Η κατάρρευση των μεγάλων αφηγήσεων για το μέλλον, οι ολοκληρωτισμοί του 20ού αιώνα και η ανάδυση σοβαρών παγκόσμιων απειλών ύψωσαν μαύρο τείχος στο αύριο, δίνοντας θέση μόνο στα ατομικά οράματα, συρρίκνωσαν όλες τις προσδοκίες στο τώρα. Όμως, η τελευταία κρίση κατάφερε ένα απροσδόκητο πλήγμα στο παρόν και στη λατρεία του, θυμίζοντας ότι το μέλλον νοηματοδοτεί κάθε μας πράξη, η απαλοιφή του σημαίνει και απαλοιφή όλης της παρελθούσας ανθρώπινης εμπειρίας.

Σε έρευνα του Pew Research Center, περίπου χίλιοι ειδικοί, πρωτοπόροι στην έρευνα και στην καινοτομία, ηγετικές φυσιογνωμίες στην πολιτική και στην οικονομία, ακτιβιστές, σκιαγράφησαν την κανονικότητα του 2025, συμφωνώντας ότι θα είναι περισσότερο τεχνολογική. Το 47% δήλωσε ότι η ζωή θα είναι χειρότερη για τους περισσότερους ανθρώπους. Δίνοντας στο μέλλον το βάρος της σημερινής πραγματικότητας, προέβλεψαν ότι θα έχουν αυξηθεί οι κοινωνικές και φυλετικές ανισότητες, η μαζική επιτήρηση για λόγους ασφαλείας, οι ανελευθερίες, ο αυταρχισμός, αλλά και το ψηφιακό έγκλημα, η ανεξέλεγκτη παραπληροφόρηση, η ψηφιακή προπαγάνδα, η κοινωνική πόλωση, η ρητορική μίσους, οι διενέξεις κρατών. Θα έχει περιοριστεί η δυνατότητα ορθολογικής συζήτησης και χάραξης πολιτικής βάσει τεκμηρίων. Θα έχουν χαθεί θέσεις εργασίας λόγω αυτοματισμού, και μαζί μέρος της ψυχικής υγείας και της κοινωνικής συνοχής.

Το 39% δήλωσε, αντιθέτως, πως το 2025 η ζωή θα είναι καλύτερη για τους περισσότερους ανθρώπους, πιο εύκολη σε έναν τηλε-κόσμο με νέα όπλα κατά αναδυόμενων απειλών, με έξυπνες πόλεις, έξυπνες υπηρεσίες, ασφαλέστερα συστήματα, που θα αναδιατάξουν τα πρότυπα και τους χώρους εργασίας, θα βελτιώσουν την υγειονομική περίθαλψη, την κοινωνική συμβίωση, την οικογενειακή ζωή, θα εξασφαλίσουν καθαρότερο περιβάλλον και υψηλότερη ποιότητα ζωής. Οι κρίσεις ενισχύουν την ενσυναίσθηση εμπρός στα κοινά δεινά, τη θετική κοινωνική απόκριση, είπαν. Ο φόβος γίνεται ένα ανθρώπινο αντανακλαστικό, ακίνδυνο για την εξάσκηση των πράξεων.

Πάντως, όπως αφηγείται η Ιστορία, δεν επιβεβαιώθηκαν ούτε οι μεγάλοι φόβοι ούτε οι υψηλές προσδοκίες που έτρεφαν οι άνθρωποι ανά τους αιώνες. Προβλέψεις που αναστάτωναν γενιές δεν επαληθεύτηκαν ποτέ.

Όμως το παρόν δεν μας αποτρέπει πια να φανταστούμε το μέλλον, το αντίστροφο. Το αύριο, από αδιαπέραστο πέπλο, γίνεται και πάλι πεδίο εκκόλαψης* προσδοκιών.  Σωρεύουμε δυνάμεις ενάντια στα μελλοντικά ερείπια. Επιμένουμε στην ανάσα της προσμονής, νιώθουμε ήδη τον αέρα της απαντοχής** να καίει τα χείλη μας. Άλλωστε, τι άλλο μπορούμε να κάνουμε;

* εκκόλαψη: (μτφ) η πλήρης διαμόρφωση και εμφάνιση υπό την επίδραση ορισμένου περιβάλλοντος

** απαντοχή: το να περιμένει κανείς να συμβεί κάτι, η ελπίδα, η προσδοκία ευνοϊκής εξέλιξης

Διασκευή από τον ημερήσιο Τύπο (21-03-2021)

 

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Τι περιμένουν τελικά από τις σπουδές τους, ποιες οι σκέψεις, οι επιθυμίες, τα όνειρα και οι απόψεις τελειοφοίτων; «Όταν με ρωτούν με τι θέλω να ασχοληθώ, δεν έχω ποτέ κάποιο συγκεκριμένο επάγγελμα στο μυαλό μου. Θέλω μια δουλειά δημιουργική, ένα εργασιακό περιβάλλον που θα μου επιτρέπει να εξελίσσομαι ως άνθρωπος, να ταξιδεύω, να διευρύνω τους ορίζοντές μου, να υπερασπίζομαι τα δικαιώματα όλων των πλασμάτων και να βάλω και εγώ το λιθαράκι μου στη δόμηση μιας κοινωνίας ισότητας» λέει η Τάνια από το 1^ο Γενικό Λύκειο Χανίων. «Από τη μια πλευρά θα ήθελα να αφήσω τη ζωή μου να με οδηγήσει και από την άλλη, ζώντας σε μια χώρα χωρίς σίγουρη επαγγελματική αποκατάσταση, τίποτα δεν είναι βέβαιο. Θα ήθελα να έχω την ευκαιρία να ασχοληθώ πραγματικά με την έρευνα και να ταξιδέψω στο εξωτερικό, όχι για μόνιμη εγκατάσταση. Θα ήθελα να προσφέρω μέσα από το επάγγελμά μου στην κοινωνία, να ξεπληρώσω όλα αυτά που μου πρόσφερε η Ελλάδα, όσο πληγωμένη και αν είναι, και οι άνθρωποι που με μεγάλωσαν και με δίδαξαν» επισημαίνει η Αντωνία.

Όσο για τον επαγγελματικό προσανατολισμό, λέει ο Σπύρος «πρέπει να είναι αναπόσπαστο κομμάτι της σχολικής πορείας, και μάλιστα θα πρέπει να εντάσσεται στο σχολικό πρόγραμμα από το Γυμνάσιο. Όσον αφορά την κοινωνία, το πρόβλημα που παρουσιάζεται λόγω του ελλιπούς επαγγελματικού προσανατολισμού είναι η προτίμηση δημοφιλών επαγγελμάτων και η αδιαφορία προς τα υπόλοιπα. Οι περισσότεροι μαθητές ακολουθούν την πεπατημένη, με αποτέλεσμα τον κορεσμό ορισμένων επαγγελμάτων και την αύξηση της ανεργίας». Ενώ η Αλεξάνδρα συνεχίζει λέγοντας ότι «ως τελειόφοιτοι, βλέποντας την αδυναμία ένταξης στην ελληνική αγορά εργασίας, νιώθουμε εγκλωβισμένοι σε μια χώρα επαγγελματικά υπανάπτυκτη, καθώς τα ποσοστά ανεργίας αυξάνονται και η ανάγκη για επιβίωση υπερβαίνει την ικανοποίηση προσδοκιών και ονείρων. Η αγορά εργασίας σε μεγάλο ποσοστό δεν προσφέρει επαγγελματική ανέλιξη, καταπιέζει τις ανεξάρτητες επιχειρήσεις και τους ελεύθερους επαγγελματίες. Λόγω της δυσμενούς οικονομικής κατάστασης της χώρας, πολλοί νέοι καταλήγουν να συμβιβάζονται με μη επιθυμητές θέσεις εργασίας ή να καταφεύγουν σε άλλες χώρες με περισσότερες επαγγελματικές ευκαιρίες».

Διασκευή από τον ημερήσιο Τύπο (24-05-2021)

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

Στον Σείριο*

Στον Σείριο υπάρχουνε παιδιά

ποτέ δε βάλαν έγνοια στην καρδιά

δεν είδανε πολέμους και θανάτους

και πάνω απ’ τη γαλάζια τους ποδιά

φοράν τις Κυριακές τα γιορτινά τους.

 

Τις νύχτες που κοιτάν τον ουρανό

έν’ άστρο σα φτερό θαλασσινό

παράξενα παιδεύει το μυαλό τους

τους φαίνεται καράβι μακρινό

και πάνε και ρωτάν τον δάσκαλό τους.

 

Αυτή, τους λέει, παιδιά μου είναι η γη,

του σύμπαντος αρρώστια και πληγή:

εκεί τραγούδια λένε, γράφουν στίχους,

κι ακούραστοι του ονείρου κυνηγοί

κεντάνε με συνθήματα τους τοίχους.

 

Στον Σείριο δακρύσαν τα παιδιά

και βάλαν από εκείνη τη βραδιά

μιαν έγνοια στη μικρούλα τους καρδιά.

 

* Σείριος: το όνομα ενός φωτεινού αστεριού

 

Νίκος Γκάτσος, Κείμενα της νεώτερης λογοτεχνίας

(και απόψεις για την ποίηση), Γ. Σπανός κ.ά, 1987

 

 

Θέμα Α

Α1. Να αποδώσετε περιληπτικά το περιεχόμενο της δεύτερης παραγράφου του Κειμένου 2 «Όσο για τον επαγγελματικό προσανατολισμό… με περισσότερες επαγγελματικές ευκαιρίες» (60-70 λέξεις).

Μονάδες 15

 

Θέμα Β

Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, με βάση το Κείμενο 1, τις παρακάτω περιόδους λόγου, γράφοντας στο τετράδιό σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε περίοδο, τη λέξη Σωστό ή Λάθος:

α. Προτού αμφισβητηθεί η έννοια της προόδου, οι άνθρωποι έβλεπαν με αισιοδοξία το μέλλον.

β. Κατά την τελευταία κρίση, κλονίστηκε η πίστη στο παρόν.

γ. Σύμφωνα με την έρευνα, το 47% δήλωσε ότι στο μέλλον θα μειωθεί η ανεξέλεγκτη παραπληροφόρηση.

δ. Δεν επαληθεύτηκαν ποτέ ιστορικά τα πολύ απαισιόδοξα ή τα πολύ αισιόδοξα σενάρια για την πορεία του ανθρώπου.

ε. Το παρόν δεν μας επιτρέπει πλέον να οραματιστούμε το μέλλον.

Μονάδες 10

 

Β2. α. Να γράψετε δύο τίτλους που να αποδίδουν το περιεχόμενο του Κειμένου 2, έναν με κυριολεκτική κι έναν με μεταφορική χρήση της γλώσσας (μονάδες 8).

β. Τι επιδιώκεται με τη χρήση στατιστικών στοιχείων στο Κείμενο 1 (μονάδες 3) και τι με την εκτεταμένη χρήση μαρτυριών στο Κείμενο 2 (μονάδες 4);

Μονάδες 15

Β3. Πρόθεση της συντάκτριας του Κειμένου 1, στην τελευταία παράγραφο «Όμως το παρόν… μπορούμε να κάνουμε;», είναι να ευαισθητοποιήσει τους/τις αναγνώστες/αναγνώστριες. Να αναφέρετε τρεις (3) διαφορετικές γλωσσικές επιλογές με τις οποίες επιτυγχάνει τον στόχο της, παραθέτοντας τα αντίστοιχα χωρία (μονάδες 6), και να εξηγήσετε τη λειτουργία της καθεμιάς από αυτές στο κείμενο (μονάδες 9).

Μονάδες 15

 

 

Θέμα Γ

Γ1. Γιατί, κατά τη γνώμη σας,

«Στον Σείριο δακρύσαν τα παιδιά

και βάλαν από εκείνη τη βραδιά

μιαν έγνοια στη μικρούλα τους καρδιά.»;

Να απαντήσετε, αξιοποιώντας τρεις (3) διαφορετικούς κειμενικούς δείκτες του ποιήματος. Θα ήσαστε ικανοποιημένοι/ες ή δυσαρεστημένοι/ες, αν ζούσατε, όπως τα παιδιά στον Σείριο και γιατί; (150-200 λέξεις)

Μονάδες 15

 

Θέμα Δ

Δ1. Σε μια νεανική ιστοσελίδα δημοσιεύονται τα Κείμενα 1 και 2 και καλείσαι, αφού τα μελετήσεις, να απαντήσεις με ένα άρθρο (350-400 λέξεις), στην ίδια ιστοσελίδα, στα παρακάτω ερωτήματα:

α) Με ποια εφόδια πιστεύεις ότι θα μπορέσεις να αντιμετωπίσεις τον κόσμο στην περίπτωση που επιβεβαιωθούν οι ανησυχίες που περιγράφονται στην παράγραφο 2 του Κειμένου 1;

β) Με ποιες συγκεκριμένες δράσεις, κατά τη γνώμη σου, θα μπορούσατε εσείς οι νέοι να βελτιώσετε τον κόσμο;

Μονάδες 30

 

Ενδεικτικές Απαντήσεις

Θέμα Α1

Στο απόσπασμα παρουσιάζονται ανησυχίες τελειόφοιτων σχετικά με το επαγγελματικό μέλλον τους. Αναφέρεται ότι ο επαγγελματικός προσανατολισμός είναι απαραίτητος στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού προγράμματος, διότι η απουσία του οδηγεί σε λαθεμένες επιλογές, με αποτέλεσμα την ανεργία. Η εργασιακή πραγματικότητα της χώρας έρχεται σε σύγκρουση με τις προσδοκίες της νέας γενιάς δημιουργώντας περιορισμούς και οδηγώντας την σε συμβιβασμούς και συχνά στη μετανάστευση.

Θέμα Β

Β1.

α. Σωστό

β. Σωστό

γ. Λάθος

δ. Σωστό

ε. Λάθος

Β2.

α) Κυριολεκτική χρήση γλώσσας: Οι ανησυχίες των νέων για το επαγγελματικό μέλλον.

Μεταφορική χρήση γλώσσας: Οι νέοι σε αδιέξοδο/ Σκοτεινό το επαγγελματικό μέλλον των νέων.

β) Στο κείμενο 1 στην πρώτη περίπτωση με τη χρήση στατιστικών στοιχείων («Το 47% δήλωσε…ανθρώπους») ο συγγραφέας ενισχύει τη θέση του ότι το μέλλον θα είναι ζοφερό, καθώς θα κυριαρχούν αρνητικά φαινόμενα. Στη δεύτερη περίπτωση με τη χρήση στατιστικών στοιχείων («Το 39% δήλωσε ποιότητα ζωής») τεκμηριώνεται / ενισχύεται η άποψη ότι στο μέλλον η ζωή θα είναι καλύτερη και το μέλλον ευοίωνο.

Στο κείμενο 2 με τις μαρτυρίες τελειόφοιτων ( «Όταν με ρωτούν…με δίδαξαν», «πρέπει να είναι…επαγγελματικές ευκαιρίες») εκφράζονται με άμεσο, οικείο και βιωματικό τρόπο οι ανησυχίες των παιδιών ως προς το επαγγελματικό μέλλον τους.  Επιπλέον, στηρίζεται η άποψη του συγγραφέα ότι οι νέοι προβληματίζονται και συχνά βρίσκονται σε αδιέξοδο σχετικά με το ποιο επάγγελμα είναι το καταλληλότερο γι’ αυτούς.

Β3.

Η συγγραφέας επιχειρεί να ευαισθητοποιήσει τους αναγνώστες με τη χρήση: α) του α΄ πληθυντικού προσώπου (το παρόν…το μέλλον), β) ποιητικής λειτουργίας της γλώσσας (επιμένουμε στην ανάσα της προσμονής) και γ) ρητορικού ερωτήματος (Άλλωστε, … κάνουμε;) γ) Η συγγραφέας με τη χρήση του ρητορικού ερωτήματος επιδιώκει να δώσει έμφαση στο νόημα ότι η αισιόδοξη στάση αποτελεί μονόδρομο θέλοντας να παρακινήσει τον αναγνώστη να το αποδεχτεί. Παράλληλα, προσελκύει το ενδιαφέρον του και προσδίδει στο κείμενο ζωντάνια και παραστατικότητα. 

Το α΄ πληθυντικό πρόσωπο δηλώνει την ένταξη του συγγραφέα στο σύνολο των ατόμων που αντιμετωπίζουν με αισιοδοξία το μέλλον, δείχνει την καθολικότητα της κατάστασης ενώ προσδίδει στον λόγο ζωντάνια και αμεσότητα. 

Η χρήση ποιητικής λειτουργίας της γλώσσας αναδεικνύει την πίστη της συγγραφέως ότι με τη θετική στάση θα δημιουργηθούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις για ένα καλύτερο μέλλον, δίνοντας έμφαση στη μορφή του μηνύματος προσδίδοντας αισθητική απόλαυση και προκαλώντας διέγερση συναισθημάτων, καθιστώντας τον λόγο ζωντανό.

Γ.

Τα παιδιά στον Σείριο δάκρυσαν διότι αντιλήφθηκαν την ύπαρξη ενός διαφορετικού κόσμου με δυσχέρειες και αρνητικά χαρακτηριστικά, συνθήκη που τα φορτίζει συναισθηματικά. Μέσω των αρνήσεων «ποτέ δεν βάλαν έγνοια στην καρδιά τους», «δεν είδανε» παρουσιάζεται ο ιδανικός κόσμος, στον οποίο ζουν αυτά χωρίς προβλήματα, «χωρίς πολέμους και θάνατο». Αντιλαμβάνεται ότι στη γη επικρατούν αντιξοότητες που ταλανίζουν τους ανθρώπους, όπως τονίζεται με τη χρήση των έντονα συναισθηματικά φορτισμένων λέξεων «αρρώστια και πληγή». Τα παιδιά της γης προσπαθούν να βρουν διέξοδο, αντιμετωπίζοντας με σθένος τις δυσκολίες μέσα από τον προσωπικό αγώνα, προσπάθεια που διαφαίνεται με το ασύνδετο σχήμα « εκεί τραγούδια λένε, γράφουν στίχους».

Η ζωή στον Σείριο φαντάζει ανέφελη, οπότε η εύκολη απάντηση θα ήταν ότι μια τέτοια κατάσταση θα δημιουργούσε ικανοποίηση. Ωστόσο, σε έναν τέτοιο κόσμο οι άνθρωποι επαναπαυμένοι στην ανέμελη ζωή δεν θα προβληματίζονταν, δεν θα έθεταν στόχους, δεν θα ονειρεύονταν, εμποδίζοντας την προσωπική εξέλιξή τους. Συνεπώς, η ουτοπική κοινωνία του Σείριου, αν και θα μπορούσε να αποτελεί ζητούμενο του σύγχρονου ανθρώπου, στην πραγματικότητα ίσως ήταν μονότονη, αφού δεν θα παρείχε στο άτομο τη δυνατότητα να αγωνίζεται για ένα καλύτερο μέλλον.

  

Θέμα Δ

Επικοινωνιακό πλαίσιο: άρθρο

Τίτλος:

-        Οι νέοι απέναντι στη σύγχρονη πραγματικότητα

-        Νέοι και σύγχρονη πραγματικότητα

-        Απέναντι στις νέες προκλήσεις

-        Ένας νέος κόσμος

-        Οι νέοι είναι το μέλλον

 

Πρόλογος

Εποχή επιτευγμάτων αλλά και προβλημάτων-δυσχερειών που αγγίζουν και τη νέα γενιά. Η συνειδητοποίηση της συγκεκριμένης πραγματικότητας αποτέλεσε αφορμή για το συγκεκριμένο δημοσίευμα μέσω του οποίου θα προσπαθήσω να αναδείξω τόσο τα εφόδια που απαιτούνται ώστε να αντεπεξέλθω στις δυσκολίες αλλά και τις δράσεις με τις οποίες η γενιά μου θα συνέβαλε στη βελτίωση των δεδομένων.

 

Α΄ ζητούμενο: Εφόδια που απαιτούνται για την αντιμετώπιση των πιθανών δυσκολιών (αναγκαία η χρήση α΄ ενικού προσώπου)

- πνευματική καλλιέργεια

à κριτική σκέψη / κατάρτιση σε σύγχρονους τομείς...

à δυνατότητα επεξεργασίας δεδομένων/ κατανόησης των εξελίξεων/ προσαρμογής

à άμυνα σε ανεργία και σε προσπάθειες εκμετάλλευσης-χειραγώγησης

 - δυναμισμός / σθένος

à αποφυγή παθητικότητας-αδράνειας / αντίδραση σε ισχυρά συμφέροντα / διεκδικήσεις / αγωνιστικότητα / συνεχής προσπάθεια παρόλες τις αντιξοότητες

à επίτευξη στόχων - πρόοδος

 

Β΄ ζητούμενο: 

- συμμετοχή στα κοινά/ συμμετοχή σε εθελοντικές και πολιτικές δράσεις

à έλεγχος εξουσίας / στήριξη δημοκρατίας / περιορισμός δράσης αυταρχικών ομάδων-ατόμων à περιορισμός προβλημάτων / διασφάλιση δικαιωμάτων-ισότητας-δικαιοσύνης / περιορισμός οικολογικής καταστροφής

 

- αξιοποίηση ΜΚΔ και διοργάνωση εκδηλώσεων-ημερίδων στο πλαίσιο του σχολείου με συμμετοχή διανοούμενων à ανάδειξη αυταρχικών λαïκιστικών δράσεων-ομάδων και των συμφερόντων που επιδιώκουν / ενημέρωση κοινής γνώμης για τους επερχόμενους κινδύνους à ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση απέναντι σε απειλές

 

Επίλογος

- (Αναφορά σε όσα αναλύθηκαν) Φανερή η δυνατότητα να αντεπεξέλθει η νέα γενιά στις δυσχερείς καταστάσεις αλλά και να δημιουργήσει ένα καλύτερο μέλλον.

+ ανάγκη να δοθούν στηρίγματα στους νέους από τους φορείς διαπαιδαγώγησης

ή

+ δυστυχώς η πλειονότητα των νέων στέκεται παθητικά απέναντι στα νέα δεδομένα αδιαφορώντας για τις ευθύνες τους και επιδιώκοντας την ευκολία-τη διασκέδαση-την καλοπέραση

ή

+ η κρίση των φορέων διαπαιδαγώγησης δεν προσδίδει σε μεγάλο ποσοστό νέων τα απαιτούμενα εφόδια  / η κοινωνία αδυνατεί να αξιοποιήσει το πιο δυναμικό τμήμα της

Επιμέλεια:

Σωτήρης Ζάχος, Στέλλα Τσούτσα, Αντιγόνη Μπιτελούλη, Στέλλα Γαλάνη