Σελίδες

Παρασκευή 14 Ιουνίου 2019

ΛΑΤΙΝΙΚΑ 2019














ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ

Α1.
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Διωγμένος από τους  δολοφόνους του Καλιγούλα, είχε αποσυρθεί σε μια θερινή κατοικία, που ονομάζεται Ερμαίο. Λίγο αργότερα, τρομοκρατημένος από τα νέα της σφαγής, σύρθηκε προς το πιο κοντινό λιακωτό και κρύφτηκε ανάμεσα στα παραπετάσματα που κρέμονταν στην πόρτα. Ένας στρατιώτης που έτρεχε εδώ κι εκεί παρατήρησε τα πόδια του·

Κάποτε πια η κοπέλα κουρασμένη από την πολλή ορθοστασία ζήτησε από τη θεία της να της παραχωρήσει για λίγο τη θέση της. Τότε η Καικιλία είπε στην κοπέλα: «Εγώ ευχαρίστως σου παραχωρώ τη θέση μου». Λίγο αργότερα η ίδια η πραγματικότητα επιβεβαίωσε αυτόν το λόγο. Πέθανε δηλαδή η Καικιλία την οποία ο Μέτελλος όσο ζούσε πολύ την αγάπησε. Έπειτα αυτός παντρεύτηκε την κοπέλα.

Ο Καίσαρας μαθαίνει από τους αιχμαλώτους τι γίνεται στο στρατόπεδο του Κικέρωνα και σε πόσο μεγάλο κίνδυνο βρίσκονται τα πράγματα. Τότε πείθει κάποιον από τους Γαλάτες ιππείς να μεταφέρει στον Κικέρωνα μια επιστολή. Φροντίζει και προνοεί να μη μαθευτούν από τους εχθρούς τα σχέδιά μας, αν αρπαχθεί η επιστολή πριν φτάσει στον προορισμό της.


Β1α.
nomina
caedium
vela
fores
puellis
sedum
hae
re
quiddam
nostra

Β1β.
propius
longiore
libentissime
plus / plurimum

Β2α.
recessu
prorepunt
animadvertens
roget
dic
gerenda sunt
sunto
persuaserunt -ere
defer / deferendo

Β2β.
moriatur
moreretur
moritura sit
mortua sit
mortua esset
-


Γ1α.
ab insidiatoribus: ποιητικό αίτιο στο exclusus
cui: δοτική προσωπική κτητική στο est
standi: γενική γερουνδίου σε θέση γενικής αντικειμενικής στο mora

Γ1β.
«…ut epistula deferatur ad Ciceronem a Gallo …»
«… ne hostes cognoscant nostra consilia …»

Γ1γ.
ex, ab, de solario

Γ2α.
ut sibi paulisper loco cederet: δευτερεύουσα βουλητική ονοματική πρόταση.
dum vixit: δευτερεύουσα χρονική επιρρηματική πρόταση
quam Metellus multum amavit: δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική πρόταση

Γ2β.
Πλάγια ερωτηματική πρόταση μερικής άγνοιας, εκφέρεται με υποτακτική και δηλώνει υποκειμενικότητα και συγκεκριμένα με υποτακτική ενεστώτα γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.

Γ2γ.
Tu inter vela praetenta foribus te abdidisti.

Γ2δ.
quod, quia, quoniam exterritus erat
cum exterritus esset

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΚΟΥΤΟΥΒΑΛΑ ΑΝΤΑ



Τετάρτη 12 Ιουνίου 2019

ΙΣΤΟΡΙΑ 2019

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ
ΘΕΜΑ Α.1.  
Φεντερασιόν:  σελ. 46: «Η ενσωμάτωση ... εργατικής ιδεολογίας στη χώρα».
Ορεινοί :  σελ. 77:Οι ορεινοί ήταν μία από τις δύο μεγάλες πολιτικές παρατάξεις που συγκροτήθηκαν  στην Εθνοσυνέλευση του 1862-1864. Απαρτίστηκαν ...των πλοιοκτητών».
ΕΑΠ : σελ. 153 και 156: «Η ελληνική κυβέρνηση ... και  οριστική στέγαση» και «Η ΕΑΠ λειτούργησε ... απέναντι στους πρόσφυγες».  

ΘΕΜΑ Α.2.
α. Σωστό
β. Λάθος
γ. Σωστό
δ. Σωστό
ε. Λάθος  

ΘΕΜΑ Β.1.
 α. «Οι Φιλελεύθεροι προκήρυξαν εκλογές ...εξ ολοκλήρου το σύνταγμα» ( σελ. 96-97)
β. «Οι Σύμμαχοι, σε αντίποινα ... χωρίς αντίκρυσμα» (σελ. 50), «Το Νοέμβριο του ίδιου χρόνου ...απέναντι στην Ελλάδα». (σελ. 144)

 ΘΕΜΑ Β.2.
 «Οι πρόσφυγες είχαν ζήσει ... της σημερινής ελληνικής ταυτότητας».  (σελ. 169)

ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ
ΘΕΜΑ Γ.1. 
σελ. 208 : «Το θετικό και αισιόδοξο κλίμα ... εσωτερική κρίση». Σύμφωνα με το Κείμενο Α το καθεστώς στην Κρήτη παρουσίαζε ιδιομορφίες αφού την κυριαρχία την ασκούσαν οι Μ. Δυνάμεις. Με βάση το σύνταγμα το νησί χαρακτηρίζονταν ως αυτόνομη πολιτεία, η αυτονομία όμως δεν ήταν πραγματική εφόσον αυτή θα γινόταν δυνατή μετά τη λήξη του καθεστώτος της αρμοστείας .
σελ. 208: « Το Σύνταγμα της Κρητικής Πολιτείας ήταν υπερβολικά ... σε δεσποτική συμπεριφορά».Στο κείμενο Β ο πρόξενος της Αγγλίας εκφράζει την άποψη πως ο  Ύπατος Αρμοστής δεν τασσόταν υπέρ της κοινοβουλευτικής νομιμότητας, και αντιπαθούσε το κοινοβουλευτικό καθεστώς και το συνταγματικό πολίτευμα. Με το τρόπο όμως αυτό ερχόταν σε αντίθεση με τα σχέδια και τις προθέσεις των Προστάτιδων Δυνάμεων, οι οποίες είχαν παραχωρήσει  Σύνταγμα στο νησί. 
σελ. 208-209: «Επιπλέον η ασάφεια στον ακριβή καθορισμό ... υπομνήματα προς τις Μεγάλες Δυνάμεις». Όπως πιστοποιείται από το Κείμενο Γ  ο πρίγκιπας ενεργούσε κατά την προσωπική του βούληση και δεν ενημέρωνε τους συμβούλους του για την πορεία των συζητήσεων με τις Μ. Δυνάμεις σχετικά με το ενωτικό ζήτημα. Με τον τρόπο αυτό δημιουργούνταν εχθρικό  κλίμα ανάμεσά τους και δημιουργούσε  δυσπιστία και καχυποψία στον Ελευθέριο Βενιζέλο για την πορεία του κρητικού ζητήματος.
 σελ. 209: «Ο Βενιζέλος, βλέποντας τα πράγματα ... βαρύ διχασμού».  
  
ΘΕΜΑ Δ.1.
α)  σελ. 31-32: «Το 1830, οι υποδομές του ελληνικού κράτους ήταν ... στην κατασκευή των δρόμων. Τα δεδομένα του πίνακα Α επιβεβαιώνουν την απουσία οδικού δικτύου από το 1830 έως το 1872. Τα 13 χλμ. του 1830 φτάνουν μόλις και μετά βίας τα 502 το 1872 μετά δηλαδή από 42 χρόνια.
β) σελ. 32: «Η πύκνωση του οδικού δικτύου ... κατασκευή οδικού δικτύου». + κείμενο Β
σελ. 80: Το τρικουπικό κόμμα ήδη από το 1875 παρουσίασε ένα συστηματικό πρόγραμμα εκσυγχρονισμού της χώρας, αρκετά κοντά στις αντιλήψεις του Κουμουνδούρου, το οποίο προέβλεπε την ανάπτυξη της οικονομίας και κυρίως την ενίσχυση της γεωργίας,  τη βελτίωση της άμυνας και της υποδομής, κατά κύριο λόγο του συγκοινωνιακού δικτύου της χώρας + κείμενο Γ
Η ραγδαία ανάπτυξη  του οδικού δικτύου της χώρας επαληθεύεται  και από τα δεδομένα του πίνακα με βάση τον οποίο κατά την περίοδο  1882 - 1912,  τα 1.122 χιλιόμετρα οδικού δικτύου του 1882,  έφτασαν τα 4. 637 χιλιόμετρα το 1912. 
γ) σελ. 32: «Στους ανασταλτικούς παράγοντες ... μεγάλο τμήμα της χώρας»

Επιμέλεια: Νόνη Χατζή



Δευτέρα 10 Ιουνίου 2019

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 2019














ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ


Α1. 
α.
1. Λάθος
2. Σωστό
3. Σωστό
4. Λάθος
5. Σωστό

β.
1. ἔλαθεν αὑτὸν καταναλώσας τὰς δυνάμεις εἰς τὰ ἄλογα
2. ... ἔρχεται Προμηθεὺς ἐπισκεψόμενος τὴν νομήν
3. Ἀπορίᾳ οὖν σχόμενος ὁ Προμηθεὺς ἥντινα σωτηρίαν τῷ ἀνθρώπῳ εὕροι...
4. Τῷ δὲ Προμηθεῖ εἰς μὲν τὴν ἀκρόπολιν τὴν τοῦ Διὸς οἴκησιν οὐκέτι ἐνεχώρει εἰσελθεῖν...
5. καὶ ἐκ τούτου εὐπορία μὲν ἀνθρώπῳ τοῦ βίου γίγνεται...

Β1.
Ο Επιμηθέας, όπως δηλώνει και το όνομά του (<ἐπί + μῆδος= σκέψη), σκέφτεται μετά την εκτέλεση μιας ενέργειας και βρίσκεται αντιμέτωπος με τις συνέπειές της. Θα μπορούσαμε, λοιπόν, να τον χαρακτηρίσουμε αστόχαστο, απερίσκεπτο, επιπόλαιο, παρορμητικό, μη προνοητικό, ενθουσιώδη, σπάταλο στη μοιρασιά, χωρίς ικανότητα σωστού και ρυθμισμένου προγραμματισμού με θετικά αποτελέσματα. Χαρακτηριστικές λέξεις/φράσεις: οὐ πάνυ τι σοφὸς ὢν ὁ Ἐπιμηθεὺς ἔλαθεν αὑτὸν καταναλώσας τὰς δυνάμεις εἰς τὰ ἄλογα · λοιπὸν δὴ ἀκόσμητον ἔτι αὐτῷ ἦν τὸ ἀνθρώπων γένος, καὶ ἠπόρει ὅτι χρήσαιτο. Ἀποροῦντι δὲ αὐτῷ, Προμηθέα δὲ δι’ Ἐπιμηθέα ὕστερον, ᾗπερ λέγεται, κλοπῆς δίκη μετῆλθεν.
Στον μύθο του Πρωταγόρα, ο Προμηθέας, λοιπόν, παρουσιάζεται λόγω απρονοησίας να εξαντλεί όλα τα εφόδια στα ζώα και να αφήνει τον άνθρωπο εντελώς αβοήθητο και ανυπεράσπιστο: τὰ μὲν ἄλλα ζῷα ἐμμελῶς πάντων ἔχοντα, τὸν δὲ ἄνθρωπον γυμνόν τε καὶ ἀνυπόδητον καὶ ἄστρωτον καὶ ἄοπλον · ἀκόσμητον ἔτι αὐτῷ ἦν τὸ ἀνθρώπων γένος. Ενεργεί με τρόπο αναποτελεσματικό, χωρίς υπευθυνότητα, προνοητικότητα και διορατικότητα, όπως φαίνεται από τα αποτελέσματα της διανομής των εφοδίων. Επιβεβαίωσε με τον τρόπο αυτό την ορθότητα του ονόματός του, που σημαίνει ότι πρώτα ενεργούσε και κατόπιν σκεφτόταν.
Η συμβολική, μυθική αυτή αποτίμηση του τρόπου, με τον οποίο ο Επιμηθέας μοίρασε τις φυσικές ιδιότητες στους ζωικούς οργανισμούς, αποκαλύπτει σταδιακά την πρωταγόρεια σκέψη. Η επιμηθεϊκή φάση, που αντιστοιχεί στον φυσικό χρόνο του βιολογικού σχηματισμού των ζωικών ειδών, κλείνει με το ανθρώπινο είδος το οποίο εμφανίζεται τελευταίο στη σειρά των ζωικών οργανισμών. Ως τελευταίο μένει «ἀκόσμητον», που σημαίνει ότι έχει τα λιγότερα φυσικά εφόδια για να επιβιώσει ως είδος στη φύση.
Β2.
Η «ἔντεχνος σοφία» φαίνεται να αποκτά μεγάλη αξία για την εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού. Είναι ένα δώρο θεϊκό, αφού ο Προμηθέας το κλέβει από τη θεά Αθηνά για να το δώσει στους ανθρώπους(« κλέπτει Ἡφαίστου καὶ Ἀθηνᾶς τὴν ἔντεχνον σοφίαν σὺν πυρί … δωρεῖται ἀνθρώπῳ»), προκειμένου να επιβιώσουν. Οι άνθρωποι πριν από την παρέμβαση του Προμηθέα δεν είχαν πρόσβαση σε αυτή και κινδύνευαν με αφανισμό λόγω της έλλειψης των φυσικών εφοδίων. Φυλάσσεται από τον Ήφαιστο και την Αθηνά στο κοινό τους οίκημα, στο οποίο ασκούν την τέχνη τους («τὸ τῆς Ἀθηνᾶς καὶ Ἡφαίστου οἴκημα τὸ κοινόν… καὶ τὴν ἄλλην τὴν τῆς Ἀθηνᾶς δίδωσιν ἀνθρώπῳ»). Έντεχνος σοφία είναι η σοφία που εμπεριέχει την τέχνη, η σοφία που συμπορεύεται με την τέχνη. Αρχικά η έννοια της σοφίας έχει κυρίως να κάνει με τη δεξιότητα και την εμπειρία σε κάποια τέχνη, την αρχιτεκτονική, τη γλυπτική, τη μεταλλουργία, την ιατρική, κ.τ.λ. Ο προσδιορισμός ἔντεχνος επιτρέπει εδώ στον Πρωταγόρα να διευκρινίσει επομένως πως αυτού του είδους τη σοφία εννοεί, και όχι αυτήν που συνδέουμε με τη γνώση των επιστημών και τη φιλοσοφία. Πρόκειται, επομένως, για τις τεχνικές γνώσεις, άρα, την ικανότητα κατασκευών, τη δυνατότητα δημιουργίας των επιτευγμάτων του υλικοτεχνικού πολιτισμού. Η τεχνογνωσία συνδέεται με τις τεχνικές δεξιότητες και την κατασκευαστική ικανότητα του ανθρώπου. Αυτό σημαίνει ότι ο άνθρωπος είναι σε θέση να συλλάβει και να οργανώσει τη διαδικασία της εργασίας, η οποία συμπυκνώνει με τον καλύτερο τρόπο το άλμα του πρώην, απλώς «ζωικού οργανισμού» σε ήδη άνθρωπο που αποδεσμεύεται σταδιακά από τις αλυσίδες της βιολογικής νομοτέλειας και προ-νοεί για τις επόμενες στιγμές της ζωής του.
            Με τον όρο πολιτική τέχνη εννοεί τη γνώση της πολιτικής τέχνης, δηλαδή την ικανότητα πολιτικής οργάνωσης αλλά και κοινωνικής στο πλαίσιο της πόλης. Πρόκειται για γνώσεις που εξασφαλίζουν τη δυνατότητα στους ανθρώπους να ζουν οργανωμένοι, να συνυπάρχουν, να διαμορφώνουν δυνατότητες για μια κοινωνία που θα πορεύεται τον δρόμο της προόδου. Αυτή, λοιπόν, την πολιτική σοφία οι άνθρωποι ακόμα δεν την είχαν αποκτήσει («τὴν μὲν οὖν περὶ τὸν βίον σοφίαν ἄνθρωπος ταύτῃ ἔσχεν, τὴν δὲ πολιτικὴν οὐκ εἶχεν»). Τα δώρα του Προμηθέα συνετέλεσαν στο να αποκτήσει ο άνθρωπος «τὴν περὶ τὸν βίον σοφίαν», χρήσιμες δηλαδή γνώσεις, προκειμένου να αντισταθμίσει τις ελλείψεις των εφοδίων που είχαν δοθεί στα υπόλοιπα έμβια όντα. Ο Πρωταγόρας όμως θεωρεί σκόπιμο να αναφέρει στο σημείο αυτό της αφήγησης ότι ο Προμηθέας δεν μπόρεσε να δώσει στους ανθρώπους την πολιτική τέχνη, το υψηλότερο και καλύτερο δώρο, φυλαγμένο από τον ίδιο τον Δία («εἰς μὲν τὴν ἀκρόπολιν τὴν τοῦ Διὸς οἴκησιν»), αλλά με την πράξη κλοπής περιορίστηκε στο δώρο της τεχνογνωσίας, ευεργετικό βέβαια, αλλά κατώτερο. Γίνεται σαφές ότι η πολιτική τέχνη είναι ανώτερη κατάκτηση, η οποία στον μύθο χαρακτηρίζει την κοινότητα των θεών και όχι των ανθρώπων, και αποτελεί στοιχείο εξουσίας του Δία («ἦν γὰρ παρὰ τῷ Διί») απέναντι στους άλλους θεούς και τον κόσμο. Η παρουσίασή τους ως δώρων των θεών και όχι ως ανακαλύψεων του ανθρώπου μπορεί να θεωρηθεί και ως ένδειξη σεβασμού προς αυτούς και προσπάθεια αποφυγής ύβρης εκ μέρους των ανθρώπων. Η σπουδαιότητα της πολιτικής τέχνης φαίνεται μάλιστα και από την αυστηρή φύλαξή της. Οι φύλακες του Δία («αἱ Διὸς φυλακαὶ φοβεραὶ ἦσαν») ήταν η Βία και το Κράτος, που είναι τα όργανα εξουσίας του Δία. Στον μύθο του Πρωταγόρα συμβολίζουν τη δυσκολία και τις επίπονες προσπάθειες του ανθρώπινου γένους να αποκτήσει την πολιτική τέχνη, τις γνώσεις δηλαδή για την οργάνωση κοινωνιών και για την ανάπτυξη πνευματικού πολιτισμού. Έμμεσα, ο Πρωταγόρας προβάλλει την αξία και τη σημασία της τέχνης που υπόσχεται ότι διδάσκει στους νέους της Αθήνας.

Β3.
α. Σωστό (σελ. 49 σχολικού βιβλίου)
β. Σωστό (σελ. 44 σχολικού βιβλίου)
γ. Λάθος (σελ. 44 σχολικού βιβλίου)
δ. Σωστό (σελ. 45 σχολικού βιβλίου)
ε. Λάθος (σελ. 49 σχολικού βιβλίου)

Β4.
εἱμαρμένη: μερίδιο
ἐξιέναι: εισιτήριο
ἔσχε: σχήμα
κλέπτει: κλεψύδρα
λαθών: λήθη

Β5.
Ο Προμηθέας όπως δηλώνει και το όνομά του (σύνθετο από τις λέξεις πρὸ + μῆτις = σκέψη), σκέφτεται πριν κάνει κάτι, σταθμίζει τις συνέπειες και έπειτα προβαίνει σε πράξεις. Θα μπορούσαμε, λοιπόν, να τον χαρακτηρίσουμε προνοητικό, διορατικό, σώφρονα, συνετό, προσεκτικό. Σύμφωνα με τον πρωταγόρειο μύθο, ο Προμηθέας αναλαμβάνει να επιθεωρήσει το έργο του αδελφού του. Αντιλαμβάνεται τότε ότι ο άνθρωπος απέμεινε γυμνός και ξυπόλητος και χωρίς στρωσίδια και χωρίς όπλα («γυμνόν τε καὶ ἀνυπόδητον καὶ ἄστρωτον καὶ ἄοπλον»), τη στιγμή μάλιστα που πλησίαζε η καθορισμένη μέρα της εξόδου του προς το φως. Όταν λοιπόν αντιλήφθηκε το αδιέξοδο στο οποίο κατέληξε το έργο του Επιμηθέα, αποφασίζει να μπει κρυφά στο εργαστήρι της Αθηνάς και του Ηφαίστου και να κλέψει την «ἔντεχνον σοφίαν» και τη φωτιά που θα βοηθούσαν τον άνθρωπο στην επιβίωση και στην εξέλιξή του. Στον μύθο, δηλαδή, παρουσιάζεται ως ευεργέτης του ανθρώπου. Στον Πρωταγόρα παρουσιάζεται η ευρηματικότητά του, η προνοητικότητά του και ο ανθρωπισμός του. Επομένως ο Πρωταγόρας δίνει έμφαση στον φιλάνθρωπο χαρακτήρα του Τιτάνα.
           Στο μεταφρασμένο απόσπασμα του Αισχύλου οι άνθρωποι πριν από την παρέμβαση του Προμηθέα δε διέθεταν πρακτική νοημοσύνη για να μπορούν να συλλάβουν, να κατανοήσουν τον κόσμο και να επινοήσουν τρόπους βελτίωσης της ζωής τους. Ο Προμηθέας, λοιπόν, είναι αυτός που τους διδάσκει όλες τις τέχνες: την ιατρική, τη φαρμακευτική, τη μαντική και τη μεταλλοτεχνία («τέχνες... σκαρφίστηκα»,«αμυντικά...αρρώστιες»,«πολυάριθμα...μαντικής»,«μπρούτζο... χρυσάφι). Στόχος, λοιπόν, του Προμηθέα του Αισχύλου είναι να απαριθμήσει τις ευεργεσίες του, που αποτελούν άλλωστε τον υπερασπιστικό του λόγο απέναντι στη βία του Δία. Βέβαια, ο Προμηθέας παρουσιάζεται από τον Αισχύλο να είναι περισσότερο αλαζονικός και να μιλά με αυταρέσκεια για τα επιτεύγματά του («Να το έργο μου», «Κανείς.. Προμηθέα»). Τις απαριθμεί διεξοδικά με αυτοπεποίθηση και δίνει την εντύπωση, χρησιμοποιώντας την υπερβολή «όλες οι τέχνες οι ανθρώπινες είναι δωρεές του Προμηθέα», ότι ξεπερνά τα όρια (ύβρις) και παρουσιάζεται επηρμένος.


Γ. 


Γ1. Εγώ βέβαια είμαι απλός άνθρωπος, γνωρίζω όμως ότι το καλύτερο είναι, αφενός να διδάσκεται κάποιος το αγαθό από την ίδια τη φύση του και δεύτερον (αφετέρου) να διδάσκεται περισσότερο από αυτούς που γνωρίζουν πραγματικά κάτι καλό ( αγαθό ) παρά από αυτούς που κατέχουν την τέχνη της εξαπάτησης. Ίσως λοιπόν δε μιλάω με φράσεις σοφιστικές. Γιατί δεν το επιδιώκω αυτό.

Γ2. Ο Ξενοφών διατυπώνει εναντίον των σοφιστών τις παρακάτω επικρίσεις:
1.   Ισχυρίζονται ότι οδηγούν τους νέους στην αρετή, κάνουν όμως το αντίθετο. «φασί …τοναντίον…»
2.  Δεν έκαναν ποτέ κανέναν άνθρωπο ενάρετο «…νδρα…ποίησαν…»
3.  Δεν παρέχουν συγγράμματα με τα οποία θα γίνουν κάποιοι ενάρετοι, αντίθετα έχουν γράψει για μάταια,  ανούσια και ανώφελα πράγματα «…περί ματαίων…»
4.  Οδηγούν τους νέους σε άσκοπες ασχολίες εμποδίζοντάς τους από άλλες χρήσιμες «…ετέρων κωλύει χρησίμων…»
5.  Στρέφουν την προσοχή τους στις λέξεις και δε διατυπώνουν σωστές απόψεις με τις οποίες οι νέοι θα μπορούσαν να οδηγηθούν στην αρετή «…τά μέν ρήματα…οδαμο…»

Γ3. 
α. 
νδρα : νδρας
γράμματα : γράμμα
ντιν’ : οστινας
ν : ο

β. 
ωράκαμεν : δωμεν
ποίησαν : ποιήσωσιν
παρέχονται : παράσχωσιν

Γ4.
α. 
ΥΠΟΘΕΣΗ : ε καλς χοιεν ( ε + ευκτική)
ΑΠΟΔΟΣΗ : νόματα μν γρ οκ ν παιδεύσειε (δυνητική ευκτική).
Ο υποθετικός λόγος δηλώνει την απλή σκέψη του λέγοντος.

Προσδοκώμενο:
ΥΠΟΘΕΣΗ : ἐὰν / ν / ν καλς χωσιν ( υποτακτική) ΑΠΟΔΟΣΗ : νόματα μν γρ ο παιδεύσει (οριστική Μέλλοντα)

β. πολλ ατος γέγραπται : 1.αττική σύνταξη 2.παθητική σύνταξη (έμφαση στην ενέργεια)
Μετατροπή παθητικής σύνταξης σε ενεργητική :
πολλ οὗτοι γεγράφασιν (έμφαση στο υποκείμενο)

Κουτουβάλα Άντα
Τσούτσα Στέλλα





Παρασκευή 7 Ιουνίου 2019

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ 2019


Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ΄ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 7 ΙΟΥΝΙΟΥ 2019 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ:
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ







ΚΕΙΜΕΝΟ
[Επίκληση των αξιών της δημοκρατίας]

Χρειάζεται μια απάντηση στο βασικό ερώτημα που άκουσα να επαναλαμβάνεται συχνά, κυρίως από τους νέους οι οποίοι τόσο εύκολα αυταπατώνται κι εξίσου εύκολα απογοητεύονται: Αφού η δημοκρατία είναι κατά κύριο λόγο ένα σύνολο διαδικαστικών κανόνων, πώς μπορούμε να έχουμε την απαίτηση να βασιζόμαστε στους «ενεργούς πολίτες»; Για να έχουμε ενεργούς πολίτες, δεν χρειάζονται άραγε και ιδανικά; Και βέβαια χρειάζονται τα ιδανικά. Πώς όμως να μην πάρουμε υπόψη μας τις μεγάλες ιδεολογικές συγκρούσεις που δημιούργησαν αυτούς τους κανόνες; Θέλετε να δοκιμάσουμε να τις απαριθμήσουμε;
Πρώτο μεταξύ όλων συναντάμε μέσα από αιώνες αμείλικτων θρησκευτικών πολέμων το ιδανικό της ανοχής. Αν σήμερα απειλείται η ειρήνη στον κόσμο, η απειλή προέρχεται για άλλη μια φορά από τον φανατισμό, δηλαδή από την τυφλή πίστη στη δική μας αλήθεια και ότι αυτή μπορεί να επιβληθεί με τη βία. Δεν χρειάζονται παραδείγματα· τα έχουμε καθημερινά μπροστά στα μάτια μας.
Έπειτα έρχεται το ιδανικό της μη βίας. Ποτέ μου δεν ξεχνώ τη διδαχή του Καρλ Πόπερ*, σύμφωνα με την οποία αυτό που ουσιαστικά διακρίνει μια δημοκρατική εξουσία από μια μη δημοκρατική είναι πως μονάχα στην πρώτη οι πολίτες μπορούν να ξεφορτωθούν τους κυβερνώντες χωρίς αιματοχυσίες. Οι τυπικοί κανόνες της δημοκρατίας, που τόσο συχνά γίνονται αντικείμενο χλευασμού, εισήγαγαν για πρώτη φορά στην ιστορία τρόπους συμβίωσης που είχαν στόχο την επίλυση των κοινωνικών συγκρούσεων χωρίς τη χρήση βίας. Μόνον εκεί όπου οι κανόνες αυτοί γίνονται σεβαστοί, ο αντίπαλος δεν θεωρείται πλέον εχθρός που πρέπει να εξοντωθεί αλλά αυτός που μας αντιπολιτεύεται και αύριο μπορεί να πάρει τη θέση μας.
Τρίτο, το ιδανικό της σταδιακής ανανέωσης της κοινωνίας μέσα από την ελεύθερη αντιπαράθεση των ιδεών και την αλλαγή της νοοτροπίας και του τρόπου ζωής. Μόνο η δημοκρατία επιτρέπει τη διαμόρφωση και την εξάπλωση των ειρηνικών επαναστάσεων, όπως συνέβη τις τελευταίες δεκαετίες με την αλλαγή στις σχέσεις των δύο φύλων, που ίσως να είναι η μεγαλύτερη επανάσταση της εποχής μας.
Τέλος, το ιδανικό της αδελφότητας (η fraternité της Γαλλικής Eπανάστασης). Η ιστορία του ανθρώπου είναι σε μεγάλο βαθμό ιστορία συγκρούσεων αδελφοκτόνων. Στο έργο του Φιλοσοφία της Ιστορίας ο Χέγκελ** χαρακτήρισε την Ιστορία ως «απέραντο σφαγείο». Μπορούμε να τον διαψεύσουμε; Σε καμία χώρα του κόσμου δεν υπάρχει περίπτωση να διαρκεί επί μακρόν η δημοκρατία δίχως να γίνει ήθος και συμπεριφορά.
Πώς όμως μπορεί να γίνει αυτό δίχως την αναγνώριση της αδελφότητας που ενώνει όλους τους ανθρώπους σε ένα κοινό πεπρωμένο; Η αναγνώριση αυτού του γεγονότος είναι τόσο περισσότερο αναγκαία σήμερα, που καθημερινά συνειδητοποιούμε αυτό το κοινό πεπρωμένο και θα έπρεπε να ενεργήσουμε με συνέπεια όσο υπάρχει ακόμα αυτή η μικρή φλόγα της λογικής που φωτίζει την πορεία μας.

Απόσπασμα από το βιβλίο του Norberto Bobbio, Το μέλλον της δημοκρατίας, μετάφραση Π. Ράμος. Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής, 1993, σελ. 49-51.

A1. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (90-110 λέξεις). Μονάδες 25
Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, με βάση το κείμενο, τις παρακάτω προτάσεις, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό ή Λάθος:
α. Κυρίως οι νέοι αμφισβητούν τη δυνατότητα της δημοκρατίας να βασίζεται στους «ενεργούς πολίτες».
β. Η αλλαγή στις σχέσεις των δύο φύλων δεν εντάσσεται στις ειρηνικές επαναστάσεις.
γ. Η μακροβιότητα της δημοκρατίας προϋποθέτει ανάλογη στάση ζωής.
δ. Ο φανατισμός και η βία βρίσκονται στον αντίποδα της ανοχής.
ε. Στόχος των δημοκρατικών πολιτευμάτων δεν είναι η ειρηνική επίλυση των κοινωνικών συγκρούσεων. Μονάδες 10
Β2.
α. Να εντοπίσετε στο κείμενο δύο περιπτώσεις επίκλησης στην αυθεντία (μονάδες 2).
β. Για ποιον λόγο χρησιμοποιεί ο συγγραφέας την επίκληση σε κάθε μία περίπτωση; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας με στοιχεία από το κείμενο (μονάδες 4).
Μονάδες 6
Β3.
α. Να ξαναγράψετε κάθε μία από τις παρακάτω προτάσεις της τρίτης παραγράφου, αντικαθιστώντας την υπογραμμισμένη λέξη με μία άλλη, σημασιολογικά ισοδύναμη:
1. «… δεν ξεχνώ τη διδαχή του Καρλ Πόπερ …».
2. «… γίνονται αντικείμενα χλευασμού …».
3. «… εισήγαγαν στην ιστορία τρόπους συμβίωσης …».
4. «… αυτός που μας αντιπολιτεύεται …». Μονάδες 4

β. Σε κάθε ένα από τα παρακάτω αποσπάσματα, να αναγνωρίσετε τη λειτουργία της γλώσσας στις υπογραμμισμένες φράσεις (μονάδες 2) και να αποδώσετε τη σημασία τους μονολεκτικά ή περιφραστικά (μονάδες 4):
1. «… ο Χέγκελ χαρακτήρισε την Ιστορία ως “απέραντο σφαγείο” …» (5η παράγραφος).
2. «… η μικρή φλόγα της λογικής που φωτίζει την πορεία μας.» (6η παράγραφος). Μονάδες 6
ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ 10

Β4.
α. Στα υφολογικά χαρακτηριστικά του δοκιμίου συμπεριλαμβάνονται τα παρακάτω:
1. σύνθετη δομή προτάσεων που επιτυγχάνεται με τη χρήση υποτακτικού λόγου, και
2. κάποια προφορικότητα στο ύφος που δείχνει διάθεση του δοκιμιογράφου να επικοινωνήσει με τον αναγνώστη.
Για κάθε ένα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά να εντοπίσετε στο κείμενο δύο (2) παραδείγματα και να τα μεταφέρετε στο τετράδιό σας. Μονάδες 4

β. Να εξηγήσετε τη χρήση του σημείου στίξης της παρένθεσης που βρίσκεται στην 5η παράγραφο: «… (η fraternité της Γαλλικής επανάστασης) …». Μονάδες 2

γ. Στην παρακάτω φράση να αναγνωρίσετε το είδος της σύνταξης (ενεργητική – παθητική) (μονάδα 1) και να το μετατρέψετε στο άλλο είδος (μονάδες 2): «… Μόνο η δημοκρατία επιτρέπει τη διαμόρφωση και την εξάπλωση ειρηνικών επαναστάσεων …». Μονάδες 3 ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ 9

Γ1. «Για να διατηρούν τις βασικές τους αρχές, οι σύγχρονες δημοκρατίες βασίζονται στη δράση των ενεργών πολιτών» είναι το θέμα αφιερώματος στην ηλεκτρονική εφημερίδα του σχολείου σου. Σε ένα άρθρο 500-600 λέξεων να παρουσιάσεις τεκμηριωμένα τις θέσεις σου για το θέμα, εστιάζοντας: α. στις ενέργειες με τις οποίες ο πολίτης κάνει πράξη τη δημοκρατία στην καθημερινότητά του, και β. στις δράσεις με τις οποίες το σχολείο μπορεί να συμβάλλει στη διαμόρφωση ενεργών πολιτών με δημοκρατικό ήθος. Προσοχή: στο άρθρο να μην αναγράψετε το ονοματεπώνυμό σας. Μονάδες 40

* Καρλ Πόπερ: Φιλόσοφος του 20ού αι. ** Γ. Β. Φ. Χέγκελ: Φιλόσοφος του 19ου αι.




ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α1. Περίληψη

Θεματικό Κέντρο: Εντοπισμός δημοκρατικών αξιών-ιδανικών
1η παράγραφος: Η ύπαρξη ενεργών πολιτών προϋποθέτει ιδανικά στο πλαίσιο της δημοκρατίας
2η παράγραφος: Αναγκαία η ανεκτικότητα, αφού ο φανατισμός απειλεί την ειρήνη
3η παράγραφος: Αναγκαίο το ιδανικό της «μη βίας»/Οι κοινωνικές διαφορές επιλύονται ειρηνικά
4η παράγραφος: Αναγκαία η ελευθερία έκφρασης και αντιπαράθεσης απόψεων στην ανανέωση - εξέλιξη
5η & 6η παράγραφοι: Η αδελφοσύνη βασικό ιδανικό της δημοκρατίας σήμερα περισσότερο από ποτέ

Β1.
α. Σ
β. Λ
γ. Σ
δ. Σ
ε. Λ

Β2.
α. «Ποτέ μου δεν ξεχνώ…χωρίς αιματοχυσίες».
«Στο έργο του… «απέραντο σφαγείο».».
β. Ο συγγραφέας επικαλείται αυθεντίες που συμμερίζονται τη θέση του, προκειμένου να στηρίξει την επιχειρηματολογία του και να προβάλει την ευρυμάθειά του. Στην πρώτη περίπτωση επικαλείται τον Καρλ Πόπερ για να ενισχύσει την άποψή του ότι η δημοκρατία εισήγαγε τρόπους συμβίωσης που στοχεύουν στην επίλυση κοινωνικών συγκρούσεων χωρίς τη χρήση βίας και στη δεύτερη περίπτωση επικαλείται τον Χέγκελ για να ενισχύσει την άποψή του ότι η ιστορία του ανθρώπου είναι κυρίως ιστορία συγκρούσεων αδελφοκτόνων.

Β3.
α. διδαχή: διδασκαλία, νουθεσία, κήρυγμα.
χλευασμού: λοιδορίας, εμπαιγμού, κοροϊδίας.
συμβίωσης: συνύπαρξης.
αντιπολιτεύεται: αντιτάσσεται, αντιμάχεται, αντιτίθεται, ανταγωνίζεται.

β.1. απέραντο σφαγείο: ποιητική-συγκινησιακή λειτουργία της γλώσσας/ πεδίο θανατηφόρων συγκρούσεων
φωτίζει την πορεία μας: ποιητική-συγκινησιακή λειτουργία της γλώσσας/ κατευθύνει τη δράση μας

Β4.
α.
1. «Αν σήμερα … βία.» και «Μόνο η δημοκρατία … της εποχής μας.»
2. «Θέλετε να δοκιμάσουμε να τις απαριθμήσουμε;» Χρήση ερώτησης και β΄ πληθυντικού προσώπου
«Ποτέ μου δεν ξεχνώ τη διδαχή του Καρλ Πόπερ» : χρήση α’ ενικού προσώπου

β. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί παρένθεση για να επεξηγήσει την έννοια της αδελφότητας και να παραθέσει ένα επιπρόσθετο συμπλήρωμα.

γ. Η σύνταξη είναι ενεργητική
Η διαμόρφωση και η εξάπλωση ειρηνικών επαναστάσεων επιτρέπονται μόνο από τη δημοκρατία.


Γ1 Παραγωγή γραπτού λόγου

Τίτλος: Πολίτες, στηρίγματα της δημοκρατίας

Πρόλογος:
Ανάμεσα στις διαχρονικές και οικουμενικές αξίες η δημοκρατία κατέχει κυρίαρχη θέση…
ή
Διαφορετικές μορφές πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής οργάνωσης χαρακτήρισαν την ιστορική πορεία της ανθρωπότητας à Η δημοκρατία το καλύτερο από τα εφικτά πολιτεύματα…
ή
Σήμερα παρατηρούνται υψηλά ποσοστά αποχής / διαφθορά / άγονες αντιπαραθέσεις…  που αποδεικνύουν κρίση δημοκρατίας ≠ Παρ’ όλα αυτά παραμένει το καλύτερο πολίτευμα…

1ο ζητούμενο

Ο πολίτης κάνει πράξη τη δημοκρατία καθημερινά μέσω
·                     Συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων και την επιλογή των κατάλληλων προσώπων για την εξουσία
→ Άσκηση ελέγχου στις επιλογές της εξουσίας
→ Περιορισμός φαινομένων διαφθοράς/αυθαιρεσίας/αναξιοκρατίας…

·                     Συμμετοχής σε εθελοντικές δράσεις / επιδίωξης συνεργασίας απέναντι σε απειλητικές καταστάσεις
→ Περιορισμός προβλημάτων
→ Βελτίωση συνθηκών ζωής / Συμβολή στην πρόοδο

·                     Σεβασμού στους κανόνες λειτουργίας του συνόλου
→ Σεβασμός στα δικαιώματα και διαφύλαξή τους
→ Διασφάλιση ισότητας / δικαιοσύνης / ελευθερίας για το σύνολο

·                     Παραγωγικότητας
→ Καινοτομία / προσφορά στην εξέλιξη (οικονομική-καλλιτεχνική-επιστημονική…)
→ Πρόοδος / ισχυροποίηση συνόλου

·                     Σεβασμού των μελών του συνόλου
→ Αποδοχή της διαφορετικότητας
→ Ομαλή - αρμονική συνύπαρξη
→ Συνοχή/ συνεργασία/ αποφυγή άγονων αντιπαραθέσεων / ειρήνη / δυνατότητα σε κάθε άτομο να εξελίσσεται - να βελτιώνεται

2ο ζητούμενο
Το σχολείο μπορεί να συμβάλει στη διαμόρφωση δημοκρατικών, ενεργών πολιτών μέσω:
·                     Ουσιαστικής / αντικειμενικής προσέγγισης της ιστορίας
→ Επαφή των μαθητών με αγώνες για δημοκρατία-ελευθερία αλλά και κατανόηση των συνθηκών που κυριάρχησαν όταν επικράτησαν ολοκληρωτικά καθεστώτα
→ Άντληση προτύπων αγωνιστικότητας / συνειδητοποίηση της αξίας της δημοκρατίας και συμμετοχής…

·                     Ουσιαστικής λειτουργίας - αναβάθμισης του θεσμού των μαθητικών κοινοτήτων
→ Ενεργός συμμετοχή μαθητών / διεκδικήσεις - διατύπωση προτάσεων
→ Βελτίωση σχολικής ζωής και κατανόηση της αξίας της συμμετοχής / αποφυγή αδράνειας

·                     Λειτουργίας με βάση δημοκρατικές αρχές
→ Εγκατάλειψη αυταρχικού κλίματος
→ Παροχή ευκαιριών για πρωτοβουλίες / έκφραση / ανάληψη ευθυνών στο σύνολο των μαθητών
ένδειξη εμπιστοσύνης προς αυτούς / τόνωση αυτοπεποίθησης, δυναμισμού
→ διεκδικήσεις, αντιπαράθεση σε ισχυρά συμφέροντα…

·                     Διαλόγου / ώθησης μαθητών σε επαφή με τέχνη, γραπτό λόγο, ενημέρωση…
→ Ευκαιρίες για προβληματισμό
→ Τόνωση κριτικής σκέψης
→ δυνατότητα επεξεργασίας μηνυμάτων
→ άμυνα σε προπαγάνδα, παραπληροφόρηση, λαϊκισμό…

·                     Συλλογικών εργασιών - δράσεων/ εγκατάλειψης βαθμοθηρίας
→ Αναγνώριση αξίας συνανθρώπου - τόνωση ομαδικού πνεύματος
→ Εγκατάλειψη ατομικισμού
→ Καλλιέργεια κοινωνικής συνείδησης
→ Διάθεση προσφοράς-συμμετοχής…


Επίλογος
Ο πολίτης μέσω μπορεί να διεκδικεί, να εκφράζει και να στηρίζει τη δημοκρατία καθημερινά / το σχολείο αποτελεί σημαντικό παράγοντα διαμόρφωσης δημοκρατικών πολιτών
≠ Παρ’ όλα αυτά στις μέρες μας παρατηρείται αδιαφορία / αποχή από τα κοινά à η δημοκρατία χάνει τα στηρίγματά της…
ή
Ανάγκη στις προσπάθειες του σχολείου να συνδράμουν και άλλοι παράγοντες κοινωνικοί και πνευματικοί (οικογένεια, ΜΜΕ, διανοούμενοι), ώστε να αποφευχθούν αποσπασματικές ενέργειες οι οποίες συνήθως οδηγούνται στο κενό…
ή
Οφέλη από εδραίωση δημοκρατίας που δείχνουν την αναγκαιότητα διαμόρφωσης ενεργών πολιτών και διαρκούς στήριξης του δημοκρατικού πολιτεύματος…
ή
Κίνδυνοι από αδιαφορία για τη δημοκρατία και την κατάλυσή της που καθιστούν αναγκαία την καθημερινή και πολυδιάστατη συμμετοχή…

Σωτήρης Ζάχος
Στέλλα Γαλάνη
Αντιγόνη Μπιτελούλη
Στέλλα Τσούτσα