ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΤΕΤΑΡΤΗ 4 ΙΟΥΝΙΟΥ 2025 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ:
ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ
ΚΕΙΜΕΝΑ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Β1. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις με βάση το περιεχόμενό τους ως Σωστές (Σ) ή Λανθασμένες (Λ):
1. Ένα από τα χαρακτηριστικά της ρωμαϊκής λογοτεχνίας είναι η ανάμειξη χρονικά διαφορετικών προτύπων.
2. Ο Ιούλιος Καίσαρ εγκαινιάζει στη Ρώμη την ιστορική βιογραφία.
3. Η Αινειάδα του Βεργιλίου αναγνωρίστηκε εξαρχής ως το εθνικό έπος των Ρωμαίων.
4. Στον Οράτιο ανατέθηκε από τον Αύγουστο η σύνθεση του Ύμνου της Εκατονταετίας (Carmen saeculare).
5. Ο πιο πνευματώδης και ελευθερόστομος από τους ρωμαίους ελεγειακούς ποιητές ήταν ο Τίβουλλος. Μονάδες 10
Β2. Να αντιστοιχίσετε τις λατινικές λέξεις της Στήλης Α με τις ετυμολογικά συγγενείς λέξεις της ελληνικής της Στήλης Β. (Στη Στήλη Β δύο λέξεις περισσεύουν).
Στήλη Α 1. domi 2. cognosco 3. imperītos 4. agunt 5. premi
Στήλη Β α. απόγνωση β. πείρα γ. πρωινός δ. δωμάτιο ε. αγωγή στ. ένδυμα ζ. πρέσα
Μονάδες 10
Γ1. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις / συνεκφορές:
diēbus : τη δοτική πτώση στον άλλο αριθμό
aperte : τους άλλους δύο βαθμούς του επιρρήματος
vocem tuam : τη γενική πτώση στον άλλο αριθμό
impudens : την αφαιρετική πτώση στο ίδιο γένος, στον ίδιο αριθμό
mihi ipsi : την ονομαστική πτώση στον ίδιο αριθμό
ebore : την κλητική πτώση στον ίδιο αριθμό
simulacra : την αιτιατική πτώση στον άλλο αριθμό
viliōrem : τους άλλους δύο βαθμούς του επιθέτου στο ίδιο γένος, στον ίδιο αριθμό και στην ίδια πτώση
tale : την αιτιατική πτώση στο ίδιο γένος, στον άλλο αριθμό
optimum : τον συγκριτικό βαθμό του επιρρήματος
Eōdem : τη γενική πτώση στο ίδιο γένος, στον άλλο αριθμό
Μονάδες 15
Γ2α. Να εντοπίσετε και να γράψετε τους τρεις (3) τύπους αποθετικών ρημάτων που υπάρχουν στα δύο αποσπάσματα (μονάδες 3). Στη συνέχεια, να γράψετε τις μετοχές ενεστώτα στην ονομαστική ενικού, στο θηλυκό γένος (μονάδες 3 ).
Μονάδες 6
Γ2β. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους: Accipe :την αφαιρετική στο σουπίνο
fecerit :το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ενεστώτα, στην ίδια φωνή
venisset :τη δοτική του γερουνδίου
exclamāvit :το α΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής του ενεστώτα, στην ίδια φωνή
credis : τη μετοχή του παρακειμένου στην ονομαστική ενικού, στο ουδέτερο γένος
agunt : το β΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα στην ενεργητική περιφραστική συζυγία, στο αρσενικό γένος
putas :το απαρέμφατο του ενεστώτα στην παθητική φωνή
sciēbat : το απαρέμφατο του παρακειμένου στην ίδια φωνή
posset :το γ΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής του ενεστώτα
Δ1α. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους παρακάτω όρους:
diēbus: είναι ……………………. στο …………………….
se: είναι ……………………. στο …………………….
ancillae: είναι ……………………. στο …………………….
malis: είναι ……………………. στο …………………….
ex aere: είναι ……………………. στο …………………….
Μονάδες 10
Δ1β. «Si marmor illi obtulisses, fecisset tale»: Να αναγνωρίσετε τον υποθετικό λόγο (εκφορά και είδος) (μονάδες 3) και να τον μετατρέψετε έτσι ώστε να δηλώνει υπόθεση δυνατή ή πιθανή για το παρόν-μέλλον (μονάδες 2).
Δ2α. Να μετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ:
i. «Accipe nunc quid postea Nasīca fecerit».
ii. «Exclamāvit Nasīca se domi non esse».
iii. «Visne scīre quid Nasīca responderit?».
Μονάδες 6
Δ2β. «Sapientem nec paupertas nec dolor prohibet, nec eae res, quae imperītos avertunt»: Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική.
_________________________________________________________________________
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Α1.
Μάθε τώρα τι έκανε αργότερα ο
Νασικάς. Μετά από λίγες μέρες, όταν ο Έννιος είχε έρθει στον Νασικά και τον ζητούσε από την πόρτα, ο Νασικάς
φώναξε ότι δεν ήταν στο σπίτι, αν και ήταν στο σπίτι.Τότε ο Έννιος
αγανακτισμένος επειδή ο Νασικάς έλεγε όσο φανερά ψέμματα, είπε: «Τι λοιπόν; Εγώ
δεν αναγνωρίζω τη φωνή σου;» Μήπως θέλεις να μάθεις τι απάντησε ο Νασικάς;
Ούτε
η φτώχεια ούτε ο πόνος εμποδίζουν τον
σοφό, ούτε αυτά τα
πράγματα, τα οποία
βγάζουν από τον δρόμο
τους άπειρους και
τους γκρεμοτσακίζουν. Εσύ
νομίζεις ότι αυτός καταβάλλεται από τις συμφορές; Αντίθετα, τις χρησιμοποιεί! Ο Φειδίας δεν ήξερε να φτιάχνει
αγάλματα μόνο από ελεφαντόδοντο. Έκανε επίσης
κι από μπρούτζο. Εάν πήγαινες-έφερνες
σε εκείνον μάρμαρο, εάν ευτελέστερο (ή
πιο ταπεινό) υλικό, θα έκανε τέτοιο (άγαλμα), όσο μπορούσε να γίνει άριστο από
εκείνο (το υλικό).
Β1.
1- Σ
2- Λ
3- Σ
4- Σ
5- Λ
Β2.
1 -δ
2-α
3-β
4-ε
5-ζ
Γ1.
diei
apertius,apertissime
vocum tuarum
impudenti
ego ipse
ebur
simulacrum
vilem , vilissimam
talia
melius
eorundem
Γ2α.
indignatus – indignans
mentiebatur – mentiens
utitur – utens
Γ2β.
acceptu
fac
veniendo
exclamemus
creditum
acturus es
putari
scivisse
possit
Δ1α.
diebus : αφαιρετική του μέτρου ή της
διαφοράς στο post
se: υποκείμενο απαρεμφάτου στο esse λατινισμόs/ ταυτοπροσωπία
ancillae: αντικείμενο έμμεσο στο credidi
malis: αφαιρετική του ποιητικού αιτίου στο
premi
ex aere: εμπρόθετος προσδιορισμός της ύλης
στο faciebat
Δ1β.
Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο si και εκφέρεται με υποτακτική υπερσυντέλικου(obtulisses). Η απόδοση του υποθετικού λόγου
είναι το fecisset και αυτό σε υποτακτική υπερσυντέλικου. Ο υποθετικός λόγος
ανήκει στο β’ είδος αντίθετο του πραγματικού στο παρελθόν.
ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ - Si obferas( υποτακτική ενεστώτα) , faciat ( υποτακτική ενεστώτα) tale.
Δ2α.
i)
Quid postea Nasica fecit?
ii)
Ego domi non sum.
iii)
Quid Nasica respondit?
Δ2β.
Παθητική σύνταξη :
Sapiens nec paupertate nec dolore prohibetur, nec eis
rebus, quibus imperiti avertuntur.
