Μια παγκόσμια ατζέντα για επτά δισεκατομμύρια ανθρώπους

Ban Ki Moon

Στα τέλη του επόμενου μήνα, θα γεννηθεί ένα παιδί - ο έβδομος δισεκατομμυριοστός κάτοικος του πλανήτη Γη. Δεν θα μάθουμε ποτέ τις συνθήκες κάτω από τις οποίες θα γεννηθεί αυτό το αγόρι ή το κορίτσι. Γνωρίζουμε όμως ότι το μωρό θα έρθει σε έναν κόσμο τεράστιων και απρόβλεπτων αλλαγών - περιβαλλοντικών, οικονομικών, γεωπολιτικών, τεχνολογικών, και δημογραφικών.

Ο παγκόσμιος πληθυσμός έχει τριπλασιαστεί από τότε που ιδρύθηκαν τα Ηνωμένα Εθνη, το 1945. Και ο αριθμός μας συνεχίζει να αυξάνεται, με ανάλογες πιέσεις στη γη, την ενέργεια, τα τρόφιμα και το φαγητό. Η παγκόσμια οικονομία δημιουργεί επίσης πιέσεις: αυξανόμενη ανεργία, διευρυνόμενες κοινωνικές ανισότητες, και την ανάδυση νέων οικονομικών δυνάμεων.

Τα καλά της κρίσης

Αντώνης Καρακούσης

Ολα τα στοιχεία βεβαιώνουν ότι οι πολίτες έχουν πλήρως απορροφήσει την κατάρρευση του οικονομικού μοντέλου της προηγούμενης τριακονταετίας.

Γνωρίζουν ότι το κράτος - πατερούλης έχει τελειώσει, ότι πλέον δεν έχει και δεν μπορεί και ότι από εδώ και πέρα θα ζητάει ολοένα και περισσότερα παρά θα δίνει. Οπως επίσης έχουν καταλάβει ότι δεν μπορεί να συντηρηθεί η υπερκαταναλωτική ανέμελη κοινωνία των προηγούμενων δεκαετιών.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι περισσότεροι των πολιτών λαμβάνουν μέτρα, αναπροσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους, αλλάζουν συνήθειες, περιορίζουν τα έξοδά τους και γενικώς αναμένουν και προνοούν για τα χειρότερα.

Τα ελληνόπουλα απροστάτευτα στο Διαδίκτυο

Τα ελληνόπουλα κάνουν χρήση των ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης από τη νηπιακή ηλικία σύμφωνα με διαδικτυακή έρευνα που πραγματοποίησε η Δράση Ενημέρωσης Saferinternet.gr του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου, κατά την περίοδο 10/5/2011 έως 25/9/2011.

Η έρευνα, με τη συμβολή και συνεργασία του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου, είχε ως αποδέκτες τους εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης, και σε αυτήν ανταποκρίθηκαν 2.319 εκπαιδευτικοί από όλη την Ελλάδα. Τα κυριότερα αποτελέσματα της έρευνας, σε σχέση με τη χρήση διαδραστικών τεχνολογιών από τους μαθητές, είναι τα εξής:

Οι βανδαλισμοί δεν είναι ανεκτοί

Tου Aγγελου Σταγκου

Απορροφημένοι από το άγχος και την αγωνία της τραγικής οικονομικής κατάστασης της χώρας και των προβλημάτων που επιβαρύνουν με αυξανόμενη ένταση καθημερινά τον πολίτη, πολλοί λίγοι έδωσαν τη δέουσα προσοχή (και φυσικά ανάμεσά τους δεν είναι τα κόμματα) στις καταστροφές που προκάλεσαν βάνδαλοι λεχρίτες σε πρόσφατα ανακαινισμένο λύκειο της Κομοτηνής. Η «Καθημερινή» ανέδειξε το θέμα στο φύλλο της περασμένης Τρίτης και πραγματικά το θέαμα είναι θλιβερό. Το γεγονός ότι η ανακαίνιση και ο εξοπλισμός του λυκείου κόστισε 700.000 ευρώ (κοινοτικά κονδύλια βέβαια, για όσους με περισσή ανευθυνότητα προτείνουν την έξοδο από την Ευρωζώνη και την Ευρωπαϊκή Ενωση) και οι καταστροφές υπολογίζονται στις 100.000 τα λέει όλα.

Οι μικρές αγγελίες και η κρίση

Tης Mαριαννας Tζιαντζη

Η έκταση των μικρών αγγελιών στις εφημερίδες έχει περιοριστεί σημαντικά, όχι μόνο γιατί το Διαδίκτυο είναι πλούσια πηγή πληροφοριών, αλλά και γιατί η αγορά έχει στεγνώσει. Η κατηγορία «Πωλήσεις επιχειρήσεων» που κάποτε συγκέντρωνε πολλές καταχωρίσεις, έχει σχεδόν εξαφανιστεί, όπως και τα «Ζητούνται» (υπάλληλοι ή συνεργάτες), ενώ ελάχιστες αγγελίες αφορούν την αγορά ακινήτων. Σχετικά νεόκοπη είναι η κατηγορία «Συναλλαγές» (ενεχυροδανειστήρια), ενώ σχεδόν οι μισές αγγελίες ανήκουν στην κατηγορία «Αισθητικοί», που αναφέρεται στο μασάζ, αυτήν την πανάρχαιη και σεβαστή τέχνη χαλάρωσης και αναζωογόνησης. Οι περισσότερες από αυτές δείχνουν ότι η ποιότητα του μασάζ δεν έχει σχέση με τη γνώση και την πείρα του προσώπου που το εκτελεί, αλλά με την εμφάνισή του. Ο πελάτης μπορεί να διαλέξει ανάμεσα σε μια μασέζ «ωραιοτάτη» ή «καλλονή» ή απλώς «εμφανίσιμη», ανάμεσα σε μελαχρινές ή ξανθές, Ελληνίδες, «Ελληνοαλλοδαπές», Ευρωπαίες (όχι όμως Δυτικοευρωπαίες) ή Ασιάτισσες, κάτω ή άνω των 25 ετών. Πολλοί οίκοι ευεξίας διαφημίζουν τη διαρκή ανανέωση του προσωπικού τους («συνεχείς ανανεωμένες μασέζ»), τις νέες αφίξεις τρυφερών και έμπειρων πλασμάτων, γεγονός που σημαίνει είτε ότι ο κύκλος εργασιών αυτών των επιχειρήσεων διευρύνεται συνεχώς είτε ότι τα νυν απασχολούμενα κορίτσια απολύονται μόλις φανεί η πρώτη τους ρυτίδα.

Η προδοσία των Αθηνών

Tου Nικου Γ. Ξυδακη

Σκεφτόμουνα πώς θα πω στον πατέρα μου ότι η σύνταξή του ψαλιδίζεται γιατί είναι δημοσιονομικά άδικη, ύστερα από 40 χρόνια ένσημα βαρέα και ανθυγιεινά. Δεν θα του πω τίποτε, θα το έχει ακούσει από τον υπουργό του LSE, καμουφλαρισμένο, με τις μετωνυμίες του Τρίτου Δρόμου, και θα το καταλάβει όταν πάει στην τράπεζα να εισπράξει. Τότε θα βαρυγκομήσει για τους Παπαντρέου που τους ψηφίζει τρεις γενιές, όπως το ‘χει κάνει πρόσφατα. Κι ύστερα θα γυρίσει στις γάτες του, στις λεμονιές και στο αγέρι του νησιού: αυτά δεν μπορούν να του τα πάρουν όσο ζει.

Αγορητές κι εφημερίδες

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΣΤΑΜΑΤΟΠΟΥΛΟΥ

Εχει ενδιαφέρον να παρακολουθεί κάποιος τις αγορεύσεις υπουργών και βουλευτών στη Βουλή.

Πλεονάζει η σοβαροφανής υπεράσπιση του εθνικού και πατριωτικού καθήκοντος, πλημμυρίζει η αίθουσα από πόζες και εξυπνακισμούς, από αδιάφορες ρητορείες και παρωχημένες επιθέσεις παλαιοκομματικών (και οι νέοι -ηλικιακώς- είναι περισσότερο παλαιοκομματικοί).

Εκείνο που αφήνει εμβρόντητο τον απλό παρατηρητή είναι η εύκολη διαπίστωσή του ότι σχεδόν άπαντες οι αγορητές δεν έχουν καμιά σχέση με την πραγματικότητα και ας μιλάνε για δάκρυα και πόνο και αίμα και λοιπά τραγωδιακά.

Δομικές αλλαγές στο Facebook

Το Facebook, ανακοίνωσε αλλαγές στη δομή του που θα διευκολύνουν ενθαρρύνουν τα περίπου 750 εκατ. των χρηστών του να μοιράζονται με τους φίλους τους περισσότερο κοινό ψηφιακό περιεχόμενο, ιδίως μουσική και ταινίες.

Παράλληλα, όπως αποκάλυψε ο ιδρυτής του δικτύου Μαρκ Ζάκερμπεργκ, προετοιμάζεται ένας δραστικός ανασχεδιασμός της εμφάνισης και λειτουργικότητας των ιστοσελίδων, μεταξύ άλλων αντικαθιστώντας τα συνηθισμένα «προφίλ» των χρηστών με ένα οπτικοακουστικό χρονοδιάγραμμα της ζωής καθενός.

H πιο ολισθηρή επιφάνεια στον κόσμο

Επιστήμονες στις ΗΠΑ δημιούργησαν την πιο ολισθηρή επιφάνεια που έχει ποτέ επιτευχθεί. Το επίτευγμα, μπορεί να αξιοποιηθεί σε ποικίλες εφαρμογές, όπως στο «τέλειο» αντικολλητικό τηγάνι, σε τζάμια που αυτοκαθαρίζονται, σε ρούχα που δεν μουσκεύουν από τη βροχή, ακόμα και σε τοίχους που δεν θα «σηκώνουν» γκράφιτι, καθώς κανένα υγρό (λάδι, νερό, αίμα κ.α.), αλλά και πολλά στερεά, δεν μπορούν να σταθούν πάνω στο νέο υλικό. Στο παρελθόν είχαν αναπτυχθεί και άλλα υδρόφοβα (υδραπωθητικά) υλικά, που μιμούνταν κυρίως τα ολισθηρά φύλλα του λωτού, αλλά ποτέ έως τώρα δεν είχε καταστεί κάτι τέτοιο δυνατό σε αυτό το βαθμό με πιο πολύπλοκα υγρά, πέρα από το νερό.

Οι άνθρωποι που προσφέρονται ανιδιοτελώς ως εθελοντές, ζουν περισσότερα χρόνια

Οι άνθρωποι που γίνονται εθελοντές σε διάφορες δραστηριότητες και το κάνουν καθαρά για αλτρουϊστικούς λόγους, προκειμένου να βοηθήσουν τους συνανθρώπους τους, ζουν περισσότερο από όσους δεν κάνουν εθελοντισμό, σύμφωνα με μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα. Όσοι γίνονται μεν εθελοντές, αλλά τα κίνητρά τους είναι πιο εγωκεντρικά, δηλαδή το κάνουν για να νιώσουν καλύτερα κυρίως οι ίδιοι, δεν έχουν καμία ωφέλεια από άποψη προσδόκιμου ζωής.

Μπλόφες και Εξουσία

Του ΣΤΑΥΡΟΥ Π. ΨΥΧΑΡH

Το κράτος καταρρέει. Μας αρέσει δεν μας αρέσει, το μόρφωμα κράτους που ως τώρα γνωρίζαμε καταρρέει μέσα στις ρωγμές και στις αδυναμίες του.
Οταν θα λήξει η σοβούσα κρίση τίποτε δεν θα είναι ίδιο με το παρελθόν. Η πτώχευση της Ελλάδας είναι δεδομένη και πραγματική. Εχομε από διετίας σχεδόν απλώσει το χέρι της διεθνούς επαιτείας- είναι αναγκαίο να λέµε τα πράγµατα µε το όνοµά τους, ώστε να συνεννοηθούµε πρώτα µεταξύ µας και µετά µε τους ξένους δανειστές.
∆ύο είναι εν συντοµία οι αιτίες του ξεπεσµού: Ξοδεύουµε περισσότερα από όσα µπορούµε και εισπράττουµε ως κράτος λιγότερα από όσα θα έπρεπε.

Βουλευτές και πλούσιοι δεν πληρώνουν για την κρίση

Γρηγόρης Καλφέλης

Τα τελευταία μέτρα που ανακοίνωσε η κυβέρνηση, κατ’ επιταγή των δανειστών μας, θυμίζουν αυτό που έλεγε ο ολέθριος για την τύχη της Αργεντινής Κάρλος Μένεμ.
Με άλλα λόγια τα μέτρα αυτά συνιστούν «χειρουργική επέμβαση χωρίς αναισθησία» και θίγουν απαράδεκτα – για μια ακόμη φορά- τους φτωχότερους, δηλαδή τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους, που βρίσκονται πια στα όρια της υπαρξιακής εξόντωσης.
Και βεβαίως όλοι θέλουμε να σώσουμε τη χώρα μας από τη θλιβερή χρεοκοπία, αλλά μόνο ορισμένοι υφίστανται αδικαιολόγητα το φοβερό κόστος των θυσιών μιας αναγκαίας αναπροσαρμογής, γιατί ούτως ή άλλως οι έλληνες δεν θα μπορούσαν να ζουν επ’ αόριστο με τα δανεικά (Stiglitz, «Freefall»).
Και απαριθμώ στη συνέχεια κάποιες κατηγορίες ανθρώπων και ομάδων , που δεν πληρώνουν τίποτε για τη χώρα μας η οποία χρεοκοπεί ή συνεισφέρουν απαράδεκτα λίγο (σε σχέση με τις δυνατότητές τους).

Η Ιστορία που δε διδάσκει

Κ. ΣΒΟΛΟΠΟΥΛΟΣ

Είναι µεθοδολογικά και πραγµατιστικά παραπλανητική η άποψη ότι η Ιστορία επαναλαµβάνεται σε κάθε περίπτωση. Πέρα από τον κίνδυνο της σύναψης µε τις τρέχουσες ρευστές συγκυρίες, µεταβάλλοντας την ιστορική επιστήµη σε θεραπαινίδα της σύγχρονης πολιτικής, είναι επιστηµονικά επιβεβαιωµένο ότι είναι αδύνατον να επαναληφθούν όσες πράξεις διαπράχθηκαν κατά το παρελθόν ή όσες πραγµατικές καταστάσεις τις υπαγόρευσαν. Το γεγονός όµως αυτό δεν αίρει τη δυνατότητα να επιχειρηθεί η περιγραφή ορισµένων καταστάσεων που επαναλαµβάνονται – θετικών ή αρνητικών. Θα εστιάσουµε την προσοχή µας στις τελευταίες.

Το ευρώ της ξενιτιάς

Του Παντελη Mπουκαλα

Προς τα έξω στραμμένο το βλέμμα μας. Από ανάγκη. Την απροσδόκητη ανάγκη που γύμνωσε τις ευφορικές ψευδαισθήσεις μας. Μεταναστεύουν στη Γερμανία ή την Αμερική οι απόφοιτοι των πανεπιστημίων μας, φρέσκα μυαλά, ελπίζοντας ότι θα ειδικευτούν πριν τριανταρίσουν κι ότι θα βρουν δουλειά πριν γεράσουν. Μεταναστεύουν στην Αυστραλία όσοι απόμειναν στην επαρχία κι όσοι στις πόλεις κλείνουν το σουβλατζίδικό τους, το κομμωτήριο, το ψιλικατζίδικο. Και μεταναστεύουν και κεφάλαια. Προς την Ελβετία κυρίως, την Κύπρο και τα φιλόξενα εκείνα νησιά όπου έστησαν τις οφσόρ τους στελέχη του πολιτικού μας συστήματος, οι σύντροφοι των οποίων συνεχίζουν να επαγγέλλονται την κάθαρση.

Το επάγγελμα ξέφτισε...

Tης Μαριας Κατσουνακη

Ποιος θα το περίμενε... Ενα από τα πιο αξιοζήλευτα επαγγέλματα (με κάθε επιφύλαξη η χρήση της λέξης), του βουλευτή, με μεγάλη κοινωνική επιφάνεια και εξουσία, ξέφτισε τόσο ώστε μόνο να απωθεί και να αναδιπλασιάζει το μέγεθος της φθοράς, αναξιοπιστίας και σύγχυσης που επικρατεί στη χώρα. Δεν είναι εικόνα αυτή που παρουσιάζει το Κοινοβούλιο. Οχι αισθητικά. Το ντεκόρ δεν τραυματίζεται από μια φραντζόλα και ένα μπουκάλι γάλα, όταν έχουν καταγραφεί στην ιστορία του αποχωρήσεις με την κάλπη υπό μάλης και αλήστου μνήμης ατάκες και διαξιφισμοί. Το μπουκέτο του ελληνικού Κοινοβουλίου είναι αλλεργιογόνο δεκαετίες τώρα. Αρα, είναι μάλλον υποκριτικό να υψώνουμε τους τόνους της κριτικής όταν ορισμένοι, άλλοι θερμόαιμοι, άλλοι ασυγκράτητοι, άλλοι απλώς γραφικοί, διανθίζουν τους ρόλους τους με, εκτός κειμένου, αυτοσχεδιασμούς ή αυτοκριτικές εξάρσεις (βλέπε «λαϊκιστής μπουμπούκος», «γομάρια» κ.ο.κ.).

Νετρίνο «αστραπή», απειλούν τον Αϊνστάιν και τη σύγχρονη φυσική.

Μεγάλη αναστάτωση έχει προκαλέσει στην επιστημονική κοινότητα η ανακοίνωση Ευρωπαίων φυσικών ότι εντόπισαν υποατομικά σωματίδια (νετρίνο) που φαίνεται να σπάνε το ρεκόρ ταχύτητας στο σύμπαν, ταξιδεύοντας ταχύτερα και από το φως. Αν αυτό επιβεβαιωθεί -προς το παρόν υπάρχουν επιφυλάξεις- τότε απειλείται όχι μόνο η θεωρία του Άλμπερτ Αϊνστάιν, αλλά και όλο το οικοδόμημα της σύγχρονης Φυσικής, αν όχι ο τρόπος που βλέπουμε τον κόσμο, ενώ μπορεί να ανοίξει ο δρόμος για ταξίδια στον χρόνο, ακόμα και στο παρελθόν.

Τα κοινωνικά τείχη υψώνονται ήδη

Tης Τασουλας Kαραϊσκακη

Μια παράπλευρη, αλλά βαρύνουσα, συνέπεια της οικονομικής κρίσης είναι οι επιπτώσεις της στους οικογενειακούς και κοινωνικούς δεσμούς. Θα αντέξει το πολυδοκιμασμένο ελληνικό «κύτταρο», η πολυδιασπασμένη ελληνική κοινωνία τη ραγδαία κλιμάκωση της κρίσης, το καμίνι του αίματος, την πίκρα του κάθε κυττάρου μετά τις «καταιγίδες» ανακοινώσεων, αντιφατικών δηλώσεων, ανατριχιαστικών αποκαλύψεων, τη συνεχή αγωνία για το μέλλον, το οποίο ανά δίμηνο λαμβάνει ένα και μόνο όνομα: χρεοκοπία; Η αναδουλειά, όπως και οι παραπάνω ώρες δουλειάς για να καλυφθούν οι μειώσεις, οι διογκούμενες οικονομικές υποχρεώσεις, τα χρέη διαλύουν τα νοικοκυριά. Η ανέχεια φέρνει καθημερινή τριβή, γκρίνια, αισθήματα ενοχής, απομόνωση, καταρράκωση των γονέων, εκτροχιασμό των παιδιών. Οι σχέσεις των ανθρώπων στεγνώνουν, διαρρηγνύονται όταν η επιβίωση αποβαίνει η μοναδική τους ψύχωση. Η στέρηση επιτρέπει μόνο έναν τρόπο κατανόησης της πραγματικότητας - χρήμα. Η απουσία του οδηγεί εκτός κοινωνικής ζωής. Αλλά και στις οικογένειες μεσαίων εισοδημάτων, η συνειδητοποίηση ότι η οικονομική σταθερότητα έλαβε τέλος ανατρέπει εσωτερικές ισορροπίες.

Το φράκταλ του μέλλοντος

Tου Νικου Γ. Ξυδακη

Ο φοροπανικός δείχνει ότι η κυβέρνηση χάνει τον έλεγχο. Οι αποκεφαλισμοί στελεχών σε ανεξάρτητες αρχές, οι αναξιόπιστες λανθασμένες λίστες φοροφυγάδων και δημόσιων οργανισμών, η δημόσια παραδοχή ότι δεν λειτουργεί ο φοροεισπρακτικός μηχανισμός, όλα τα πρόσφατα σημάδια δείχνουν ότι η πολιτική διοίκηση έχει χάσει κάθε επαφή με το πραγματικό και το πρακτέο. Η αδυναμία αυτή είναι φανερή και στην αλλαγή της κυρίαρχης ρητορικής: από τη συλλογική ενοχοποίηση του «μαζί τα φάγαμε», σημειώνεται μια σαφής μετατόπιση προς το «για τα δεινά μας φταίνε οι ξένοι δανειστές».

Η ανακατάληψη των πανεπιστημίων

Toυ Aποστολου Δοξιαδη

Τα ελληνικά πανεπιστήμια δεν είναι απλώς υπό κατάληψη από κάποιες πολιτικές νεολαίες, τις τελευταίες εβδομάδες. Είναι εδώ και δεκαετίες σε μόνιμη κατάληψη, από τις χειρότερες εκφάνσεις της κοινωνίας μας, τα εκφυλισμένα πολιτικά κόμματα, με τους πανεπιστημιακούς τους πράκτορες, καθηγητές ή φοιτητοπατέρες, και τις καταστροφικές ιδεολογίες που πηγάζουν από τα απεχθέστερα στοιχεία της εθνικής μας παθολογίας, την τεμπελιά και το φθόνο. Και όποιος βρίσκει ακραίο τον ισχυρισμό μου, ας ρωτήσει ένα φοιτητή ή καθηγητή που σέβεται το λειτούργημά του, ή, αλλιώς, ας επισκεφθεί ένα πανεπιστήμιο. Θα δει αποτυπωμένα τα ίχνη της καταστροφής στο βρώμικο, παρατημένο κτίριο, όπου κάθε τετραγωνικό εκατοστό αποπνέει ασχήμια κι ακεφιά, στους τοίχους, παστωμένους με αφίσες, πασαλειμμένους με συνθήματα,.

Μια αλλαγή µε απρόβλεπτες συνέπειες

Α. ΛΙΑΚΟΣ

Η σηµερινή κρίση είναι άκρως ενδιαφέρουσα αν την παρατηρείς ως ιστορικός. Αρκεί να µην τη ζεις ως πολίτης. Ως πολίτης είσαι πιασµένος στο δόκανο όχι µόνο της πραγµατικότητας αλλά και των αυταπατών της. Σ’ αυτές ανήκει η αντίληψη ότι η κρίση είναι κατά βάση µια ηθική αρρώστια που οφείλεται στις λανθασµένες νοοτροπίες και συµπεριφορές µας, και ότι θα την ξεπεράσουµε µε τη µεταµέλεια και την αλλαγή. Από αυτή την άποψη η απάντηση στο ερώτηµα αν το παρόν πολιτικό σύστηµα µπορεί να µας οδηγήσει στην έξοδο είναι αυτονόητη. Γιατί στην ίδια αντίληψη το πολιτικό σύστηµα θεωρείται ο κυρίως ένοχος για την κρίση. Το έχουµε εµπεδώσει. Φταίει η κουλτούρα της Μεταπολίτευσης. Ο,τι κάναµε το κάναµε στραβά. Μεγαλώσαµε το κράτος για πελατειακούς λόγους και τώρα δεν µπορούµε να το συντηρήσουµε. Στην αφήγηση αυτή, η αλλαγή του πολιτικού συστήµατος θεωρείται προϋπόθεση της λύτρωσης, κάτι σαν αναµενόµενος µεσσίας, που κανείς δεν ξέρει πότε θα έλθει και ποια µορφή θα έχει.

Νόµος-πλαίσιο: η λογική και ο λόγος

Γ. ΓΙΑΤΡΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ

Για τον νέο νόµο-πλαίσιο της Ανώτατης Εκπαίδευσης έχουν γραφεί πάρα πολλά. Και υπέρ και κατά. Χωρίς αµφιβολία, ο νόµος περιέχει θετικές διατάξεις για το άσυλο, λ.χ., τους «αιώνιους», τη διάρκεια των εξαµήνων, τον θεσµό του Προγράµµατος Σπουδών, τον περιορισµό της συµµετοχής των φοιτητών στη διοίκηση κ.ά. Αλλά ενώ φαίνεται να θεραπεύει µε το ένα χέρι, πληγώνει και µάλιστα πάρα πολύ µε το άλλο.

Ο θάνατος, η μόνη κοινή μας μοίρα / «You,ve got to find what you love»

Η ομιλία-μάθημα ζωής του Steve Jobs στους αποφοίτους του Stanford το 2005

Είναι μεγάλη μου τιμή να βρίσκομαι μαζί σας στην τελετή αποφοίτησής σας από ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου. Δεν πήρα ποτέ πανεπιστημιακό πτυχίο.Για να πούμε την αλήθεια, τούτη δω η μέρα είναι ότι κοντινότερο σε αποφοίτηση έχω ζήσει. Έτσι είναι, αλλά δεν υπάρχει πρόβλημα. Θέλω να μοιραστώ μαζί σας τρεις ιστορίες.

Η πρώτη ιστορία μιλάει για διαδρομές.

Εγκατέλειψα το κολέγιο του Ριντ στο πρώτο μου εξάμηνο, αλλά τριγυρνούσα στους χώρους του άλλο ενάμισι χρόνο, πριν τα παρατήσω για τα καλά. Λοιπόν, γιατί τα παράτησα; Όλα ξεκίνησαν πριν καν γεννηθώ. Η πραγματική μου μητέρα ήταν μια νεαρή, ανύπαντρη απόφοιτος κολεγίου, που αποφάσισε να με δώσει για υιοθεσία. Η μεγαλύτερη επιθυμία της ήταν να με υιοθετήσει ένα ζευγάρι πανεπιστημιακής μόρφωσης και κανόνισε τα πάντα ώστε μόλις γεννηθώ να με υιοθετήσει ένας δικηγόρος και η σύζυγός του. Το πρόβλημα ήταν πως μόλις ξεπρόβαλα, εκείνοι αποφάσισαν πως προτιμούσαν ένα κορίτσι. Έτσι οι γονείς μου, που ήταν καταγεγραμμένοι σε ένα είδος «λίστας αναμονής» δέχτηκαν ένα τηλεφώνημα μες στο βράδυ, που τους ανακοίνωσε: «ξαφνικά βρέθηκε ένα αγοράκι· το θέλετε;» «Φυσικά», απάντησαν. Αλλά η βιολογική μου μητέρα ανακάλυψε πως η θετή μου μητέρα μου δεν είχε πάει ποτέ στο κολέγιο κι ο θετός μου πατέρας μου δεν είχε καν αποφοιτήσει από το λύκειο. Κι αρνήθηκε να υπογράψει τα χαρτιά της υιοθεσίας. Υποχώρησε μόνο μετά από κάμποσους μήνες, όταν οι γονείς μου της υποσχέθηκαν πως κάποια μέρα θα πήγαινα στο κολέγιο.

Δεκαεπτά χρόνια αργότερα, έτσι κι έγινε. Αλλά επέλεξα αφελώς ένα κολέγιο πανάκριβο, σχεδόν σαν το Στάνφορντ, πράγμα που σήμαινε πως σχεδόν όλες οι οικονομίες των σκληρά εργαζόμενων γονιών μου θα πήγαιναν στα δίδακτρα. Μέσα σε έξι μήνες δεν έβλεπα καμιά χρησιμότητα σ, αυτό. Δεν είχα ιδέα τι ήθελα να κάνω στη ζωή μου και το κολέγιο δεν μου έδινε κανένα μπούσουλα για να το βρω. Επιπλέον, ξόδευα τις οικονομίες μιας ζωής των γονιών μου. Αποφάσισα λοιπόν να τα παρατήσω, ελπίζοντας πως όλα θα πήγαιναν κατ, ευχήν.

Εκείνη την εποχή ήμουν στ, αλήθεια φοβισμένος, αλλά τώρα ξέρω πως αυτή ήταν μια από τις καλύτερες αποφάσεις που πήρα ποτέ μου. Από τη στιγμή που εγκατέλειψα τις σπουδές μου έπαψα να γράφομαι σε ένα σωρό προαπαιτούμενα μαθήματα που δεν με ενδιέφεραν και παρακολουθούσα ως ελεύθερος ακροατής μόνο εκείνα που μου άρεσαν. Δεν ήταν βέβαια όλα τόσο υπέροχα: δεν δικαιούμουν δωμάτιο στην εστία κι έτσι κοιμόμουν «στρωματσάδα» σε δωμάτια φίλων μου· για να φάω μάζευα άδεια μπουκάλια κόκα κόλα για 5 σεντς το ένα και για να έχω τουλάχιστο ένα αξιοπρεπές γεύμα τη βδομάδα χρειαζόταν να περπατάω κάθε Κυριακή βράδυ 7 χιλιόμετρα, μέχρι το ναό των «χάρε κρίσνα».

Αλλά περνούσα καλά.

Κι ένα σωρό από όσα γνώρισα ακολουθώντας τη διαίσθησή μου και προσπαθώντας να ικανοποιήσω την περιέργειά μου, αποδείχτηκαν ανεκτίμητα στο μέλλον.

Επιτρέψτε μου να σας δώσω ένα παράδειγμα:

Εκείνη την εποχή το «Ριντ» είχε ίσως ένα από τα καλύτερα μαθήματα καλλιγραφίας στη χώρα. Παντού στο κάμπους έβλεπες θαυμάσια καλλίγραφα πόστερ, πινακίδες και σχέδια.

Καθώς είχα εγκαταλείψει τις σπουδές μου και δεν ήμουν υποχρεωμένος να παρακολουθήσω κάποιο μάθημα, αποφάσισαν να πάω να παρακολουθήσω καλλιγραφία, για να δω πώς κατάφερναν αυτά τα θαύματα. Έμαθα έτσι για τις γραμματοσειρές «σέριφ» και «σανς σέριφ», για τις αποστάσεις μεταξύ γραμμάτων -ανάλογα με τα γράμματα- ό,τι κάνει υπέροχη την τυπογραφία. Ήταν ένα θαυμάσιο μάθημα, γεμάτο ιστορία, καλλιτεχνία και καλαισθησία, που πραγματικά με συνεπήρε. Ούτε μου περνούσε από το μυαλό πως όλα τούτα θα μου χρησίμευαν κάποια μέρα στη ζωή μου.

Δέκα χρόνια αργότερα όμως, όταν σχεδιάζαμε τον πρώτο υπολογιστή «Μάκιντος» ξαναθυμήθηκα εκείνο το μάθημα. Και χρησιμοποιήσαμε στο Μακ όλα όσα είχα μάθει. Εκείνος ήταν ο πρώτος υπολογιστής που διέθετε καλλιγραφία. Αν δεν είχα παρακολουθήσει εκείνο το συγκεκριμένο μάθημα, οι Μάκιντος δεν θα είχαν ποτέ πολλές γραμματοσειρές ή μεγέθη γραμμάτων. Κι αφού το μόνο που έκαναν τα «ουίντοους» ήταν να αντιγράψουν τα Μακ, μάλλον αυτά δεν θα υπήρχαν σε κανένα υπολογιστή. Κι αν δεν τα είχα παρατήσει, δεν θα είχα παρακολουθήσει ποτέ μου εκείνο το μάθημα καλλιγραφίας κι οι υπολογιστές δεν θα πρόσφεραν τις δυνατότητες καλλιγραφίας που προσφέρουν σήμερα.

Φυσικά ήταν αδύνατο να τα προβλέψω όλα αυτά όταν ήμουν στο κολέγιο. Δέκα χρόνια αργότερα όμως, ήταν όλα πολύ-πολύ ξεκάθαρα. Θέλω να πω, ποτέ δεν γίνεται να προβλέψεις την πορεία σου. Για να την εκτιμήσεις, θα πρέπει να την κοιτάξεις προς τα πίσω.

Χρειάζεται λοιπόν να εμπιστευτείτε πως όλα τα βήματά σας, πως με κάποιο τρόπο σας οδηγούν στο μέλλον σας. Πρέπει να εμπιστευθείτε κάτι -ή κάποιον: το ένστικτό σας, τη μοίρα, το κάρμα, τη ζωή, δεν έχει σημασία. Αυτή η άποψη ποτέ δεν με απογοήτευσε και καθόρισε τη ζωή μου.

Η δεύτερη ιστορία μου μιλάει για αγάπη και απώλειες

Ήμουν τυχερός: βρήκα τι μου άρεσε νωρίς στη ζωή μου. Ο Ουοζ (Wozniak) κι εγώ ξεκινήσαμε την «άπλ» στο γκαράζ των γονιών μου, όταν ήμουν είκοσι χρονών. Δουλέψαμε σκληρά και δέκα χρόνια αργότερα η «απλ» δεν ήταν πια οι δυο μας κι ένα γκαράζ, αλλά μια εταιρία αξίας άνω των 2 δις δολαρίων, με πάνω από 4,000 εργαζόμενους. Ένα χρόνο νωρίτερα, με το που έκλεινα τα 30, είχαμε ρίξει στην αγορά την πιο ωραία μας δημιουργία -τον «Μάκιντος». 

Και μετά απολύθηκα.

Πώς μπορεί κάποιος να απολυθεί από μια εταιρία που ίδρυσε; Να, καθώς μεγάλωνε η «απλ» σκέφτηκα να προσλάβω κάποιον ταλαντούχο μάνατζερ για να διοικούμε μαζί την εταιρία και πράγματι, για κανά χρόνο όλα πήγαιναν πρίμα. Μετά όμως, οι απόψεις μας για το μέλλον άρχισαν να διαφοροποιούνται και στο τέλος τσακωθήκαμε. Όταν έγινε αυτό, το διοικητικό συμβούλιο πήγε με το μέρος του. Έτσι λοιπόν, στα 30 μου, βρέθηκα έξω από την εταιρία, και μάλιστα με πολύ δημόσιο τρόπο. Ο σκοπός ολόκληρης σχεδόν της ενήλικης ζωής μου είχε πια χαθεί, κι αυτό ήταν τόσο επώδυνο.

Για αρκετούς μήνες δεν είχα ιδέα τι να κάνω. Αισθανόμουν πως είχα απογοητεύσει τους συνεργάτες μου, πως η σκυτάλη μού είχε γλιστρήσει από τα χέρια, μόλις μου την παρέδωσαν. Συναντήθηκα με τον Ντέιβιντ Πάκαρντ (David Packard) και τον Μπομπ Νόις (Bob Noyce) προσπαθώντας να απολογηθώ για το πώς τα ,χα καταστρέψει όλα με τέτοιο τρόπο. Ήμουν μια πασίγνωστη αποτυχία και μου πέρασε από το μυαλό να εγκαταλείψω την κοιλάδα.

Σιγά σιγά όμως, μια αίσθηση γεννήθηκε μέσα μου: εξακολουθούσα να αγαπάω τη δουλειά μου. Ότι κι αν είχε συμβεί στην «απλ», αυτό δεν είχε πειραχτεί, ούτε κατ, ελάχιστο. Με είχαν απορρίψει, ήμουν όμως ακόμα ερωτευμένος. Έτσι αποφάσισα να ξαναρχίσω από την αρχή.

Τότε δεν το καταλάβαινα, αλλά η απόλυσή μου από την «απλ» ήταν ότι καλύτερο θα μπορούσε να μου είχε συμβεί. Η βαρύτητα της επιτυχίας αντικαταστάθηκε από την ελαφρότητα να είμαι ξανά αρχάριος, αβέβαιος για τα πάντα. Απελευθερώθηκα και μπήκα σε μια από τις πιο δημιουργικές περιόδους της ζωής μου. Την επόμενη πενταετία ξεκίνησα μια εταιρία που τη λέγαν «νεξτ», μια άλλη που τη λέγαν «πίξαρ» κι ερωτεύτηκα μια υπέροχη γυναίκα που έγινε σύζυγός μου.

Με την «πίξαρ» -που είναι σήμερα μια από τις πιο πετυχημένες εταιρίες κινηματογραφικής παραγωγής του κόσμου- δημιουργήσαμε την πρώτη ταινία ψηφιακής κίνησης στην ιστορία του κινηματογράφου, το «τόι στόρι». Τα γεγονότα πήραν απροσδόκητη τροπή όταν η «απλ» αγόρασε την «νεξτ» και ξαναβρέθηκα στην «απλ», ενώ η τεχνολογία που είχαμε αναπτύξει στη «νεξτ» βρέθηκε στην καρδιά της σημερινής αναγέννησης της «απλ».

Και με τη Λορέν (Laurene) δημιουργήσαμε μια θαυμάσια οικογένεια.

Είμαι βέβαιος πως τίποτα από αυτά δεν θα είχε γίνει αν δεν είχα απολυθεί από την «απλ».

Η γεύση του φάρμακου ήταν απαίσια, πιστεύω όμως πως το χρειαζόμουν. Υπάρχουν φορές που η ζωή σε χτυπάει κατακέφαλα.

Μην χάνετε την πίστη σας. Είμαι πεπεισμένος πως το μόνο που μου έδωσε δύναμη να συνεχίσω ήταν πως αγαπούσα αυτό που έκανα. Πρέπει να βρεις τι και ποιος σου αρέσει.

Αυτό είναι αλήθεια στη δουλειά και στον έρωτα.Ένα μεγάλο τμήμα της ζωής σας θα αφιερωθεί στην εργασία σας και ο μόνος τρόπος για να είστε ικανοποιημένοι είναι να θεωρείτε πως κάνετε υπέροχη δουλειά. Κι ο μόνος τρόπος να κάνετε υπέροχη δουλειά είναι να αγαπάτε ότι κάνετε.

Αν δεν το έχετε βρει ακόμα, συνεχίστε να ψάχνετε.

Μη βολεύεστε.

Όπως συμβαίνει και στον αισθηματικό τομέα, όταν έρθει, θα το καταλάβετε. Κι όπως σε κάθε σπουδαία σχέση, θα γίνεται καλύτερο όσο περνάει ο χρόνος.

Συνεχίστε λοιπόν να ψάχνετε, μέχρι να το βρείτε. Μην τα παρατάτε.

Η τρίτη ιστορία μου αφορά το θάνατο.

Όταν ήμουν 17, διάβασα κάτι σαν «να ζεις την κάθε μέρα σου σαν να είναι η τελευταία».

Αυτό μου έκανε εντύπωση κι από τότε, για 33 ολόκληρα χρόνια, κάθε πρωί κοιτάζομαι στον καθρέφτη και ρωτάω τον εαυτό μου: «αν αυτή ήταν η τελευταία ημέρα της ζωής σου, θα έκανες αυτό που ετοιμάζεσαι να κάνεις σήμερα;».

Όποτε η απάντηση ήταν «όχι» για πολύ καιρό, ήξερα πως κάτι έπρεπε να αλλάξω.

Το να θυμάμαι πάντα πως σύντομα θα πεθάνω, ήταν η καλύτερη βοήθεια για να παίρνω τις σωστές αποφάσεις στη ζωή μου. Όλα τα υπόλοιπα -οι εξωτερικές προσδοκίες, η υπερηφάνεια, ο φόβος της γελοιοποίησης ή της αποτυχίας- όλα εξαερώνονται μόλις βρεθούν απέναντι στο θάνατο: το μόνο που απομένει είναι το πραγματικά σημαντικό.

Το να θυμάστε πως θα πεθάνετε είναι ίσως ο καλύτερος τρόπος να αποφύγετε την παγίδα να νομίζετε πως έχετε κάτι να χάσετε.

Είστε ήδη γυμνοί.

Δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην ακολουθήσετε ότι σας λέει η καρδιά σας.

Εδώ κι ένα χρόνο, μου διαγνώσανε καρκίνο.

Πέρασα από εξέταση στις 7:30 το πρωί κι ένας όγκος φάνηκε ξεκάθαρος στο πάγκρεας. Δεν είχα ιδέα τι είναι το πάγκρεας. Οι γιατροί με ενημέρωσαν πως ήταν μία μη ιάσιμη μορφή καρκίνου και πως δεν θα ζούσα παραπάνω από τρεις με έξι μήνες. Ο γιατρός μου με συμβούλεψε να πάω σπίτι και «να τακτοποιήσω τις εκκρεμότητές» μου, πράγμα που είναι ένας ευφημισμός των γιατρών για το προετοιμάσου να πεθάνεις.

Σημαίνει: προσπάθησε να πεις σε λίγους μήνες όλα όσα ήθελες να πεις στα παιδιά σου σε δέκα χρόνια. Σημαίνει πως πρέπει να βεβαιωθείς πως όλα είναι εντάξει για να έχει η οικογένειά σου όσο το δυνατό λιγότερους μπελάδες. Σημαίνει: κάνε τους αποχαιρετισμούς σου.

Έζησα με αυτή τη διάγνωση όλη τη μέρα.

Αργά το απόγευμα μου έκαναν μια βιοψία, που γίνεται με ένα σωλήνα που περνάει από το λαιμό σου στο στομάχι και στα έντερα κι από εκεί μια βελόνα παίρνει λίγα κύτταρα από το πάγκρεας. Ήμουν ναρκωμένος, αλλά η γυναίκα μου, που ήταν παρούσα, μου διηγήθηκε αργότερα πως όταν οι γιατροί πήραν τα κύτταρα και τα έβαλαν στο μικροσκόπιο άρχισαν να αλαλάζουν, γιατί όπως αποδείχτηκε είχα μια πολύ σπάνια μορφή καρκίνου του παγκρέατος που ήταν ιάσιμη με εγχείρηση.

Έκανα την εγχείρηση και τώρα είμαι μια χαρά.

Δεν έχω ποτέ φτάσει πιο κοντά στο θάνατο, κι ελπίζω να μην φτάσω ποτέ μου κοντύτερα για μερικές δεκαετίες ακόμα. Έχοντας όμως βιώσει αυτήν την εμπειρία, μπορώ να σας πω κάτι, με λίγο περισσότερη βεβαιότητα από εκείνους για τους οποίους ο θάνατος είναι μια αφηρημένη μόνο έννοια: κανείς δεν θέλει να πεθάνει. Ακόμα κι όσοι περιμένουν να πάνε στο παράδεισο, θέλουν να φτάσουν εκεί χωρίς να πεθάνουν.

Κι όμως, ο θάνατος είναι η μόνη κοινή μας μοίρα.

Κανείς δεν του ξέφυγε.

Κι έτσι πρέπει να είναι· ο θάνατος είναι μάλλον η καλύτερη εφεύρεση της ζωής. Είναι ο παράγοντας που διαιωνίζει τη ζωή. Ξεκαθαρίζει το παλιό και κάνει χώρο για το καινούργιο. 

Το νέο τώρα είστε εσείς, αλλά κάποια μέρα, όχι πολύ μακριά από σήμερα, θα γίνετε οι γέροι που προορίζονται να φύγουν. Συγγνώμη για τον τόνο μου, αλλά αυτή είναι η αλήθεια. Δεν έχετε πολύ χρόνο, μην τον σπαταλήσετε λοιπόν ζώντας τις ζωές κάποιων άλλων.

Μην αιχμαλωτιστείτε από το δόγμα που λέει να ζείτε σύμφωνα με το τι νομίζουν οι άλλοι.

Μην αφήνετε τη γνώμη των άλλων να πνίξει την εσωτερική σας φωνή.

Και -το σημαντικότερο- να έχετε το θάρρος να ακούτε την καρδιά και τη διαίσθησή σας.

Αυτά με κάποιο τρόπο ξέρουν ήδη τι θέλετε στ, αλήθεια να γίνετε. Όλα τα άλλα είναι δευτερεύοντα. Όταν ήμουν νέος, υπήρχε μια φανταστική έκδοση που λεγόταν «ο κατάλογος όλης της Γης» που υπήρξε μία από της «Βίβλους» της γενιάς μου. Την εξέδιδε και της έδωσε ζωή ένας τύπος που τον λέγαν Στιούαρτ Μπραντ (Stewart Brand) και που ζούσε όχι μακριά από εδώ, στο Μένλο Παρκ.

Ήταν τα τέλη της δεκαετίας του ,60, πριν τους προσωπικούς υπολογιστές και τα επιτραπέζια εκδοτικά συστήματα, κι όλα έπρεπε να γίνουν με γραφομηχανές, ψαλίδια και μηχανές πολαρόιντ. Ήταν ένα είδος έντυπου «γκουγκλ», 35 χρόνια πριν βγει το γκουγκλ στο διαδίκτυο: ήταν ιδεαλιστικό, πλημμυρισμένο από γνώσεις και κόλπα. Ο Στιούαρτ κι οι συνεργάτες του έβγαλαν αρκετά τεύχη του «κατάλογου όλης της Γης» κι όταν φάνηκε πως ξεπερνιόταν, έβγαλαν ένα τελευταίο τεύχος.

Είχαμε φτάσει στα μέσα της δεκαετίας του ΄70 κι ήμουν στην ηλικία σας. Στο οπισθόφυλλο του τελευταίου τεύχους υπήρχε μια φωτογραφία ενός αγροτικού δρόμου την αυγή, του είδους που κάποτε θα βρεθείτε να κάνετε οτοστόπ, αν είστε αρκετά περιπετειώδεις.

Από κάτω έγραφε: «μείνετε αχόρταγοι· μείνετε τρελαμένοι».

Ήταν το αποχαιρετιστήριο μήνυμά του: μείνετε αχόρταγοι· μείνετε τρελαμένοι.

Αυτό ευχόμουν πάντα για τον εαυτό μου. Αυτό εύχομαι και για σας σήμερα.

Μείνετε αχόρταγοι· μείνετε τρελαμένοι.

Σας ευχαριστώ πολύ.

Το πρωτότυπο

Η μετάφραση

Oι 5 Εντολές, του Στιβ Τζομπς

1. ΜΗΝ ΠΑΣ ΣΤΟ ΝΑΥΤΙΚΟ, ΓΙΝΕ ΠΕΙΡΑΤΗΣ!
«Η καινοτομία είναι η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα στον ηγέτη και σε όσους ακολουθούν από πίσω ασθμαίνοντας. Γιατί να καταταγείς στο Ναυτικό, αφού μπορείς να γίνεις πειρατής με το δικό σου πειρατικό καράβι;».

2. ΜΗΝ ΠΟΥΛΑΣ ΖΑΧΑΡΟΝΕΡΟ ΜΙΑ ΖΩΗ...
«Θες να περάσεις τη ζωή σου πουλώντας ζαχαρόνερο ή προτιμάς να αλλάξεις τον κόσμο;». Είναι η μνημειώδης ερώτηση με την οποία ο Τζόμπς έπεισε το 1983 τον τότε διευθύνοντα σύμβουλο της Pepsi Τζον Σκάλι να αναλάβει την Apple.

3. ΘΥΜΗΣΟΥ: ΟΙ «ΤΡΕΛΟΙ» ΓΡΑΦΟΥΝ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ
«Αυτοί που αποκαλείτε «τρελούς», «απροσάρμοστους» και «επαναστάτες» πάνε μπροστά στο ανθρώπινο γένος. Αλλάζουν τον ρου της Ιστορίας με την καινοτόμο σκέψη και τις ριζοσπαστικές τους αποφάσεις

4. ΣΗΚΩ ΠΑΝΩ ΚΑΙ ΞΕΚΙΝΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΗ
«Το καλύτερο που μου συνέβη ποτέ ήταν η απόλυσή μου από την Apple (το 1985). Αντικατέστησα το βάρος της επιτυχίας με το ανάλαφρο συναίσθημα του να αρχίσω ξανά τη ζωή μου από την αρχή, να καταπιαστώ με κάτι ολότελα καινούριο».

5. ΝΑ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙΣ ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΣΟΥ ΜΕΧΡΙ ΘΑΝΑΤΟΥ
«Τα πάντα, από την προσωπική μου περηφάνια ως τις επαγγελματικές μου προσδοκίες, χάθηκαν μπροστά στο ενδεχόμενο του θανάτου μου. Ήταν η καλύτερη απόδειξη οτι πρέπει πάντα να ακολουθείς την καρδιά σου και τα ονειρά σου».

Ανοιχτά Μυαλά, Ανοιχτές Ψυχές, Ανοιχτές Σχολές!

του Απόστολου Δοξιάδη

Το κίνημα για τις ανοιχτές σχολές στα ελληνικά πανεπιστήμια, που οργανώθηκε αρχικά από ομάδες φοιτητών του Οικονομικού Πανεπιστήμιου Αθηνών (ΑΣΟΕΕ) και τώρα αναπτύσσεται σε πολλές άλλες σχολές, αποτελεί το πιο υγιές αντανακλαστικό της κοινωνίας μας στην πολιτισμική κατρακύλα των τελευταίων δεκαετιών, που τώρα εκδηλώνεται δραματικά με την οικονομική κρίση. Το αληθινά νεανικό, γνήσιο, αυθόρμητο αυτό κίνημα είναι η πιο ουσιαστικά προοδευτική αντίδραση στο αίσχος που μας περιβάλλει, η πιο καθαρή, γλυκειά αχτίδα φωτός μέσα στο σκοτάδι των καιρών μας.

Ο γλωσσικός «βαβελισμός»

Από τον Δημήτρη Παπαχρήστο

Οι λέξεις σε έναν μεγάλο βαθμό έχουν χάσει τη σημασία τους. Βγαίνουν από τα στόματα των πολιτικών και εκτινάζονται πότε ελεύθερες και δαγκωτές και πότε κωδικοποιημένες. Αλλες φορές χρησιμοποιούνται κολακευτικά και δημαγωγικά χαϊδεύοντας αυτιά και, άλλες, στυφές, ξινές, σκληρές και αδυσώπητες προς τον υπαρκτό ή θεωρητικό αντίπαλο. Αλλες φορές είναι υπολογισμένες, σκόπιμες, άλλες ασύδοτες και άλλες κατρακυλάνε ανατρέποντας την κοινή λογική και την αλφαβήτα.

Κβαντικό τσιπάκι!

Τάσος Καφαντάρης

Πριν από τριάντα χρόνια, το 1981, όταν η ΙΒΜ παρουσίασε τον πρώτο της προσωπικό μικροϋπολογιστή, ο κόσμος μας μπήκε στη νέα εποχή της πληροφορικής. Εφέτος, όπως ίσως γράψει η Ιστορία, ο κόσμος περνάει σε εντελώς νέο κεφάλαιο, με την παρουσίαση του πρώτου κβαντικού υπολογιστή που μπορεί αντικαταστήσει τον PC.

Λογικά, μια τέτοια ανακοίνωση θα όφειλε να είναι η πρώτη είδηση παγκοσμίως. Ο κόσμος μας όμως δεν είναι πια εκείνος του 1981: Τότε ήταν ένας κόσμος διψασμένος για αλλαγή, γεμάτος όνειρα για ευημερία, ειρήνη, ανάπτυξη, ισότητα στις ευκαιρίες... Τώρα είναι ένας κόσμος κουρασμένος, προδομένος από την παγκοσμιοποίηση που του έφερε η εποχή της πληροφορικής. Και, σαν αντανάκλαση αυτού του συγκεχυμένου πλέον κόσμου, το άκουσμα ενός κβαντικού υπολογιστή για τον καθένα μας μοιάζει εξουθενωτικά χαοτική προοπτική. Τι σημαίνει «κβαντικός» υπολογιστής και γιατί μπορεί να είναι κάτι καλύτερο;

Ο κοντινός μας άστεγος

Λώρη Κέζα

Η Αθήνα έγινε, φευ, Παρίσι- τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τους κλοσάρ. Προ εικοσαετίας οι έλληνες ταξιδιώτες έμεναν εμβρόντητοι στη θέα ανθρώπων που κοιμούνταν στα παγκάκια και κυκλοφορούσαν σέρνοντας τα μπογαλάκια τους και μια ύπαρξη που έζεχνε. Ο 21ος αιώνας έφερε τα Βαλκάνια πιο κοντά στην Εσπερία. Στις πλατείες της πρωτεύουσας (εκεί όπου το περιβάλλον είναι wi-fi και οι σταθμοί του μετρό υπενθυμίζουν μια βραχύβια εθνική προκοπή) ο περαστικός θα διασταυρωθεί οπωσδήποτε με έναν άστεγο: η βεβαιότητα τούτη εκπορεύεται από τους αριθμούς. Στο τέλος του 2010 ζούσαν στους δρόμους της Αθήνας περί τα 20.000 άτομα και είναι περισσότερο από βέβαιο ότι έκτοτε έχουν αυξηθεί.

Καλλιεργημένοι διδάσκοντες

Του ΧΡΙΣΤΟΥ ΣΤΕΡΓ. ΜΠΕΛΛΕ

Βιώνουμε ένα εκπαιδευτικό σύστημα που η πολιτική του, αλά ελληνικά, δεν αποτελεί εθνική στρατηγική αλλά ταξική, κομματική, που διαφοροποιείται από κόμμα σε κόμμα, από κυβέρνηση σε κυβέρνηση, ακόμα -και όχι λίγες φορές- από υπουργό σε υπουργό!

Αφορά την παθογένεια του πολιτικού συστήματος, όπου όλοι έχουμε ταυτίσει την πολιτική με το κράτος, την εκάστοτε κυβέρνηση, το κόμμα.

Αποκλεισμένοι αριστοτεχνικά από τη συμμετοχή μας στο πολιτικό σύστημα και δεμένοι πισθάγκωνα με ποικιλώνυμες αλυσίδες (νόμους, θεσμούς, συστημικά θέσφατα, φόβους, διλήμματα, τερτίπια κ.λπ.) παρακολουθούμε σχεδόν άπραγοι «έργα και ημέρες» του πολιτικού προσωπικού και, κατά νόμον και έθος, καλούμεθα ανά τέσσερα έτη, «εκλογικώ δικαίω», να γίνουμε συνένοχοι και συνυπεύθυνοι σε μια «παράσταση» που παίζεται για μας, χωρίς εμάς, με ό,τι τούτο σημαίνει.

Πώς γεννήθηκε η ζωή;

MICHAEL MARSHALL

Τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια πριν, η επιφάνεια ενός νεοσχηματισμένου πλανήτη που κινείται γύρω από ένα μεσαίου μεγέθους άστρο αρχίζει να ψύχεται. Το μέρος είναι βίαιο, βομβαρδίζεται από μετεωρίτες και τραντάζεται από ηφαιστειακές εκρήξεις ενώ η ατμόσφαιρά του είναι γεμάτη τοξικά αέρια. Μόλις όμως το νερό αρχίζει να σχηματίζει λίμνες και ωκεανούς στην επιφάνειά του, συμβαίνει κάτι εκπληκτικό. Ενα μόριο- ή ίσως μια ομάδα μορίων- ικανό να αντιγράψει τον εαυτό του κάνει την εμφάνισή του.

Αυτή ήταν η αρχή της εξέλιξης. Από τη στιγμή που οι πρώτες αυτοαντιγραφόμενες οντότητες εμφανίστηκαν, η φυσική επιλογή ξεκίνησε ευνοώντας τους απογόνους που είχαν παραλλαγές οι οποίες τους έκαναν καλύτερους στην αυτοαντιγραφή. Τα υπόλοιπα ανήκουν στην Προϊστορία.

Τα κλειστά πανεπιστήμια αντανακλούν τη διαλυμένη κοινωνία

Οι πανεπιστημιακές σχολές η μία μετά την άλλη καταλαμβάνονται από τους εξεγερμένους φοιτητές, η εξεταστική περίοδος του Σεπτεμβρίου μάλλον χάνεται, οι γονείς πληρώνουν και η επιστήμη –που είναι η ψυχή και η αξιοπρέπεια του πανεπιστημίου, όπως έλεγε ο ισπανός φιλόσοφος Ortega y Gasset- θυσιάζεται και αυτή.

Ο Πλούταρχος γράφει για τις «συμφορές του δανεισμού»

Μαρία Θερμού

«Ο δανεισμός είναι πράξη υπέρτατης αφροσύνης και μαλθακότητας»! Το είπε ο Πλούταρχος τον 1ο μ.Χ. αιώνα και να που έφθασε η στιγμή να εκτιμηθούν οι λόγοι του. «Εχεις; Μη δανείζεσαι γιατί δεν σου λείπουν. Δεν έχεις; Μη δανείζεσαι γιατί δεν θα ξεπληρώσεις το χρέος σου», προβλέπει ο μεγάλος συγγραφέας της αρχαιότητας και ας βγει κάποιος να αντιπαραθέσει, ότι δεν έχει δίκιο...

«Οι οφειλέτες είναι δούλοι όλων των δανειστών τους. Είναι δούλοι δούλων αναιδών και βάρβαρων και βάναυσων». Και οι δανειστές «Μετατρέπουν την αγορά σε κολαστήριο για τους δύσμοιρους οφειλέτες, σαν όρνεα τους κατακρεουργούν και τους κατασπαράζουν βυθίζοντας το ράμφος στα σωθικά τους»... λέει κατηγορηματικά ο χαιρωνίτης ρήτορας.

Το γραφειοκρατικό έπος των σχολικών βιβλίων

Tου Πασχου Μανδραβελη

Η ελληνική επικαιρότητα έχει κάποιες σταθερές, οι οποίες είναι κάτι σαν τα έθιμα του Δεκαπενταύγουστου. Με ημερολογιακή ακρίβεια, κάθε χρόνο, τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων γεμίζουν με γνωστά θέματα. Το πρώτο είναι «πού θα πάνε οι βάσεις των εισαγωγικών εξετάσεων». Το δεύτερο, αν θα κλείσει η Εθνική Οδός, εξαιτίας των χιονοπτώσεων. Το τρίτο είναι τα σκουπίδια παραμονές Χριστουγέννων και Πάσχα και το τέταρτο, αν θα δοθούν στην ώρα τους τα σχολικά βιβλία ή αν επαρκούν οι υπεράριθμοι δάσκαλοι και καθηγητές για να στελεχώσουν ένα σχολικό σύστημα που είναι κάτι σαν τη Λερναία Υδρα: δέκα διορίζεις, πενήντα κενά προκύπτουν.

Φέτος δούλεψε καλά. Του χρόνου;

Tης Τασουλας Καραϊσκακη

Τις τελευταίες μέρες είμαστε σε κατάσταση γενικευμένου πανικού. Κυβερνώντες και πολίτες. Οι μεν πρώτοι –που δεν τόλμησαν να γκρεμίσουν κατεστημένα, να λάβουν τα επιβεβλημένα από τους φοροδιαφεύγοντες, να δυσαρεστήσουν ημέτερους, να αποκλιμακώσουν την αθρόα εξαγωγή καταθέσεων– τώρα πράττουν ό,τι κι ο θαλασσοπνιγμένος μπροστά στη σανίδα «υπεσχημένα μέτρα». Οι δε δεύτεροι συλλογίζονται εναγωνίως επιστροφές στα πάτρια, αποδημίες, τρόπους να κάνουν ηπιότερη γι’ αυτούς την ελεύθερη πτώση. Μια μαύρη κουρτίνα εμποδίζει τη θέα των ατομικών και συλλογικών οριζόντων, ωθώντας τη σιωπηρή και μη πλειοψηφία σε κρίσεις αβάσταχτης απόγνωσης.

Μπάσκετ και εθνικισμός

Tου Σταυρου Τζιμα

Χθες και προχθές, τα επίσημα Σκόπια γιόρτασαν με παράτες και ρωμαϊκές φιέστες τη συμπλήρωση είκοσι χρόνων από την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας τους. Το όλο φολκλόρ, γαρνιρισμένο με εθνικοπατριωτικά κηρύγματα, δεν έδειξε να συγκίνησε ιδιαίτερα τους Σλαβομακεδόνες, που εξέλαβαν τον εορτασμό ως μια κομματική φιέστα του κυβερνώντος κόμματος.

Μόνη λύση για την Ευρώπη, η πλήρης ενοποίηση

Των Nouriel Roubini και Nicolas Breggruen* / The Guardian

Μετά πολλούς μήνες εμβαλωματικών λύσεων, οι οποίες δεν άγγιξαν τις ρίζες της οικονομικής, δημοσιονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης, η Ευρώπη βρίσκεται σε πολύ κρίσιμο σημείο. Εάν συνεχίσει στο ίδιο μοτίβο των παλινωδιών, αντί να υιοθετήσει επιτέλους αποφασιστική στάση, τότε η Ευρωζώνη θα διαλυθεί και οι εθνικές της οικονομίες θα αποδυναμωθούν. Μόνο εάν προχωρήσει προς την πλήρη ενοποίηση θα μπορέσει να σώσει τον εαυτό της.

Ο φασισμός των γενικεύσεων

Του Σωκρατη Τσιχλια

Στις πιο μαύρες στιγμές της ανθρώπινης περιπέτειας πάνω στη Γη, ένα χέρι συνήθως υψωνόταν και έδειχνε, ένα στόμα καταριόταν, το αλαλάζον πλήθος επευφημούσε και οι δήμιοι έπιαναν δουλειά. Αλλοτε ήταν οι Εβραίοι (μία και δύο και τρεις φορές), άλλοτε οι αιρετικοί, οι αθίγγανοι, οι αμαρτωλοί, οι αλλόθρησκοι… Τα δεινά του πόπολου φορτώνονταν από παρανοϊκούς ρήτορες στους αποδιοπομπαίους τράγους. Πάντα με μια γενίκευση: αυτοί φταίνε για όλα. Στις γενικεύσεις φώλιαζε πάντα ο φασισμός και η αδικία.

Το ραγιάδικο άλλοθί μας

Tου Κωστα Λεονταριδη

Γράφονται πολλά τελευταίως για το τεμνόμενο έλλειμμα ικανότητας Ευρωπαίων ηγετών, ως επιπρόσθετο στοιχείο των αναταράξεων που βιώνει η Γηραιά Ηπειρος και της επιδημικής ανασφάλειας που βασανίζει τους πολίτες.

Μια επιδερμική παρατήρηση που επιβεβαιώνεται διαχρονικά από τα γεγονότα: όπως οι ταπεινοί άνθρωποι, έτσι κι αυτοί που αποφασίζουν για τις τύχες μας, δείχνουν αληθινό χαρακτήρα στα δύσκολα, στις προκλήσεις, στις θύελλες. Στις νηνεμίες, τα πανιά όλων, σε βαλτότοπους και ωκεανούς, φουσκώνουν με λόγια παχιά. Μια άλλη παράμετρος που παραμένει ισχυρή, παρά τη γνώση που μάς προσφέρει για τα δημόσια πρόσωπα η διάχυτη πληροφόρηση, η παραφιλολογία, τα πεπραγμένα τους: εξωραΐζουμε το ειδικό τους βάρος από τη λάμψη του αξιώματος, τις οικογενειακές ρίζες, τη φραστική τους γενναιοδωρία, την κομματική αφοσίωση, το πλούσιο -αλλά αγαλβάνιστο στην πράξη- βιογραφικό τους.

Διαπαιδαγώγηση καραγκιόζηδων

Γιάννης Μαρίνος

[...] Ιδού λοιπόν για µία ακόµη φορά αποσπάσµατα από το άρθρο αυτό: «Από χρόνια ήθελα να εκφράσω τη µεγάλη απορία µου για την ενθουσιώδη υιοθέτηση και προβολή του µύθου του Καραγκιόζη στην Ελλάδα από πλήθος ανθρώπων της τέχνης και της διανόησης, από παιδαγωγούς και από τα µέσα µαζικής ενηµέρωσης. Ισως κανένας µυθικός ήρωας δεν έχει θαυµασθεί όσο αυτός ο πρωταγωνιστής του Θεάτρου Σκιών. Και όµως αυτός ο κακοµούτσουνος και κακοµοίρης είναι συµπύκνωση των πιο απεχθών ελαττωµάτων που γέννησε η ανθρώπινη ψυχή.

Το Ιντερνετ απειλεί την πολιτιστική παραγωγή

Tου Robert Levine* / The Observer

Τις δεκαετίες του ’80 και του ’90, το NBC κυριαρχούσε στην αμερικανική τηλεόραση: Miami Vice, The Cosby Show, Cheers, Seinfield, Friends. To κανάλι κέρδιζε θεαματικότητα διευρύνοντας τα όριά του – το Miami Vice στυλιζάρισε το αστυνομικό δράμα, ενώ το Hill Street Blues του έδωσε έναν αιχμηρό ρεαλισμό. Οι σειρές αυτές έφερναν επίσης πολύ χρήμα – το NBC ήταν ένας από τους πιο προσοδοφόρους κλάδους της General Electric. Οταν όμως η μητρική εταιρεία αγοράστηκε από την Comcast φέτος, λέγεται ότι η αξία του τηλεοπτικού δικτύου υπολογίστηκε στο μηδέν.

Το μεγάλο ψέμα των «σωτήρων» μας

Tου Κωστα Kαλλιτση

Η κοινωνία αρχίζει να το κατανοεί. Κυκλοφορούσαμε με μία κούρσα, που προμηθευτήκαμε και συντηρούσαμε με δάνεια. Το 20% ήταν στοιβαγμένο στο πορτ μπαγκάζ, το άλλο 80% απολαμβάναμε τις ανέσεις της καμπίνας (άλλοι πολύ περισσότερο κι άλλοι λιγότερο), σε μια κοινωνία με μεγάλες ανισότητες, κυρίαρχο τον ατομισμό, με το δημόσιο συμφέρον και τη συλλογικότητα σε υποχώρηση. Εύκολα λησμονήσαμε ότι αυτό που μας ανήκε δεν ήταν η κούρσα. Μας ανήκαν, μόνο, τα δάνεια. Μας, τα έκοψαν. Πώς φτάσαμε εδώ;

Οι ευεργέτες δεν μένουν πια εδώ

Της Μαριας Κατσουνακη

Κατά πόσο οι ανά τον κόσμο δισεκατομμυριούχοι είχαν διαβάσει το άρθρο του Ρόμπερτ Γκεστ στο ετήσιο, επετειακό, τεύχος του «Economist» (Ιανουάριος 2011) είναι αδύνατον να το εξακριβώσουμε. Οπως και να ’χει, πάντως, η σύμπτωση παρουσιάζει ενδιαφέρον. Υπό τον τίτλο «Ζάπλουτοι» («The filthy rich») ο Γκεστ σχολίαζε πως οι «ελάχιστα συμπαθείς κροίσοι» θα πρέπει μέσα στο 2011 ή να κρυφτούν ή να το ρίξουν στις φιλανθρωπίες. «Το 2011 οι μάζες θα είναι οργισμένες για το χάος μέσα στο οποίο βρίσκεται ο κόσμος και δεν θα κατηγορούν γι’ αυτό μόνο τους μεγάλους τραπεζίτες αλλά και την παγκόσμια ελίτ εν γένει. (...). Οι πολύ πλούσιοι θα πρέπει να κρατήσουν ένα χαμηλό προφίλ το 2011, τουλάχιστον στη Δύση. Να δαπανούν λιγότερα σε θορυβώδεις εμφανίσεις του πλούτου τους, όπως τιάρες από διαμάντια ή γιοτ τόσο μεγάλα που να μην μπορούν να αγκυροβολήσουν στις μαρίνες. Να ξοδεύουν τα χρήματά τους με πιο διακριτικούς τρόπους (...). Το πιο προφανές που μπορούν να κάνουν οι πλούσιοι στη Δύση για να εξευμενίσουν τη λαϊκή οργή είναι να ανακαλύψουν τις χαρές της φιλανθρωπίας». Ο αρθρογράφος επισημαίνει, μάλιστα, το παράδειγμα του Μπιλ Γκέιτς «που αναγεννήθηκε» μαχόμενος εναντίον της ελονοσίας στην Αφρική.

Πρυτάνεις κλειστών πανεπιστημίων

Toυ Aγγελου Σταγκου

Από τη στιγμή που έγιναν γνωστές οι προθέσεις της υπουργού Παιδείας Αννας Διαμαντοπούλου για τις αλλαγές στον τρόπο διοίκησης και λειτουργίας των ΑΕΙ και των ΤΕΙ, ήταν σαφές ότι όσοι ένιωθαν βολεμένοι με την απαράδεκτη κατάσταση που επικρατούσε και έβλεπαν να θίγονται τα όποια συμφέροντά τους θα αντιδρούσαν. Και αυτοί ήταν πρυτάνεις, συγκλητικοί, καθηγητές και άλλοι από το διδακτικό προσωπικό, κόμματα, κομματικοί νεολαίοι και εξωκοινοβουλευτικά γκρουπούσκουλα που άνθησαν με τη βοήθεια και εξ αιτίας του συστήματος. Οχι όλοι (όχι, δηλαδή, «οι καθηγητές», «οι συγκλητικοί» που θα παρέπεμπε στο σύνολο των καθηγητών, των συγκλητικών κ. λπ.), αλλά αρκετοί, ώστε να είναι βέβαιο ότι η νέα ακαδημαϊκή χρονιά θα ξεκινούσε με αναταραχή στους πανεπιστημιακούς χώρους και έξω από αυτούς.