ΚΕΙΜΕΝΑ
Marco
Tullio Cicerōne et Gaio Antōnio consulibus, Lucius Sergius Catilīna,
nobilissimi generis vir sed ingenii pravissimi, contra rem publicam coniurāvit.
Eum clari quidam sed improbi viri consecūti erant. Catilīna a Cicerōne ex urbe
expulsus est. Socii eius deprehensi sunt et in carcere strangulāti sunt. Ab
Antōnio, altero consule, Catilīna ipse cum exercitu suo, proelio victus,
interfectus est.
…………………………………………………………………………………………
qui spem
Catilīnae mollibus sententiis aluērunt coniurationemque nascentem non credendo
confirmavērunt; quorum auctoritātem secūti multi, non solum improbi verum etiam
imperīti, si in hunc animadvertissem, crudeliter et regie id factum esse
dicerent. Nunc intellego, si iste in Manliāna castra pervenerit, quo intendit,
neminem tam stultum fore, qui non videat coniuratiōnem esse factam, neminem tam
improbum, qui non fateātur.
…………………………………………………………………………………………
Α1. Να
γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση των αποσπασμάτων «Marco Tullio Cicerōne …
in carcere strangulāti sunt» και «quorum auctoritātem
secūti multi … qui non fateātur».
Μονάδες 20
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Β1. Για καθεμιά από
τις προτάσεις της Στήλης Α να σημειώσετε το γράμμα της Στήλης Β που αντιστοιχεί
στην ορθή απάντηση.
1. Οι Ρωμαίοι χρησιμοποιούσαν παντού το εθνικό επίθετο
«ρωμαίος», ενώ για τη γλώσσα τους διατήρησαν το επίθετο
α. «ελληνορωμαϊκή».
β. «λατινική».
γ. «ιταλική».
2. Το 240 π.Χ. οργανώνει παραστάσεις θεάτρου με ελληνικά
έργα διασκευασμένα στα λατινικά
α. ο Λίβιος Ανδρόνικος.
β. ο Ναίβιος.
γ. ο Πλαύτος.
3. Το λογοτεχνικό είδος που ωριμάζει τελευταίο στη Ρώμη
είναι
α. η λυρική ποίηση.
β. το έπος.
γ. η κωμωδία.
4. Την ιστορική βιογραφία εγκαινιάζει στη Ρώμη
α. ο Προπέρτιος.
β. ο Οράτιος.
γ. ο Κορνήλιος Νέπως.
5. Την πρόθεση του Αυγούστου για ενίσχυση της υπαίθρου
υπηρετεί το έργο του Βεργιλίου
α. Ωδές.
β. Μεταμορφώσεις.
γ. Γεωργικά.
Μονάδες
10
Β2. Να εντοπίσετε στα
παραπάνω κείμενα μία ετυμολογικά συγγενή λέξη της λατινικής για καθεμιά από τις
παρακάτω λέξεις:
ρεαλιστής, σοσιαλισμός,
στραγγαλίζω, φίρμα, ρήγας
Μονάδες 10
Γ1. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις
παρακάτω λέξεις / συνεκφορές:
nobilissimi generis : την αιτιατική πτώση στον
άλλο αριθμό
clari : τους άλλους δύο βαθμούς του επιθέτου
στο ίδιο γένος, στον ίδιο αριθμό και στην ίδια πτώση
quidam : τη γενική πτώση στο ίδιο γένος, στον άλλο
αριθμό
viri : την αιτιατική πτώση στον ίδιο αριθμό
urbe : τη γενική πτώση στον άλλο αριθμό
carcere : την κλητική πτώση στον ίδιο αριθμό
spem : την αφαιρετική πτώση στον ίδιο αριθμό
sententiis : την αιτιατική πτώση στον άλλο
αριθμό
multi : τους τρεις βαθμούς του επιρρήματος
id : τη γενική πτώση στο θηλυκό γένος, στον άλλο
αριθμό
coniuratiōnem : την ονομαστική πτώση στον ίδιο αριθμό
Μονάδες 15
Γ2α. «Nunc intellego … qui non fateātur»: Στο
παραπάνω απόσπασμα να εντοπίσετε και να γράψετε τα τρία (3) ρήματα που
βρίσκονται σε υποτακτική έγκλιση (μονάδες 3). Στη συνέχεια, να γράψετε τα
απαρέμφατα ενεστώτα των ρημάτων αυτών στην ίδια φωνή (μονάδες 3).
Μονάδες 6
Γ2β. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από
τους παρακάτω ρηματικούς τύπους:
coniurāvit :
το α΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής του ενεστώτα στην ίδια φωνή
consecūti erant :
το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα
expulsus est : το β΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής του παρατατικού στην
άλλη φωνή
deprehensi sunt : τη γενική του γερουνδίου
aluērunt : το
α΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής του υπερσυντελίκου στην ίδια φωνή
nascentem : τη μετοχή του μέλλοντα στο ίδιο γένος,
στον ίδιο αριθμό και στην ίδια πτώση
dicerent : το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του
ενεστώτα στην ίδια φωνή
intellego : την αφαιρετική στο σουπίνο
fore : το
απαρέμφατο του ενεστώτα
Μονάδες 9
Μονάδες 15
Δ1α. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους παρακάτω όρους:
ingenii: είναι ……………………. στο …………………….
ex urbe: είναι
……………………. στο …………………….
eius: είναι
……………………. στο …………………….
non credendo:
είναι ……………………. στο …………………….
factum esse: είναι ……………………. στο …………………….
Μονάδες 10
Δ1β. «qui non fateātur»: Να αναγνωρίσετε το είδος της
πρότασης (μονάδα 1), να δηλώσετε τη συντακτική της λειτουργία (μονάδα 1) και να
δικαιολογήσετε τον τρόπο εκφοράς της (μονάδες 3).
Μονάδες 5
Μονάδες 15
Δ2α. «Ab Antōnio, altero consule, Catilīna ipse […] proelio
victus, interfectus est»: Να μετατρέψετε την παθητική σύνταξη σε ενεργητική.
Μονάδες 7
Δ2β. «Marco Tullio Cicerōne et Gaio Antōnio consulibus»: Να
χαρακτηρίσετε συντακτικά την έκφραση (μονάδα 1) και να τη μετατρέψετε σε
δευτερεύουσα χρονική πρόταση εισαγόμενη με τον ιστορικό / διηγηματικό σύνδεσμο
cum (μονάδες 7).
Μονάδες 8
Μονάδες 15
Α1
Όταν ήταν ύπατοι ο Μάρκος Τύλλιος
Κικέρωνας και ο Γάιος Αντώνιος, ο Λεύκιος Σέργιος Κατιλίνας, άνδρας
αριστοκρατικής καταγωγής αλλά διεστραμμένου χαρακτήρα, συνωμότησε εναντίον της
πολιτείας. Κάποιοι ένδοξοι αλλά αχρείοι άνδρες είχαν ακολουθήσει αυτόν. Ο
Κατιλίνας διώχτηκε από τον Κικέρωνα από τη πόλη. Οι σύντροφοί του συνελήφθησαν
και στραγγαλίστηκαν στη φυλακή…
Επειδή ενέργησαν πολλοί κάτω από
την επιρροή τους, όχι μόνο φαύλοι αλλά ακόμη και άπειροι, αν τον είχα
τιμωρήσει, θα έλεγαν πως αυτό έγινε σκληρά και τυραννικά. Τώρα όμως
καταλαβαίνω, πως αν αυτός φθάσει στο στρατόπεδο του Μανλίου, όπου κατευθύνεται,
κανένας δε θα είναι τόσο ανόητος, ώστε να μη βλέπει πως έγινε συνομωσία, κανείς
τόσο φαύλος που να μην το ομολογήσει
Β1
1β 2α 3β 4γ 5γ
Β2
rem, socii,
strangulati sunt, confirmaverunt, regie
Γ1
nobilissima
genera
clariores-clarissimi
cuiusdam
viros
urbium
carcer
spe
sententiam
multum-plus-plurimum
earum
coniuratio
Γ2α
pervenerit =
pervenire
videat = videre
fateatur = fateri
Γ2β
coniurem
consequuntur
expellebas
deprehendendi
aluissemus
nascituram
dic
intellectu
esse
Δ1α
ingenii = γενική της ιδιότητας στο
vir
ex urbe = εμπρόθετος επιρρηματικός
προσδιορισμός της απομάκρυνσης στο expulsus est
eius = γενική κτητική στο socii
(κτήση χωρίς αυτοπάθεια)
non credendo = αφαιρετική
γερουνδίου που δηλώνει τρόπο στο ρήμα confirmaverunt
factum esse = αντικείμενο στο ρήμα
dicerent, ειδικό απαρέμφατο
Δ1β
qui non fateatur (coniurationem esse factam): δευτερεύουσα επιρρηματική
αναφορική συμπερασματική πρόταση. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία qui non
( = ut is non ) που βρίσκεται μετά τη λέξη tam (το tam βοηθά στον εντοπισμό της
αναφορικής συμπερασματικής) και είναι αρνητική. Εκφέρεται με υποτακτική, διότι
το συμπέρασμα στη λατινική είναι μία υποκειμενική κατάσταση και συγκεκριμένα με
υποτακτική χρόνου ενεστώτα (fateatur), διότι εξαρτάται από το ρήμα της κύριας
πρότασης (intellego) που είναι αρκτικού χρόνου (ενεστώτας) και, επομένως,
αναφέρεται στο παρόν. Υπάρχει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων, διότι το
συμπέρασμα είναι ιδωμένο τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και
όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του (συγχρονισμός κύριας με τη
δευτερεύουσα πρόταση). Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του
αποτελέσματος στο περιεχόμενο της κύριας πρότασης με ρήμα το intellego με όρο
αναφοράς το neminem.
Δ2α
Antonius, alter consul, Catilinam
ipsum [cum exercitu eius] proelio victum, interfecit
Δ2β
Ιδιόμορφη αφαιρετική απόλυτη που δηλώνει χρόνο.
(Marco Tullio Cicerone, Gaio Antonio: υποκείμενα, consulibus: κατηγορηματικός προσδιορισμός)
Μετατροπή σε δευτερεύουσα χρονική πρόταση:
Cum Marcus Tullius Cicero et Gaius
Antonius consules essent
