Η φοβική χώρα

Νίκος Δήμου

Χίλια τόσα χρόνια κρατάει, από τη εποχή του Σχίσματος. Φόβος, δυσπιστία και μίσος για τη Δύση. Με επικεφαλής την Εκκλησία που αιώνες συμβούλευε τους ραγιάδες να αγαπούν τον Σουλτάνο (πατέρα μας) και να εξορκίζουν κάθε δυτικό - σατανικό (Επιστήμη, Δημοκρατία, Διαφωτισμό, κ.λπ.). •Μόνιμα η φοβική Ελλάδα νιώθει περικυκλωμένη από εχθρούς που την εποφθαλμιούν και την επιβουλεύονται. Όπως έγραψε ένας γνωστός λαϊκός ιστοριογράφος, ο Κυριάκος Σιμόπουλος: «Ο Ελληνισμός αγωνίζεται επί δύο χιλιετίες σε έναν εχθρικό κόσμο υπό συνεχή απειλή ολοκληρωτικού αφανισμού… ολομόναχος».

Η συμμαχία των μικρών

Νίκος Δήμου

Ποιος πολιτικός αρχηγός θα πάρει κοντά του στελέχη πιο ικανά από αυτόν; Ποιος διευθυντής υπουργείου θα προωθήσει κάποιον που μπορεί να τον επισκιάσει; Το ζήσαμε αυτό τελευταία μέσα στα κόμματα, στη σύνθεση της κυβέρνησης, στις επιλογές συνεργατών. Με το ζόρι μπήκαν μερικοί πραγματικά αξιόλογοι - κι αυτό επειδή λόγω κρίσης ζούμε μία κατάσταση έκτακτης ανάγκης. (Ας αφήσουμε ότι πάντα ισχύει το: «άσε τον άλλο να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά».)

Στα... άδυτα του Twitter

Της Λινας Γιανναρου

«Ωχ, μια Ελληνίδα αθλήτρια έκανε λέει ρατσιστικό σχόλιο στο τουίτερ». Ηταν νωρίς το πρωί της Τετάρτης όταν διάβασα την είδηση στο κινητό και ενημέρωσα τους υπόλοιπους θαμώνες της αίθουσας αναμονής της κλινικής στην οποία βρισκόμουν - ένα χειροκίνητο retweet. Τις επόμενες ώρες, κολλημένη στο κινητό -να ’ναι καλά για τέτοιες ώρες- παρατηρούσα το θέμα, σαν κύμα, να φουσκώνει. Τα tweets κατέβαιναν με καταιγιστικό ρυθμό, το ένα έτρεφε το άλλο, «τσιμπώντας» συνεχώς σε ένταση. Οσοι γνωρίζουμε πώς λειτουργεί η κοινότητα, βλέπαμε ότι δεν θα κόπαζε έτσι αυτή η θύελλα. Μπορεί η Βούλα στον στίβο να μετρούσε πολύ καλά τα βήματά της, στο τερέν του τουίτερ όμως έκανε ασυγχώρητο στραβοπάτημα.

Τα γραπτά μένουν

Tης Δωρας Αντωνιου

Ηταν ρατσιστικό ή όχι το σχόλιο της τριπλουνίστριας Παρασκευής Παπαχρήστου; Ηταν δικαιολογημένη ή όχι η απόφαση για αποπομπή της από την ελληνική αποστολή για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου; Μέσα σε ένα καθόλου φτωχό από πλευράς θεμάτων συζήτησης καλοκαίρι, ένα ακόμα θέμα προστέθηκε αίφνης στον δημόσιο διάλογο. Η απόφαση της ίδιας της αθλήτριας να ζητήσει συγγνώμη για το -υπό μορφήν αναπαραγωγής ανεκδότου- σχόλιό της στο twitter αποτελεί έμμεση παραδοχή ότι έκανε λάθος, ότι το σχόλιο όντως εμπεριείχε στοιχεία ρατσιστικά και μειωτικά. Σε διαφορετική περίπτωση, η συγγνώμη δεν ήταν ειλικρινής.

Οι μύθοι, η ελίτ μας και ο Κίσινγκερ

Του Γιώργου Σιακαντάρη

Την προηγούμενη εβδομάδα το Διαδίκτυο και κυρίως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης «βούλιαξαν» από το βάρος της συνεχούς αναπαραγωγής μιας «δήλωσης» που υποτίθεται πως έκανε το 1994 ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Χένρι Κίσινγκερ. «Ο λαός των Γκρεκών είναι αναρχικός και δύσκολος να τιθασευτεί. Γι' αυτό πρέπει να τον χτυπήσουμε βαθιά στις πολιτιστικές του ρίζες. Τότε ίσως αναγκαστεί να συμμορφωθεί. Εννοώ να πλήξουμε τη γλώσσα του, τη θρησκεία του, τα πνευματικά και ιστορικά του αποθέματα, ώστε να εξουδετερώσουμε τη δυνατότητά του να αναπτυχθεί, να διακριθεί, να επικρατήσει». Η «δήλωση» αυτή δημοσιεύθηκε το 1997 στο περιοδικό «Νέμεσις». Τότε οι αναμεταδότες αυτής της πλαστογραφίας κινήθηκαν από τη λαϊκίστικη «Αυριανή» μέχρι τον Γιάννη Μαρίνο του «Οικονομικού Ταχυδρόμου». Σήμερα εκτείνονται σε ακόμη ευρύτερο χώρο.

Απείθεια: η νέα μαγκιά

Tης Ολγας Σελλα
 Η παράσταση «Ιππής» μόλις είχε ξεκινήσει την περασμένη Παρασκευή στην Επίδαυρο, όταν από το Ανω Διάζωμα ακούστηκαν φωνές, σαν κάποιος να τσακωνόταν. Η διένεξη πήρε λίγο χρόνο μέχρι να τελειώσει. Στο τέλος της παράστασης έγινε γνωστό ότι κάποιος θεατής τραβούσε κανονικότατα με την ψηφιακή του κάμερα και όταν του έγινε από τους ταξιθέτες υπόδειξη ότι δεν επιτρέπεται, όχι μόνο δεν συμμορφώθηκε, αλλά αντέδρασε με θρασύτατες φωνές, προβαίνοντας σε ένα ακόμη παράπτωμα: ενοχλώντας όσους παρακολουθούσαν. Οι ταξιθέτες αναγκάστηκαν να καλέσουν... ενισχύσεις, αφού ο πολλά βαρύς θεατής είχε αποφασίσει ότι οι πράξεις του δεν εμπίπτουν σε κανέναν κανόνα, και δεν ακολουθούν καμία υπόδειξη!

Ο Πλάτων και η εθνική μας ψυχασθένεια

Του Τάκη Θεοδωρόπουλου

Τι αντίληψη έχει για τον Πλάτωνα ένας απόφοιτος του σημερινού λυκείου ο οποίος τον έχει διδαχθεί, και μάλιστα στο πρωτότυπο; Μπορεί να αρθρώσει μια σκέψη δική του; Ή μήπως αν είναι καλός, μελετηρός, και έχει πάρει ψηλό βαθμό στις Πανελλήνιες θα σου επαναλάβει αυτά που διάβασε στο τάδε εγχειρίδιο το οποίο, υποτίθεται, τον εισάγει στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία; Και αν αυτός ο ίδιος απόφοιτος περάσει στη Φιλοσοφική, μάλλον γιατί δεν του έφταναν τα μόρια για τις σχολές της Αστυνομίας, και περάσει όλα τα μαθήματα και αποφοιτήσει αισίως πόσους πλατωνικούς διαλόγους θα έχει διαβάσει; Θα μπορεί να σου μιλήσει για το αντικείμενο της γνώσης του ως αναγνώστης; Ή μήπως θα σου επαναλάβει, με περισσότερη ή λιγότερη ακρίβεια, αυτά που διάβασε και αποστήθισε στις σημειώσεις του καθηγητή του; Και όταν αυτός ο ίδιος, φιλόλογος πλέον, ή «φιλόσοφος», καταφέρει να διοριστεί στη Μέση Εκπαίδευση ποιον Πλάτωνα θα διδάξει στα παιδιά;

Πήραν την Πόλη, πήραν και το ωμέγα...

Tου Παντελη Μπουκαλα

 Λήμμα «φωνήεν». Αντιγράφω προσεχτικά το ερμήνευμα που δίνει το λεξικό: «Κάθε ηχηρός φθόγγος που μπορεί να σχηματίσει μόνος του συλλαβή και που παράγεται με την ελεύθερη διέλευση (χωρίς πρόσκρουση σε φραγμό ή στενό) του εκπνεόμενου αέρα από τον λάρυγγα και τη στοματική κοιλότητα: η Ελληνική γλώσσα φωνητικώς έχει πέντε φωνήεντα (τα /α/, /e/, /i/, /o/, /u/) τα οποία δηλώνονται στη γραφή με 7 (φωνητικά) γράμματα (τα α, ε, η, ι, ο, υ, ω)». Ορίστε; Μόνο πέντε φωνήεντα έχει η ελληνική γλώσσα; Οχι εφτά; Ποιος αρνησίγλωσσος και αρνησίπατρις λέει όλα τούτα τα απίστευτα; Ποιο όργανο του κισινγκερισμού γράφει αυτά τα ανελλήνιστα και κερκοπορτικά, διευκολύνοντας τους πολέμιους του πολιτισμού και της γλώσσας μας να μας πλήξουν στο είναι μας, να διαλύσουν τις αντιστάσεις μας, να μας υποδουλώσουν πνευματικά;

Τα φωνήεντα και οι συνήθεις «ανθέλληνες»

Του Παντελη Μπουκαλα

Καχύποπτοι όπως είμαστε, για λίγα πράγματα εμφανιζόμαστε πλειοψηφικά βέβαιοι. Πρώτον, ότι ο Θεός είναι Ελληνας, ιδίως όταν τα εθνικά μας χρώματα μάχονται σε κάποιο αθλητικό πεδίο, γήπεδο ποδοσφαίρου, κλειστό του μπάσκετ, πισίνα του πόλο κ.τ.λ. Δεύτερον, ναι μεν δεν υπάρχουν ανώτεροι και κατώτεροι λαοί, πάντως εμείς είμαστε ανώτεροι των μεταναστών (αυτό δήλωσε το 63% εξ ημών σε πρόσφατη έρευνα). Δηλαδή -και γιατί να το κρύψωμεν άλλωστε- είμαστε Ο Ανώτερος Λαός.

Έχει μέλλον η «γενιά της κρίσης»;

Σε μια ιδιότυπη διελκυστίνδα δυνάμεων, ανάμεσα στον φόβο, την ανασφάλεια, την προοπτική φυγής από τη χώρα και την αισιοδοξία, την ελπίδα μιας νέας αρχής, την αναζήτηση της καινοτομίας, εμφανίζεται να ισορροπεί η νέα γενιά. Εκπρόσωποι του φάσματος της παραγωγικής ηλικίας αποτυπώνουν σκέψεις και συναισθήματα, απαντούν ουσιαστικά στο μείζον ερώτημα: Εχει μέλλον η «γενιά της κρίσης»;

Εχουμε μολυνθεί από τον φόβο

Σε αυτή τη σχολή... 

Ευκαιρίες, αισιοδοξία και φρέσκιες ιδέες 

Ο ανταγωνισμός, οι ύαινες και η μεγάλη πρόκληση

Μίλα, παιδί μου, απεριόριστα

Tης Mαριαννας Tζιαντζη

 Λίγα πράγματα μπορούμε να κάνουμε στη ζωή απεριόριστα, δίχως χρονικούς ή άλλους ποσοτικούς φραγμούς. Στον τομέα των συναισθημάτων και των διαθέσεων, μπορούμε να αγαπάμε, να μισούμε, να βαριόμαστε ή να υπομένουμε απεριόριστα, όμως αν επιχειρήσουμε να τρώμε, να πίνουμε ή να λιαζόμαστε απεριόριστα, θα το πληρώσουμε ακριβά. Μπορούμε να διαβάζουμε, να ονειροπολούμε, να χαζεύουμε ή να προσευχόμαστε απεριόριστα. Επίσης μπορούμε να ακούμε μουσική ή να βλέπουμε τηλεόραση ή να σερφάρουμε στο Διαδίκτυο απεριόριστα, ζώντας ταυτόχρονα μια ζωή που φαίνεται κανονική. Μόνο η δυνατότητα για τίμια (ούτε καν δημιουργική) εργασία, για αξιοπρεπή επιβίωση δεν παρέχεται πλέον απεριόριστα.

Με πυξίδα το μέλλον

Της Μαριας Kατσουνακη

 «Σε όλες τις βιβλιοθήκες αυτές τις ημέρες υπάρχει ένα τεράστιο δημιουργικό άγχος και θετική ενέργεια». Σαν να μιλούσε για άλλη χώρα, για άλλο τόπο. Και το σημαντικότερο: δεν διηγούνταν ένα μελλοντικό σενάριο αλλά περιέγραφε μια πραγματικότητα. Συμβαίνει αυτήν την εποχή σε 72 δημόσιες - δημοτικές βιβλιοθήκες σε όλη την Ελλάδα. Για δύο μήνες, Ιούλιο και Αύγουστο, 1.450 εκδηλώσεις υπολογίζεται να φιλοξενήσουν περίπου 20.000 παιδιά και γονείς. Πρόκειται για την καλοκαιρινή εκστρατεία «δημιουργικότητας και φιλαναγνωσίας», «Διαδρομές με πυξίδα τη βιβλιοθήκη», που εντάσσεται στο πρόγραμμα «future library» (το οποίο χρηματοδοτεί το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος). Μιλώντας με τον συντονιστή του προγράμματος, Δημήτρη Πρωτοψάλτου, οι πληροφορίες συνθέτουν το παζλ μιας Ελλάδας παραγωγικής, δημιουργικής, αισιόδοξης, βουλιμικής στη γνώση και στην πρόοδο. Θα παρέπεμπε σε διαφημιστικό σποτ αν όλα δεν ήταν αποτέλεσμα πολύχρονης προετοιμασίας και συστηματικής προσπάθειας. Θα μπορούσε να είναι το ελληνικό ανάλογο του γαλατικού χωριού, της μικρής, σθεναρής εξαίρεσης και αντίστασης, μέσα σε ένα περιβάλλον που τροφοδοτούσε τον εφησυχασμό και διόγκωνε τη φούσκα.

Κλειστά συστήματα, αργός θάνατος

Tης Mαριας Kατσουνακη

 Είναι νέος, διανύει τη δημιουργική δεκαετία των 30, εργάζεται σε εταιρεία και είναι φιλότεχνος. Διάβασε το πρωί της περασμένης Τετάρτης την είδηση ότι ανανεώνεται η 20ετής θητεία της κ. Μαρίνας Λαμπράκη-Πλάκα στην Πινακοθήκη, παρά το γεγονός της κλοπής του περασμένου Ιανουαρίου (έργα Πικάσο και Μοντριάν) και της έκθεσης Ρακιντζή, με τις αμέλειες και παραλείψεις που καταμαρτυρούσε. Ο νέος πήρε το «μήνυμα» της ελληνικής Πολιτείας και το «μετέφρασε». Η φωνή του ήταν απολύτως ψύχραιμη και διαπιστωτική: αναξιοκρατία, ατιμωρησία, στελεχοπενία, γεροντολαγνεία. Σε αυτές τις λέξεις συνόψισε την απόφαση του πρόσφατα διορισθέντος αναπληρωτή υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού, Κώστα Τζαβάρα, να διατηρήσει στη θέση της διευθύντριας, για άλλη μια πενταετία, την κ. Πλάκα. Ο νέος δεν τρέφει καμία ψευδαίσθηση για τη χώρα του. Και για να μην αδικούμε τη διευθύντρια, η ελέω καλών σχέσεων και επιλεγμένων επαφών ανανέωση θητειών είναι μάλλον παγιωμένη λογική. Κάθε επιλογή, όμως, έχει και ένα συμβολικό φορτίο.

Το κεφάλαιο του ομογενειακού ελληνισμού

Tης Μαργαριτας Πουρναρα

Σε μια πρόσφατη συνέντευξή του στη δημόσια τηλεόραση, ο γνωστός Ελληνοαμερικανός συγγραφέας Τζέφρι Ευγενίδης κλήθηκε να σχολιάσει τη δύσκολη κατάσταση στην Ελλάδα. Με αφοπλιστική ειλικρίνεια, συνόψισε σε μια φράση πώς αισθάνεται για τη χώρα καταγωγής των παππούδων του: «Είναι σαν την αγαπημένη μου ομάδα» είπε, «την οποία δεν θέλω να βλέπω να χάνει». Οποιος και αν είναι ο βαθμός συναισθηματικής εγγύτητας των αποδήμων προς τον τόπο μας, η δυσαρέσκεια και η απογοήτευση περισσεύουν. Είτε πρόκειται για εκείνους που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην Ελλάδα για να μετοικήσουν αργότερα σε άλλα μέρη είτε για τους τρίτης γενιάς μετανάστες που είναι σήμερα Αμερικανοί, Αυστραλοί, Καναδοί, Γερμανοί πολίτες, όλοι τους μοιράζονται μιαν απαισιόδοξη αντίληψη. Οχι μόνον δεν μπορούν να αντλήσουν υπερηφάνεια από τη μακρινή πατρίδα, αλλά δέχονται χλεύη και υφίστανται κριτική. Η ζημιά είναι προφανής και δεν περιορίζεται μονάχα στην αρνητική εικόνα, δηλαδή στα γραφικά έως και προσβλητικά στερεότυπα του τεμπέλη, του κλέφτη και του επιτήδειου, χαρακτηρισμούς που καταπίνουν όσοι έχουν ελληνικά επίθετα. Το πρόβλημα είναι πολύ πιο σύνθετο.

Οι Θεωρητικοί των Πάντων

Tου Παντελη Μπουκαλα

 Δεν αρκούν τα λίγα που μάθαμε στο γυμνάσιο και τα πολύ λιγότερα που θυμόμαστε, κι αυτά θολά και παλιοκαιρινά, για να κατανοήσουμε το μποζόνιο Χιγκς. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει τίποτα για μας τους πανεπιστήμονες δημοσιογράφους και δημοσιολάλους (πώς αλλιώς να ονομαστούν όσοι «γράφουν» διά της φλυαρίας;). Απόφοιτοι εμείς της Μεγάλης του Εγώ Σχολής, έχουμε εκπονήσει ο καθένας τη δική του Θεωρία των Πάντων, όχι ακριβώς με το ίδιο πνεύμα που την αναζητούν φυσικοί και αστρονόμοι, αλλά το φταίξιμο δικό τους. Ξέρουμε λοιπόν τα πάντα για τα πάντα. Και κάπως έτσι, σε ορισμένες τηλεοπτικές εκπομπές, αντί να συμμετέχουν οι συνήθεις ανύποπτοι περί τα επιστημονικά, βρέθηκαν να ερίζουν περί φύσεως ο Δημόκριτος, ο Λεύκιππος και ο Παρμενίδης...

Ο θάνατος των μεσοαστικών ονείρων

The New York Times Το έργο του Αρθουρ Μίλερ «Ο θάνατος του εμποράκου», το οποίο παίζεται στο Μπροντγουέι -με πρωταγωνιστή έναν συγκλονιστικό Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν στον ρόλο του Γουίλι Λόμαν- είναι το πιο σπαραχτικό πορτρέτο των καταρρακωμένων μεσοαστικών ονείρων στην αμερικανική λογοτεχνία. Ωστόσο, καθώς έβλεπα πρόσφατα την παράσταση, αναρωτήθηκα για τη σκοπιμότητα του νέου ανεβάσματος. Ενώ «Ο θάνατος του εμποράκου» εδραίωσε το κύρος του ως μια αποκάλυψη των ψευδαισθήσεων της μεσαίας τάξης, η αμερικανική μεσαία τάξη -ως κοινωνική πραγματικότητα και φορέας αξιών- έχει σχεδόν πάψει να υπάρχει. Ελάχιστοι μεσοαστοί, ή τουλάχιστον κάποιοι που ο Γουίλι Λόμαν θα αναγνώριζε, υπήρχαν ανάμεσα στους θεατές της παράστασης. Εκείνο που κάποτε ήταν μεσοαστική διασκέδαση έχει γίνει είδος πολυτελείας. Τα εισιτήρια της αρχικής παράστασης, το 1949, κόστιζαν μεταξύ 1,80 και 4,80 δολαρίων· τα τωρινά εισιτήρια κυμαίνονται από 111 έως 840 δολάρια. Σε αποπληθωρισμένες τιμές, το κόστος είναι δεκαπλάσιο, απρόσιτο για τον σημερινό Γουίλι Λόμαν.

«Αυτός ο Κόσμος ο Μικρός, ο Μέγας…»

του Διονύση Π. Σιμόπουλου, Διευθυντή Ευγενιδείου Πλανηταρίου

 O Επιταχυντής του CERN Όπως είναι γνωστό, για την κατανόηση της εξελικτικής πορείας του Σύμπαντος και των αρχικών στιγμών της δημιουργίας χρειάζεται να εισχωρήσουμε βαθιά στο εσωτερικό του ατόμου με την βοήθεια των επιταχυντών στα διάφορα εργαστήρια σωματιδιακής φυσικής. Σ’ αυτή μας, λοιπόν, την προσπάθεια τα πειράματα που εκτελούνται στο CERN, στο Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Σωματιδιακής Φυσικής, μας βοηθάνε πολύ. Γιατί η πειραματική, αλλά και η θεωρητική έρευνα που διεξάγεται στο CERN, μας δείχνει το δρόμο για την κατεύθυνση που θα πάρει η έρευνα στη φυσική στα επόμενα χρόνια. Μια κατεύθυνση που άρχισε να διαμορφώνεται τον Δεκέμβριο του 1949. Την περίοδο εκείνη ο μεγάλος θεωρητικός φυσικός Louis de Broglie (1892-1987), βραβευμένος με το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής του 1929, σε μια επιστολή του προς το European Cultural Conference στην Λωζάνη, πρότεινε την ίδρυση ενός νέου ευρωπαϊκού ερευνητικού κέντρου, προκειμένου να εμποδιστεί η «διαρροή εγκεφάλων» προς τη Βόρεια Αμερική και για να ανακτήσει ο ευρωπαϊκός χώρος έρευνας τη χαμένη του αίγλη. Πέντε χρόνια αργότερα, στις 29 Σεπτεμβρίου 1954, δώδεκα ιδρυτικά κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, υπέγραψαν την τελική σύμβαση για την δημιουργία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Πυρηνικών Ερευνών (Conseil Europeéne pour la Recherche Nucléaire-CERN)! Σήμερα τα κράτη-μέλη έχουν φτάσει τα 20.

Κι όμως, έχουμε έρευνα αιχμής

Καφαντάρης Τάσος
 «Ωστε γίνεται και βιοϊατρική έρευνα στην Ελλάδα;» με ρώτησε περιπαικτικά γιατρός της Αθήνας με αφορμή την πρόσφατη αρθρογραφία του «Βήματος» περί της κατάστασης της επιστημονικής έρευνας στην Ελλάδα. Με αυτά τα ερεθίσματα, επισκέφθηκα ξανά το Ιδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (ΙΙΒΕΑΑ), για να αποσαφηνίσω το ευρύτερο πεδίο παρεξήγησης: Γίνεται έρευνα αριστείας εκτός του πλαισίου της ΓΓΕΤ - και αν ναι, με ποιον τρόπο; Κατά την τρίτη αυτή επίσκεψή μου στο ΙΙΒΕΑΑ (bioacademy.gr) μου δόθηκε ένα μάθημα για το πώς «τα φαινόμενα απατούν»: Αυτά που εξ όψεως έδειχναν «λείψανδρα κτίρια», έκρυβαν μέσα τους ένα επιστημονικό μελίσσι των υψηλότερων προδιαγραφών. Κατά τη δίωρη ξενάγησή μου στα 26.000 τετραγωνικά μέτρα τους διάβηκα πύλες ασφαλείας και διαδρόμους αποστειρωμένους, που οδηγούσαν στις «φωλιές» 51 ερευνητικών ομάδων.