ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
ΘΕΜΑ Α
Α1. γ
Α2. β
Α3. α
Α4. δ
Α5. β
ΘΕΜΑ Β
Β1. σελ. 9 σχ. βιβλίου «
Ο άνθρωπος αν και ζει ….. ομοιόσταση. Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν ομοιοστατικοί
μηχανισμοί που ρυθμίζουν:
• τη
θερμοκρασία του σώματος στους 36.6 οC (δέρμα)
• τη συγκέντρωση
της γλυκόζης (πηγή ενέργειας) στο αίμα
• το pH
του αίματος, που πρέπει να είναι σταθερό στο 7,4
• τα επίπεδα
του CO2 (διοξειδίου του άνθρακα) στο αίμα .»
• σελ. 11 σχ. βιβλίου «ένας
ιδιαίτερος ομοιοστατικός μηχανισμός του ανθρώπου είναι το ανοσοβιολογικό σύστημα
με το οποίο γίνεται η αναγνώριση και η εξουδετέρωση των παθογόνων μικροοργανισμών.»
Β2. σελ. 23 σχ. βιβλίου «Η
είσοδος ενός παθογόνου μικροοργανισμού …. εκ νέου από αυτά.»
Β3. σελ. 104 σχ. βιβλίου «Η ηλιακή
ακτινοβολία ..... με αποτέλεσμα να αποτρέπεται η υπερθέρμανση του πλανήτη μας.»
Β4. σελ. 89 σχ. βιβλίου «Το
τμήμα του κύκλου του νερού που αφορά την ξηρά …. από το χερσαίο περιβάλλον.»
ΘΕΜΑ Γ
Γ1. Από το
διάγραμμα προκύπτει ότι η παραγωγή των αντισωμάτων έναντι του βακτηρίου
καθυστερεί σε σχέση με τη στιγμή της μόλυνσης, που είναι η είσοδος του
παθογόνου μικροοργανισμού στον οργανισμό του ανθρώπου. Αυτό σημαίνει ότι ο
οργανισμός έρχεται σε επαφή για πρώτη φορά με το συγκεκριμένο αντιγόνο και δε
διαθέτει λεμφοκύτταρα μνήμης. Επομένως ενεργοποιείται η πρωτογενής
ανοσοβιολογική απόκριση.
Γ2. Τα κύτταρα που
ενεργοποιούνται πρώτα μετά την παρουσίαση του αντιγόνου στην επιφάνεια των μακροφάγων
είναι τα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα.
Στη συνέχεια
ακολουθεί το δεύτερο στάδιο της πρωτογενούς ανοσοβιολογικής απόκρισης κατά το
οποίο ενεργοποιούνται τα Β- λεμφοκύτταρα( χυμική ανοσία).
σελ.
37-38 σχ. βιβλίου «Στο στάδιο αυτό ..... αντιδρούν με το αντιγόνο και το
εξουδετερώνουν»
Γ3. Οι
διαδικασίες με τις οποίες αυξάνεται η συγκέντρωση της αμμωνίας στο έδαφος είναι
η ατμοσφαιρική αζωτοδεύσμευση και η διαδικασία της αποικοδόμησης της νεκρής
οργανικής ύλης φυτικών και ζωικών οργανισμών των οικοσυστημάτων.
Αζωτοδέσμευση
είναι η διαδικασία η οποία μετατρέπει το ατμοσφαιρικό άζωτο σε μορφές
αξιοποιήσιμες από τους παραγωγούς και με τον τρόπο αυτό γίνεται η εισαγωγή του
ατμοσφαιρικού αζώτου στις τροφικές αλυσίδες. Η αζωτοδέσμευση διακρίνεται σε
ατμοσφαιρική και βιολογική.
σελ. 86 σχ. βιβλίου « Κατά την
ατμοσφαιρική αζωτοδέσμευση …. το 10%
της συνολικής αζωτοδέσμευσης.»
σελ. 86 σχ. βιβλίου «Επίσης, τόσο
τα φυτά όσο και τα ζώα εγκαταλείπουν στο έδαφος νεκρή οργανική ύλη (καρπούς,
φύλλα, νεκρά σώματα, τρίχωμα κτλ.) που φυσικά περιέχει άζωτο. Τα ζώα
επιπροσθέτως αποβάλλουν αζωτούχα προϊόντα του μεταβολισμού τους, όπως είναι η
ουρία, το ουρικό οξύ και τα περιττώματα (κοπριά).
Όλες αυτές οι ουσίες διασπώνται από τους αποικοδομητές του εδάφους μέσα από μια
διαδικασία που καταλήγει στην παραγωγή αμμωνίας.»
Θα μπορούσε επίσης να γίνει
ανάλυση της χρήσης της κοπριάς από τον άνθρωπο και όχι απλή αναφορά στο κομμάτι
της αποικοδόμησης.
σελ. 87 σχ. βιβλίου «Ο άνθρωπος επηρεάζει …. ψαροφάγων πουλιών (γκουανό).»
Γ4. Οι
ανθρώπινες παρεμβάσεις που μπορούν να οδηγήσουν σε ελάττωση της συγκέντρωσης
του οξυγόνου που είναι διαλυμένο στο νερό είναι το θερμό νερό από τις ψυκτικές
εγκαταστάσεις των πυρηνικών αντιδραστήρων και των εργοστασίων, η απελευθέρωση
τεράστιων ποσοτήτων αστικών λυμάτων και η υπερβολική χρήση αζωτούχων λιπασμάτων
στις καλλιέργειες .
σελ. 108 σχ. βιβλίου «Το θερμό νερό .… ελάττωση της συγκέντρωσης του οξυγόνου που βρίσκεται διαλυμένο
σ’ αυτό.»
σελ. 88 σχ. βιβλίου «Μετά την
ανακάλυψη της μεθόδου ..... φαινόμενο του ευτροφισμού. Ο ευτροφισμός προκαλείται
και με την απόρριψη στα υδάτινα οικοσυστήματα τεράστιων ποσοτήτων αστικών
λυμάτων.»
σελ. 108 σχ. βιβλίου
«Τα αστικά λύματα ..... πεθαίνουν από ασφυξία.»
ΘΕΜΑ Δ
Δ1. Ένα
φυλογενετικό δένδρο κατασκευάζεται ως εξής :
·
στη βάση του δένδρου
τοποθετείται ο κοινός πρόγονος από τον οποίο προέκυψαν όλα τα είδη του δένδρου
που εξετάζεται.
·
στα άκρα των κλάδων
τοποθετούνται τα σύγχρονα είδη (στην περίπτωση που ο κλάδος κάποιου είδους δε
φτάνει μέχρι τη σύγχρονη εποχή πρόκειται για είδος το οποίο έχει πλέον
εξαφανισθεί.)
·
τα σημεία τομής των κλάδων
απεικονίζουν τις κοινές προγονικές μορφές των οργανισμών που δίνονται στο
φυλογενετικό δένδρο.
·
όσο μικρότερο είναι το μήκος
των κλάδων τόσο περισσότερο συγγενικοί είναι οι οργανισμοί που εξετάζονται
μεταξύ τους.
Από το
φυλογενετικό δέντρο προκύπτει ότι ο σκύλος και ο λύκος (που ανήκουν στο ίδιο
γένος) είναι τα περισσότερο συγγενικά είδη μεταξύ τους. Όπως φαίνεται από το
σημείο τομής των κλάδων τους ο κοινός τους πρόγονος που υποδεικνύεται με τον
αριθμό 4 έζησε πιο πρόσφατα από τις κοινές προγονικές μορφές των άλλων ειδών
που ζουν σήμερα. Αυτό γιατί το σημείο τομής των κλάδων του σκύλου και του λύκου
είναι πιο κοντά στα είδη που ζουν σήμερα.
Δ2. Με βάση το φυλογενετικό δέντρο προκύπτει ότι ο πιο
πρόσφατα κοινός πρόγονος του σκύλου και του γορίλα είναι ο οργανισμός 2
Δ3. σελ. 122 σχ. βιβλίου «Ο ορισμός
του είδους παρουσιάζει κάποιους περιορισμούς. Ο βασικότερος από όλους είναι το
γεγονός ότι όλοι οι οργανισμοί δεν αναπαράγονται με την επαφή με άτομο
διαφορετικού φύλου …. ομαδοποιούνται στο ίδιο είδος.»
σελ. 122 σχ. βιβλίου «
Με βάση αυτό …. έχει γίνει δυνατή η κατάταξη ευρύτερων ταξινομικών βαθμίδων
πέρα από το είδος. Έτσι …. ένα φύλο»
Δ4. Η επικράτηση
μεμβρανών ανάμεσα στα δάκτυλα των ποδιών στις πάπιες μπορεί να εξηγηθεί με τη δράση
της φυσικής επιλογής.
σελ.
126 σχ. βιβλίου «Η διαδικασία με την οποία …. ονομάστηκε από τον
Κάρολο Δαρβίνο φυσική επιλογή.»
Η απάντηση βασίζεται στη σελ.
125-126 σχ. βιβλίου (θεωρία του Δαρβίνου) αλλά και στον πίνακα σελ. 131 σχ.
βιβλίου στη στήλη που αναφέρεται στη θεωρία του Δαρβίνου .
Σύμφωνα με
τη θεωρία του Δαρβίνου , στο φυλογενετικό δέντρο των πάπιων, σε κάποιο
προγονικό είδος, υπήρχαν τόσο πάπιες με μεμβράνες ανάμεσα στα δάκτυλα των
ποδιών τους όσο και πάπιες χωρίς μεμβράνες (ποικιλομορφία).
Ο αριθμός
των ατόμων που γεννιούνταν ήταν πολύ μεγαλύτερος από τον αριθμό των ζώων που μπορούσε
να θρέψει το περιβάλλον. Προέκυψε λοιπόν η ανάγκη ελέγχου του μεγέθους του
πληθυσμού τους.
Η φυσική επιλογή ευνόησε τα άτομα με τις μεμβράνες
ανάμεσα στα δάκτυλα των ποδιών τους καθώς μπορούσαν να κολυμπούν γρηγορότερα
και να εξασφαλίζουν τροφή καλύτερης ποιότητας ή μεγαλύτερης ποσότητας. Οι
πάπιες
χωρίς μεμβράνες ανάμεσα στα δάκτυλα των ποδιών τους σταδιακά
λιγόστευαν και τελικά εξαφανίστηκαν.
Το χαρακτηριστικό των μεμβρανών ανάμεσα στα δάκτυλα
κληροδοτήθηκε στους απογόνους και αποτέλεσε χαρακτηριστικό του είδους.
Δ5. σελ. 124 σχ. βιβλίου
«Ο Λαμάρκ
πίστευε .... νέα χαρακτηριστικά κατά τη διάρκεια της ζωής τους.»
Επιμέλεια:
Ήρα Αναστασοπούλου
