ΙΣΤΟΡΙΑ 2020

ΘΕΜΑ Α1

α) ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΑΡΑΤΑΞΕΙΣ ΠΟΥ ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΑΝ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΗ ΤΟΥ 1862-24 ΗΤΑΝ ΟΙ ΠΕΔΙΝΟΙ, ΣΕΛΙΔΑ 77: ΟΙ ΠΕΔΙΝΟΙ…ΜΙΚΡΟΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΕΣ.

β) ΣΕΛΙΔΑ 86: ΤΟ ΜΟΝΑΔΙΚΟ…ΤΟ 1908.

γ) ΣΕΛΙΔΑ 93: ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΤΟΥ 1910…ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΥΣ.

ΘΕΜΑ Α2

Α. Σ

Β. Λ

Γ. Λ

Δ. Σ

Ε. Λ

ΘΕΜΑ Β1

ΣΕΛΙΔΕΣ 26-27: « ΤΟ ΠΙΣΤΩΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ…ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ»

ΘΕΜΑ Β2

ΣΕΛΙΔΕΣ 104-105: «ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ…ΑΝΤΙΠΑΛΗ ΠΑΡΑΤΑΞΗ»

ΘΕΜΑ Γ1

Α) ΣΕΛ.53.  ΣΧΟΛ.ΒΙΒΛΙΟ:ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ…ΣΕ ΧΡΥΣΟ.

ΟΠΩΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Α ΤΟΥ Κ.ΚΩΣΤΗ, ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΜΙΑ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗ ΠΗΓΗ ΣΤΙΣ 14 ΜΑΪΟΥ 1928 ΑΡΧΙΣΕ ΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ Η ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, Η ΝΕΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ, ΚΑΙ ΣΥΝΑΜΑ ΞΕΚΙΝΗΣΕ Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΑ ΧΡΥΣΟΥ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΟΣ, ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΝ ΟΠΟΙΟ Η ΔΡΑΧΜΗ ΣΥΝΔΕΟΤΑΝ ΜΕ ΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ ΛΙΡΑ, ΔΗΛΑΔΗ ΜΕ ΕΝΑ ΝΟΜΙΣΜΑ ΧΡΥΣΗΣ ΒΑΣΗΣ. ΜΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΛΟΓΙΑ, ΟΙ ΚΑΤΟΧΟΙ ΔΡΑΧΜΩΝ ΜΠΟΡΟΥΣΑΝ ΝΑ ΠΑΝΕ ΣΤΗΝ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΑΙ ΝΑ ΜΕΤΑΤΡΕΨΟΥΝ –ΜΕ ΚΑΠΟΙΟΥΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥΣ– ΤΙΣ ΔΡΑΧΜΕΣ ΤΟΥΣ ΣΕ ΛΙΡΕΣ. Η ΥΙΟΘΕΤΗΣΗ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΞΑΡΤΟΥΣΕ ΑΜΕΣΑ ΤΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ.

ΣΧ.ΒΙΒΛΙΟ:Η ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΑΥΤΗ…ΤΟ 1929

Β) ΣΕΛ.54.  ΣΧΟΛ.ΒΙΒΛΙΟ: Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΡΙΣΗ…ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ(ΩΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ)

«ΟΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ…ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ».ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΠΑΡΑΘΕΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΟΥ 20^ΟΥ ΑΙΩΝΑ», ΕΝΑ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΕΣ ΠΑΡΑΘΕΜΑ, από τα τέλη Σεπτεμβρίου του 1931 ως τον Απρίλιο του 1932 κυβέρνηση και Τράπεζα της Ελλάδος προσπαθούσαν να αποτρέψουν το αναπόφευκτο, δηλαδή την επίσημη εγκατάλειψη της ελεύθερης μετατρεψιμότητας της δραχμής στο πλαίσιο του κανόνα χρυσού συναλλάγματος και τη συνεπακόλουθη υποτίμηση της δραχμής, η οποία θα καθιστούσε αδύνατη την εξυπηρέτηση του εξωτερικού δημόσιου χρέους. Στην πράξη η απομάκρυνση από την ελεύθερη μετατρεψιμότητα της δραχμής σε ξένο συνάλλαγμα άρχισε από τα τέλη Σεπτεμβρίου με τους διαδοχικούς περιορισμούς που επιβλήθηκαν. Η εφαρμογή τους είχε ως θύμα τον πρώτο διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, τον Αλέξανδρο Διομήδη, που αντικαταστάθηκε επειδή θεωρήθηκε ότι χαρίσθηκε σε μεγάλους βιομηχάνους, επιτρέποντάς τους την εξαγωγή κεφαλαίων τις παραμονές της επιβολής των συναλλαγματικών περιορισμών. Η κυβέρνηση δίσταζε, όμως, να προχωρήσει στο ξεκαθάρισμα του τοπίου προχωρώντας στην επίσημη άρση της μετατρεψιμότητας. Η αντίστασή της πήγαζε εν μέρει από τις αγκυλώσεις της κυρίαρχης οικονομικής σκέψης στην Ελλάδα.

ΣΧ.ΒΙΒΛΙΟ: «ΕΤΣΙ ΕΓΚΑΙΝΙΑΣΤΗΚΕ…ΘΕΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ»

ΘΕΜΑ Δ1

Α) ΣΧ.ΒΙΒΛΙΟ ΣΕΛ.66: «ΣΕ ΑΝΤΙΘΕΣΗ…ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΔΟΓΜΑ». ΟΠΩΣ ΜΑΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΕΙ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Γ ΤΟΥ HERING,ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗ ΠΗΓΗ, από καιρό οι Έλληνες είχαν ζωντανή την ελπίδα ότι ο τσάρος θα τους απελευθέρωνε μια μέρα. […] Τους Έλληνες συνέδεαν με τους Ρώσους ακόμη κοινές αναμνήσεις από την εκστρατεία του ρωσικού στόλου υπό τον στρατηγό Αλεξέι Γκριγκόροβιτς Ορλόφ στο Αιγαίο κατά τη διάρκεια του ρωσοτουρκικού πολέμου […]. Η ειρήνη του Κιουτσούκ Καϊναρτζί (1774) είχε χαρίσει, πρώτον, στην ορθόδοξη Εκκλησία μέσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία το πλεονέκτημα της ρωσικής προστασίας και, δεύτερον, στους Έλληνες εμπόρους τη δυνατότητα γρήγορου πλουτισμού με το εμπόριο της Μαύρης Θάλασσας, που θεμελίωσε στις Σπέτσες, ένα από τα σημαντικότερα εμπορικά κέντρα της Μεσογείου, τον πολιτικό προσανατολισμό κυρίως προς το Ρωσικό Κόμμα και έδωσε την ώθηση για τη δημιουργία μιας σημαντικής ελληνικής παροικίας στο νέο εμπορικό λιμάνι της Οδησσού.

ΣΧ.ΒΙΒΛΙΟ: «ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ…ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ».ΒΑΣΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Β ΤΟΥ ΚΟΡΙΖΗ, το ρωσικόν κόμμα προέβαλλε την ομόδοξον δύναμιν του Βορρά, «την προστάτιδα των καταπιεζομένων ορθοδόξων χριστιανών», ως τον αληθή φίλον της Ελλάδος, ο οποίος υποστηρίζει αποτελεσματικώς και αφιλοκερδώς την ικανοποίησιν των εθνικών δικαίων. Η εφημερίς «Αιών», όργανον του ρωσικού κόμματος, έγραφε μεταξύ άλλων: «Ρωσικόν κόμμα ουδέποτε υπήρξεν, ούτε υπάρχει. Υπήρξε και υπάρχει το μέγα εθνικόν κόμμα, το αφοσιωμένον εις την πίστιν των πατέρων αυτού και απεκδεχόμενον παρά της Ρωσίας τον θρίαμβον της Ορθοδοξίας και το μεγαλείον του Ελληνικού Έθνους εν τω μέλλοντι».

ΣΧ.ΒΙΒΛΙΟ ΣΕΛ.66: «ΟΛΟΙ ΑΥΤΟΙ(ΟΙ ΟΠΑΔΟΙ ΤΟΥ ΡΩΣΙΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ)…ΚΥΒΕΡΝΗΣΟΥΝ». ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Β ΑΝΑΦΕΡΕΙ πως  το ρωσικόν κόμμα εθεωρείτο ως εμφορούμενον από συντηρητικάς αρχάς. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο αρχηγός του κόμματος, εξεδήλωσε τας σκέψεις του κατά της παροχής συντάγματος. Εθεώρει πολιτικώς ανώριμον τον ελληνικόν λαόν.

ΣΧ.ΒΙΒΛΙΟ: «ΗΤΑΝ ΚΑΤΑ ΚΥΡΙΟ ΛΟΓΟ….ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΩΝ». ΟΠΩΣ ΜΑΡΤΥΡΕΙ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Α ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΠΟΥΛΟΥ σε άλλα ζητήματα η θέση του «ρωσικού» κόμματος ήταν συνήθως συγκεχυμένη ή ασυνεπής. Μέσα στην ενδεκάχρονη αυτή περίοδο διένυσε όλο το φάσμα από την υποστήριξη της απολυταρχίας ως την υποστήριξη της πιο φιλελεύθερης μορφής συνταγματισμού, δεδομένου ότι η θέση του σε κάθε συγκεκριμένη στιγμή εξαρτιόταν από το βαθμό της εύνοιας που του έδειχνε ο βασιλιάς.

ΣΧ.ΒΙΒΛΙΟ: «ΤΟ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ…ΕΝΤΟΝΗ ΑΝΤΙΠΟΛΙΤΕΥΣΗ». ΒΑΣΗ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Α το «ρωσικό» κόμμα […] υποστήριζε τη συμφιλίωση με την Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης (μέσα στο πλαίσιο του αυτοκέφαλου), μεγαλύτερες εξουσίες για την Εκκλησία μέσα στο κράτος, και ορθόδοξη μοναρχία.

Β) ΣΧ.ΒΙΒΛΙΟ: «ΜΕ ΤΟ ΚΟΜΜΑ ΑΥΤΟ…ΑΠΟΛΥΘΗΚΑΝ» +ΚΕΙΜΕΝΟ Δ

Επιμέλεια

Νόνη Χατζή

ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ 2020

Ομάδα Α

Α1. 

α ΛΑΘΟΣ

β ΣΩΣΤΟ

γ ΣΩΣΤΟ

δ ΛΑΘΟΣ

ε ΣΩΣΤΟ

Α2. 

i α

ii β

Ομάδα Β

Β1) Απάντηση: Σελίδα 23: «Ο Ε. Γκόφμαν … αποφεύγονται μπροστά στο κοινό.»

Β2) Απάντηση: Σελίδα 38: «Άλλοτε πάλι … πρόκληση για την παγκόσμια κοινωνία.»

Ομάδα Γ

Γ1) 

Σελίδα 148: «Με τον όρο πολιτική συμπεριφορά … και εκλογικές διαδικασίες.»

Σελίδα 152: «Με τον όρο πολιτική αλλοτρίωση … και τις πολιτικές εξελίξεις.»

Γ2) 

Σελίδα 153: «Τα αίτια της πολιτικής αλλοτρίωσης … κατά τις οποίες ο ανταγωνισμός είναι μεγαλύτερος.»

Γ3) Σελίδα 154: ΟΛΟ

Ομάδα Δ

Δ1) 

Σελίδα 20: «Ο Βέμπερ θεώρησε … στις προκαπιταλιστικές κοινωνίες.»

Σελίδα 19: «Ο Γάλλος κοινωνιολόγος … και στην ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών.»

Δ2) 

Σελίδα 134: «Η δημιουργία του κράτους … εμφανούς ιεραρχίας αρμοδιοτήτων.» (Προαιρετικά ο ορισμός του κράτους σύμφωνα με τον Βέμπερ).

Δ3) 

Σελίδα 61: «Για την κοινωνιολογία η θρησκεία … ομόθρησκους.» και

Σελίδα 62: «Σύμφωνα με τη σύγχρονη λειτουργιστική θεωρία … προγράμματα για νέους).»

ΠΡΟΣΟΧΗ! Οι πρόλογοι στον Ντυρκέμ και στη Θρησκεία είναι προαιρετικοί.

Απαντήσεις Θεμάτων

Ευαγγελία Νασιάρα

Κοινωνιολόγος

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ 2020

ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ενδεικτικές απαντήσεις

Α1.α.

1. Λ «ἡ δὲ τοῦ φρονῆσαι παντὸς μᾶλλον θειοτέρου τινὸς τυγχάνει».

2. Λ «ὑπὸ δὲ τῆς περιαγωγῆς χρήσιμόν τε καὶ ὠφέλιμον καὶ ἄχρηστον αὖ καὶ βλαβερὸν γίγνεται».

3. Σ « Τούτου τοίνυν…μεταστραφήσεται»/ «ἕως ἂν εἰς τὸ ὂν καὶ τοῦ ὄντος τὸ φανότατον δυνατὴ γένηται ἀνασχέσθαι θεωμένη»

β.

1.      σφεῖς: (τινὲς)ἐπαγγελλόμενοι

2.      ᾧ:  ὄργανον

Β1.

Για τον Σωκράτη, παιδεία είναι η μεταστροφή της ψυχής, η περιαγωγή, με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορεί να αντικρίσει το ον και το πιο φωτεινό από το ον, δηλαδή το Αγαθό («εἰς τὸ ὂν καὶ τοῦ ὄντος τὸ φανότατον δυνατὴ γένηται ἀνασχέσθαι θεωμένη»).  Με τον όρο «ὄν», αυτήν την ουσιαστικοποιημένη μετοχή του εἰμί, αποδίδεται η υπαρκτική σημασία του ρήματος. Το ὂν είναι το υπαρκτό. Η αναζήτηση του αληθινά υπαρκτού αποτέλεσε εξ αρχής για τη φιλοσοφία μέγα ερώτημα, το λεγόμενο οντολογικό ερώτημα: τὸ πάλαι τε καὶ νῦν καὶ ἀεὶ ζητούμενον καὶ ἀεὶ ἀπορούμενον, τί τὸ ὄν. Αυτό που υπάρχει πραγματικά είναι μόνο οι Ιδέες, όχι τα αισθητά.

Επιπλέον, έμφαση δίνεται στον όρο «φανότατον». Η λέξη φανός σημαίνει φωτεινός, λαμπρός. Η λέξη σκοτώδης, που ακολουθεί, είναι αντίθετη. Η συνηθισμένη στον Πλάτωνα αντίθεση ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι λειτουργεί συμβολικά για την αντίθεση παιδείας – απαιδευσίας (έλλειψη παιδείας).

Ο φιλόσοφος υποστηρίζει ότι, όπως όταν θέλουμε να δούμε κάτι στρέφουμε το βλέμμα μας προς αυτό, έτσι και αν θέλουμε να γνωρίσουμε το Αγαθό πρέπει να στρέψουμε την ψυχή μας προς αυτό για να το δει. Η λέξη περιαγωγή σημαίνει μεταστροφή και έχει φιλοσοφική βαρύτητα, διότι δείχνει πως η γνώση και η παιδεία, καθώς στρέφεται στον κόσμο, οφείλει να έχει πάντα καθολικό χαρακτήρα και να μην εξαντλείται σε προσέγγιση από μία επιμέρους οπτική γωνία. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η χρήση του δεοντολογικού ρηματικού επιθέτου περιακτέον, το οποίο όμως δεν προτρέπει απλώς σε μια ευρύτερη θέαση αλλά αποβλέπει σε μια μεταστροφή της ψυχής από τον κόσμο των αισθήσεων προς τον κόσμο των Ιδεών. Πρόκειται, όπως και στην περίπτωση της παιδείας, για μια στροφή όλης της ύπαρξης προς τον «ήλιο», προς το αγαθό –για μια επώδυνη πορεία. Σε άλλο σημείο, ο Πλάτων θα ονομάσει την άνοδο της ψυχής προς το όντως Ον, «μεταστροφή/επιστροφή της ψυχής από μια νυχτερινή μέρα στην αληθινή μέρα» –και αυτή είναι η «αληθινή φιλοσοφία».

Β2.

Ο Σωκράτης ισχυρίζεται ότι όσοι ασχολούνται επαγγελματικά με την παιδεία (σοφιστές) θεωρούν ότι δεν υπάρχει γνώση μέσα στην ψυχή του ανθρώπου και ότι αυτοί μέσα από την διδασκαλία τους την εμφυτεύουν σε αυτήν, σαν να έβαζαν όραση σε μάτια τυφλών. («Φασὶ δέ που οὐκ ἐνούσης ἐν τῇ ψυχῇ ἐπιστήμης σφεῖς ἐντιθέναι, οἷον τυφλοῖς ὀφθαλμοῖς ὄψιν ἐντιθέντες»).

Η άποψή του ενισχύεται :

α) με την επαναληπτική χρήση της πρόθεσης ἐν: ἐνούσης, ἐν τῇ ψυχῇ, ἐντιθέναι, ἐντιθέντες. Με την επανάληψη αυτή τονίζεται ο βιωματικός χαρακτήρας της γνώσης. Ο Πλάτων δεν πιστεύει ότι ο άνθρωπος αποκτά τη γνώση ως πληροφορία που λαμβάνει χώρα έξωθεν, αλλά ότι την ανακαλύπτει και την παράγει μέσα του. Γι’ αυτό και αυτήν την έντονα βιωματική γνωστική διαδικασία την ονομάζει συμβολικά ἀνάμνησιν (Φαίδων 76a).

β)με την αναλογία/παρομοίωση «οἷον τυφλοῖς ὀφθαλμοῖς ὄψιν ἐντιθέντες» ο φιλόσοφος αποτυπώνει με έμφαση τον τρόπο με τον οποίο μεταδίδεται η γνώση από τους σοφιστές. Σύμφωνα με το απόσπασμα αυτό, οι δάσκαλοι της εκπαίδευσης ισχυρίζονταν ότι μέσα στην ψυχή δεν υπάρχει γνώση κι ότι κατά κάποιον τρόπο τη γνώση την έβαζαν αυτοί στην ψυχή, περίπου σαν να έβαζαν όραση σε μάτια τυφλών. Η χρήση της αναλογίας/παρομοίωσης αυτής προσδίδει στον λόγο ζωντάνια και παραστατικότητα.

Β3.

1 α

2 γ

3 β

4 β

5 γ

Β4.α

φανὸν: φάσμα

ἀνασχέσθαι: ανακωχη

περιακτέον: άξονας

τετραμμένῳ: ανατροπή

ἐντιθέντες: παρακαταθήκη

ἀπόλλυσιν: απώλεια

Β4.β.

-Η Αμερική υπήρξε η γη της επαγγελίας για τους μετανάστες τη δεκαετία του ’60.

-Οι κοινωνικές επιστήμες ασχολούνται με τη μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς και της ανθρώπινης κοινωνίας.

Β5.

Οι απόψεις του Δελμούζου εντοπίζονται στα ακόλουθα χωρία:

«Η ψυχική όμως καλλιέργεια…με αδιάκοπη ατομική προσπάθεια

«με προσπάθεια…προς τον ελεύθερο άνθρωπο»

«και θα το πλησιάσει…που κλείνει μέσα του»

Πλατωνικές απόψεις με τις οποίες εμφανίζουν ομοιότητες:

«σημαίνει ταύτην τὴν ἐνοῦσαν ἑκάστου δύναμιν ἐν τῇ ψυχῇ καὶ τὸ ὄργανον ᾧ καταμανθάνει ἕκαστος».

«σὺν ὅλῃ τῇ ψυχῇ ἐκ τοῦ γιγνομένου περιακτέον εἶναι, ἕως ἂν εἰς τὸ ὂν καὶ τοῦ ὄντος τὸ φανότατον δυνατὴ γένηται ἀνασχέσθαι θεωμένη».

 ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Γ1. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Αν όμως κάποιος με ρωτούσε• Αλήθεια (Πράγματι), αν κάποιος αδικεί την πόλη, λες ότι πρέπει να συνάψουμε ειρήνη με αυτόν; Δεν θα το έλεγα• Αλλά κυρίως λέω ότι μπορούμε να τους τιμωρήσουμε (θα τους τιμωρούσαμε) πολύ πιο γρήγορα, αν δεν αδικήσουμε κανέναν. Γιατί δεν θα είχαν κανέναν σύμμαχο.

Γ2. Ο Ξενοφώντας στο έργο του Πόροι και στο συγκεκριμένο απόσπασμα συνδέει την οικονομική ευημερία της Αθήνας με τα αγαθά της ειρήνης. Αυτό εύκολα μπορεί να το διαπιστώσει κάποιος αν εξετάσει τα γεγονότα του παρελθόντος. Σε περίοδο ειρήνης ανακαλύπτει κάποιος ότι η πόλη είχε πολλά έσοδα καθώς εισέρχονταν χρήματα σε αυτήν. (« εὑρήσει γὰρ τό
τε παλαιὸν ἐν εἰρήνῃ μὲν πάνυ πολλὰ χρήματα εἰς τὴν
πόλιν ἀνενεχθέντα»). Ακόμη από τη στιγμή που σταμάτησαν οι πολεμικές ενέργειες στη θάλασσα, έχουν αυξηθεί τα δημόσια έσοδα και οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα να τα χρησιμοποιήσουν με όποιον τρόπο θέλουν. Αντίθετα σε περιόδους πολέμου τα χρήματα κατασπαταλήθηκαν σε κάθε είδους έξοδα και χάθηκαν πολλά δημόσια έσοδα.

Γ3.α.

ἐκλιπούσας: ἐξέλειπες

εἰσελθούσας: εἰσῄεις ἤ εἰσῄεισθα

καταδαπανηθείσας: κατεδαπανῶ

Γ3.β.

μάλα, μάλιστα

ταχέως (ταχύ), τάχιστα

Γ3.γ.

τισίν

 αἱ πρόσοδοι

ὦ πολῖτα

Γ4.α.

 ἢ εἰρήνην : β’ όρος σύγκρισης από το κερδαλεώτερον ( ἢ και ομοιόπτωτα και ομοιότροπα με τον α΄όρο (πόλεμον) και υποκείμενοο του απαρεμφάτου εἶναι (ετεροπροσωπία)

 ταῦτα: υποκείμενο στο ρήμα κριθείη (αττική σύνταξη)

τῶν προσόδων: γενική διαιρετική από το πολλάς

ἄγειν: υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα χρή, τελικό απαρέμφατο, ετεροπροσωπία

Γ4.β.

ἀνενεχθέντα: κατηγορηματική μετοχή, συνημμένη στο αντικείμενο του ρήματος εὑρήσει ( χρήματα: υποκείμενο της μετοχής). Το ρήμα εὑρίσκω συντάσσεται με αιτιατικη και κατηγορηματική μετοχή.

Γ4γ.

πῶς ἂν ἄμεινον ταῦτα κριθείη: δευτερεύουσα ονοματική, πλάγια ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας, εισάγεται με το ερωτηματικό επίρρημα πῶς και χρησιμεύει ως αντικείμενο στο ρήμα οὐκ οἶδα. ( εκφέρεται με δυνητική ευκτική και δηλώνει το πιθανό να συμβεί στο παρόν και μέλλον κάτω από προϋποθέσεις).

ὡς χρὴ καὶ πρὸς τοῦτον εἰρήνην ἄγειν: δευτερεύουσα ονοματική, ειδική πρόταση υποκειμενικής κρίσης, εισάγεται με τον ειδικό σύνδεσμο ὡς και χρησιμεύει ως αντικείμενο στο ρήμα λέγεις.( εκφέρεται με οριστική γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου και δηλώνει το πραγματικό).

(ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ)

ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Γ1. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Αν όμως κάποιος με ρωτούσε• Αλήθεια (Πράγματι), αν κάποιος αδικεί την πόλη, λες ότι πρέπει να συνάψουμε ειρήνη με αυτόν; Δεν θα το έλεγα• Αλλά κυρίως λέω ότι μπορούμε να τους τιμωρήσουμε (θα τους τιμωρούσαμε) πολύ πιο γρήγορα, αν δεν αδικήσουμε κανέναν. Γιατί δεν θα είχαν κανέναν σύμμαχο.

Γ2. Ο Ξενοφώντας στο έργο του Πόροι και στο συγκεκριμένο απόσπασμα συνδέει την οικονομική ευημερία της Αθήνας με τα αγαθά της ειρήνης. Αυτό εύκολα μπορεί να το διαπιστώσει κάποιος αν εξετάσει τα γεγονότα του παρελθόντος. Σε περίοδο ειρήνης ανακαλύπτει κάποιος ότι η πόλη είχε πολλά έσοδα καθώς εισέρχονταν χρήματα σε αυτήν. (« εὑρήσει γὰρ τό
τε παλαιὸν ἐν εἰρήνῃ μὲν πάνυ πολλὰ χρήματα εἰς τὴν
πόλιν ἀνενεχθέντα»). Ακόμη από τη στιγμή που σταμάτησαν οι πολεμικές ενέργειες στη θάλασσα, έχουν αυξηθεί τα δημόσια έσοδα και οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα να τα χρησιμοποιήσουν με όποιον τρόπο θέλουν. Αντίθετα σε περιόδους πολέμου τα χρήματα κατασπαταλήθηκαν σε κάθε είδους έξοδα και χάθηκαν πολλά δημόσια έσοδα.

Γ3.α.

ἐκλιπούσας: ἐξέλειπες

εἰσελθούσας: εἰσῄεις ἤ εἰσῄεισθα

καταδαπανηθείσας: κατεδαπανῶ

Γ3.β.

μάλα, μάλιστα

ταχέως (ταχύ), τάχιστα

Γ3.γ.

τισίν

 αἱ πρόσοδοι

τοῦ πολίτου

Γ4.α.

ἢ εἰρήνην : β’ όρος σύγκρισης από το κερδαλεώτερον ( ἢ και ομοιόπτωτα και ομοιότροπα με τον α΄όρο (πόλεμον) και υποκείμενοο του απαρεμφάτου εἶναι (ετεροπροσωπία)

ταῦτα: υποκείμενο στο ρήμα κριθείη (αττική σύνταξη)

τῶν προσόδων: γενική διαιρετική από το πολλάς

ἄγειν: υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα χρή, τελικό απαρέμφατο, ετεροπροσωπία

Γ4.β.

ἀνενεχθέντα: κατηγορηματική μετοχή, συνημμένη στο αντικείμενο του ρήματος εὑρήσει ( χρήματα: υποκείμενο της μετοχής). Το ρήμα εὑρίσκω συντάσσεται με αιτιατικη και κατηγορηματική μετοχή.

Γ4γ.

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ

εἰ ὑπάρχοιμεν ἀδικοῦντες μηδένα, πολύ θᾶττον ἄν τιμωροίμεθα αὐτούς. υποθετικός λόγος της απλής σκέψης του λέγοντος

αντίθετο του πραγματικού: εἰ ὑπήρχομεν ἀδικοῦντες μηδένα, πολύ θᾶττον ἄν ἐτιμωρούμεθα.

Επιμέλεια Θεμάτων:

Άντα Κουτουβάλα

Στέλλα Τσούτσα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ 2020

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΑ 15 ΙΟΥΝΙΟΥ 2020
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

ΚΕΙΜΕΝΟ 1
Το γιατρικό της αμόλυντης λογοτεχνίας

Το διάβασμα είναι μια από τις πιο μοναχικές τέχνες. Προσωπικά το θεωρώ μία δημιουργική ενασχόληση. Να μπορείς να συγκεντρώνεσαι πάνω σε ένα κείμενο, να το αφουγκράζεσαι αλλά και να το κάνεις δικό σου. Η προσωπική ανάγνωση απαιτεί συνήθως μια εσωτερική απομόνωση και όχι να σου επιβάλλεται εξωτερικά.
Έφηβος, όταν αρρώσταινα, καθόμουν στο σπίτι και αποτελείωνα ένα ολόκληρο μυθιστόρημα. Μάλιστα μια φορά «ανέβασα πυρετό» παραπάνω, για να τελειώσω το «Ανθρώπινο κτήνος» του Ζολά – το θυμάμαι ακόμη.
Στα κοινωνικά δίκτυα πολλοί αναφέρουν ότι δεν μπορούν να συγκεντρωθούν σε ένα βιβλίο. Για εμένα, που το διάβασμα ήταν μια καθημερινότητα, εξακολουθεί να παραμένει, αλλά οι περιστάσεις το καθιστούν ακόμη πιο αδέσμευτο.
Τώρα, περισσότερο από ποτέ, αναζητώ την ουσία της ανάγνωσης. Αυτή η ουσιαστική ανάγνωση δεν έχει ανάγκη καμιάς επίδειξης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεν ασκώ πρωταθλητισμό ανάγνωσης ούτε διεκδικώ τον τίτλο του εκλεκτού αναγνώστη. Επανέρχομαι στην εφηβεία μου, χάνομαι μέσα στο κείμενο και ας είναι ό,τι θέλει.
Κρατώντας το βιβλίο στο χέρι αισθάνομαι μια τρυφερότητα, μια σιγουριά, λες και εγείρονται οι συγγραφείς και συνομιλούν μαζί μου. Δεν βιάζομαι να αποτελειώσω πολλά βιβλία. Οι ώρες του διαβάσματος είναι διάσπαρτες σε όλη τη διάρκεια της μέρας και της νύχτας που τείνουν να ενοποιηθούν σε έναν αλλόκοτο χωροχρόνο.
Αφοσιώνομαι στο κείμενο. Αν στην εφηβεία μου έκλεβα χρόνο για διάβασμα, τώρα –τι ειρωνεία!– ο χρόνος αυτός ξανακερδίζεται.
Και να η θαυματουργή ίαση της λογοτεχνίας. Τέτοια κείμενα έρχονται και γιατρεύουν την ψυχή. Χαμένοι και σωσμένοι χαρακτήρες σε παρασύρουν με τις ιστορίες τους. Γιατί η λογοτεχνία είναι αμόλυντη, κανένας ιός δεν θα τη μεταλλάξει, θα είναι πάντα εκεί και τα λογοτεχνικά αντισώματα θα μεταμορφώνουν τις ψυχές μας και θα μας οπλίζουν με κουράγιο.

Ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης είναι συγγραφέας. Το κείμενο δημοσιεύτηκε στον ημερήσιο τύπο (διασκευή). 

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Γράφειν 

Από τότε που ο καθένας μας εισέρχεται μέσα στη ροή του χρόνου, αρχίζει να γράφει. Γράφει μες στη μνήμη του, γράφει με το χέρι του, γράφει με τα έργα του. Διαισθάνεται πως η γραφή αυτή θα αντισταθεί, αν δεν ακυρώσει, το φευγαλέο της ύπαρξής του μέσα στον κόσμο. Και πως θα «σώσει» από την καταστροφική λήθη και τον ίδιο, και τους άλλους και την Ιστορία.
Πριν ακόμη το παιδί αρχίσει να γράφει, πριν του μάθουν, όσοι γνωρίζουν, να γράφει, έχει κιόλας εγγράψει στην τρυφερή μεμβράνη της μνήμης του τις πρώτες του εντυπώσεις από τη ζωή. Έχει γράψει μέσα στην καρδιά του, με στοργή κι εμπιστοσύνη, τους δικούς του, αρχίζει να γράφει τους οικείους του, τους συγγενείς του, κατόπιν τους φίλους του. Κι όσο προχωρεί μέσα στον χρόνο παλεύει να καταγράψει όλο τον κόσμο που γνωρίζει, τον κόσμο του. Αυτές οι πράξεις της γραφής του προσβάλλονται κάθε τόσο από τη λήθη, οι γραφές κατατρώγονται από τον χρόνο, όπως εκείνες που χάραζαν οι παλιοί άνθρωποι στα μάρμαρα. Και όσο βαραίνει μέσα και πάνω του ο χρόνος, τόσο ο καθένας προσπαθεί να περιφρουρήσει τις γραφές του βίου του, ώστε να αναγιγνώσκονται εύκολα. «Σ’ έχω γράψει στην καρδιά μου», «είναι γραμμένο στη μνήμη μου», «απομένει ανεξίτηλο μέσα μου» - εκφράσεις της καθημερινής ζωής- αυτής που φεύγει, αυτής που ανασπά από τον κόσμο τους δικούς μας, τους συγγενείς και φίλους.
Πλάσματα γεννημένα για να γράφουν οι άνθρωποι, όλοι οι άνθρωποι. Κι ανάμεσά τους πολλοί που κατορθώνουν να γράψουν το όνομά τους σε μια οικογένεια, σε μια επιχείρηση, σ’ ένα επάγγελμα. Μέσα στην Ιστορία του κόσμου, οι φημισμένοι, οι άξιοι, οι μεγάλοι οι ήρωες. Μέσα στην Ιστορία των Επιστημών, οι σπουδαίοι. Μέσα στην Ιστορία της Εκκλησίας, οι άγιοι. Μέσα στην Ιστορία των Γραμμάτων, οι αυθεντικοί συγγραφείς. Όλοι αυτοί, καθένας με τον τρόπο του, γράφουν.
Από όλους ωστόσο τους ανθρώπους που το θείο ριζικό τους είναι να γράφουν, εκείνοι που γράφουν μ’ έναν τρόπο πασιφανή, επίσημο, είναι οι συγγραφείς. Ποιητές, στοχαστές, μυθιστοριογράφοι γράφουν και ξαναγράφουν τον εαυτό τους και τους άλλους, τον κόσμο που βλέπουν κι εκείνον που δεν βλέπουν και που ωστόσο τον θεωρούν εξίσου πραγματικό.
Γιατί όλοι αυτοί, όλοι όσοι γράφουν, επιμένουν να γράφουν, ενώ έχουν βεβαιωθεί πως θα βγουν κάποια στιγμή από τον κόσμο, καθώς κι ο ίδιος ο κόσμος –αφού ό,τι έχει αρχή θα έχει κι ένα τέλος– θα βγει κάποτε από τον εαυτό του; Ίσως γιατί το γράφειν –συνειδητό ή όχι, εκούσιο ή και ακούσιο, φανερό ή και κρυφό– αποτελεί την έσχατη, ακραία παρηγοριά για τη θνητότητα που τους πολιορκεί και που τελικά τους καταβάλλει. Αυτή τη θνητότητα που φαρμακώνει την ύπαρξη και τη συνείδηση του ανθρώπου με το φαρμάκι της ματαιότητας, πολεμά και εξορκίζει, και αρνείται η πράξη του γράφειν.

Ο Κώστας Ε. Τσιρόπουλος (1930-2017) ήταν συγγραφέας, μεταφραστής και εκδότης. Το κείμενο «Γράφειν» ανήκει στη συλλογή δοκιμίων «Η Μόνωση ως Συνομιλία» (2003). 

ΚΕΙΜΕΝΟ 3 I
Εκεί πού αναρωτιέσαι για πράγματα που πρώτη φορά  αντικρίζεις  για πράγματα χιλιοειπωμένα που έχουνε πια περάσει   για πράγματα που ξαφνιάζουν κι ας γίνονται κάθε μέρα  για πράγματα που έλεγες δεν θα συμβούν ποτέ  και τώρα συμβαίνουν μπρος στα μάτια σου  γ ι’ άλλα που επαναλαμβάνονται μ’ ελάχιστες παραλλαγές  για πράγματα που πουλιούνται μόλις πιάσουν 
κατάλληλη τιμή
για πράγματα που σάπισαν με το πέρασμα του καιρού  ή που ήσαν σάπια απ’ την αρχή και δεν το έβλεπες  εκεί που απορείς για πράγματα που μπόρεσες να κάνεις   για πράγματα σοβαρά ή ανόητα που ρίσκαρες τη ζωή σου  για πράγματα σημαντικά που τα κατάλαβες αργότερα  για πράγματα που τα φοβήθηκες κι απέφυγες     ν’ αναλάβεις
για πράγματα που τα προγραμμάτισες και δεν σου βγήκαν
γι’ άλλα που τα σχεδίασαν άλλοι και βγήκαν διαφορετικά  για πράγματα που σου έτυχαν χωρίς να τα περιμένεις  για πράγματα που μόνο τα ονειρεύτηκες  και κάποτε, μία στις χίλιες, πραγματώθηκαν…

Εκεί απάνω σε βρίσκει η ποίηση.

Τίτος Πατρίκιος, ποίημα από τη συλλογή «Σε βρίσκει η ποίηση» (2012). 

Θέμα Α Α1. Να αποδώσετε συνοπτικά τους λόγους για τους οποίους η λογοτεχνική ανάγνωση συνιστά λυτρωτική απόλαυση για τον συγγραφέα στο Κείμενο 1 (60-70 λέξεις).

Μονάδες 15 

Θέμα Β Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, με βάση τα Κείμενα 1 και 2, τις παρακάτω προτάσεις, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό ή Λάθος. Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές στα κείμενα:
α. Ο συγγραφέας του Κειμένου 1 διαβάζει λογοτεχνία κυρίως γιατί αυτή σχετίζεται με τις επαγγελματικές του υποχρεώσεις.
β. Ο συγγραφέας του Κειμένου 1 συνήθιζε να διαβάζει προγραμματισμένα.
γ. Το «γράφειν» στο Κείμενο 2 χρησιμοποιείται κυριολεκτικά σε όλο το κείμενο.
δ. Το «γράφειν» στο Κείμενο 2 δεν συνδέεται με ιστορικά και επιστημονικά επιτεύγματα.
ε. Σύμφωνα με τα Κείμενα 1 και 2 τόσο η αναγνωστική όσο και η συγγραφική δραστηριότητα παρηγορούν τον άνθρωπο.

Μονάδες 10 

Β2. α. Ο σκοπός του συγγραφέα του Κειμένου 1 είναι να ευαισθητοποιήσει στο ζήτημα της λογοτεχνικής ανάγνωσης. Πώς το επιτυγχάνει; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας αναφέροντας από το κείμενο δύο (2) σημεία στίξης και δύο (2) σχήματα λόγου. Να προσδιορίσετε για το καθένα τη λειτουργία του (μονάδες 8).
β. Ποια είναι η επικοινωνιακή λειτουργία του ερωτήματος στην 5η παράγραφο του Κειμένου 2 «Γιατί όλοι … εαυτό του;» (μονάδες 7). Μονάδες 15 Β3. Λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο της τρίτης παραγράφου του Κειμένου 2 («Πλάσματα … γράφουν») να εξηγήσετε πώς ο άνθρωπος κατά τον συγγραφέα κερδίζει τη μάχη με τον χρόνο (60-70 λέξεις).

Μονάδες 15 

Θέμα Γ
Γ1. Ποιο είναι το θέμα του ποιήματος, κατά τη γνώμη σας; Ποιο ρόλο έχει η Ποίηση στην προσωπική σας ζωή; Να απαντήσετε αξιοποιώντας τουλάχιστον τρεις (3) κειμενικούς δείκτες (150-200 λέξεις).

Μονάδες 15 

Θέμα Δ
Δ1. Ποια είναι η σχέση σας με την ανάγνωση βιβλίων και ποιος ο ρόλος της στη γενικότερη διαχείριση του προσωπικού σας χρόνου; Με αφόρμηση τα Κείμενα 1 και 2 αποφασίζετε να καταθέσετε την προσωπική σας εμπειρία στο ιστολόγιο του σχολείου σας. Να δικαιολογήσετε την όποια επιλογή σας. (300-350 λέξεις).

Μονάδες 30 

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ Α

Α1. Αναφορές του κειμένου που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν

Θ.Π.: Λόγοι που καθιστούν την επαφή με τη λογοτεχνία απολαυστική για τον συγγραφέα

1^η παρ.: δημιουργική ενασχόληση, εκούσια εσωτερική απομόνωση(ενδοσκόπηση)

3^η παρ.: αίσθηση ελευθερίας και δυνατότητα ενασχόλησης με ουσιαστικά ενδιαφέροντα στην καθημερινότητα

4^η παρ.: αναπόληση της εφηβείας, φυγή από την πραγματικότητα/επαφή με τον κόσμο της φαντασίας(προβλήματα, εντάσεις)

5^η παρ.: τρυφερότητα, αυτοπεποίθηση/ασφάλεια, συναισθηματική κάλυψη

7^η παρ.: ψυχική ανακούφιση, στήριξη/κουράγιο σε δύσκολες στιγμές

ΘΕΜΑ Β

Β1. α. Λάθος («Η προσωπική ανάγνωση … εξωτερικά») 1^η παρ.

      β. Λάθος («Οι ώρες…χωροχρόνο.») 5^η παρ.

      γ. Λάθος («Γράφει μες στη μνήμη του») 1^η παρ. / («Έχει γράψει μέσα στην καρδιά του») 2^η παρ. / …

      δ. Λάθος («Μέσα στην ιστορία του κόσμου…σπουδαίοι») 3^η παρ.

      ε. Σωστό (κείμενο 1 «Και να οι θαυματουργοί…γιατρεύουν την ψυχή») 7^η παρ. και (κείμενο 2 «Ίσως γιατί το γράφειν αποτελεί την έσχατη, ακραία παρηγοριά») 5^η παρ.

Β2. α. Σημεία στίξης:

Χρήση εισαγωγικών: «ανέβασα πυρετό», μεταφορικός λόγος για να δηλωθεί το πάθος της ανάγνωσης

Χρήση θαυμαστικού: τι ειρωνεία!, έκπληξη σχετικά με την έλλειψη χρόνου στην εφηβική ηλικία και την ύπαρξή του τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο

Σχήματα λόγου:

«χάνομαι μέσα στο κείμενο» (μεταφορά)

«τέτοια κείμενα έρχονται και γιατρεύουν την ψυχή» (προσωποποίηση)

Β2. β. Προκαλείται το ενδιαφέρον του αναγνώστη, προσδίδεται ζωντάνια, παραστατικότητα, οικειότητα, χρήση ρητορικής ερώτησης για να δοθεί έμφαση στο νόημα που περιέχει, εγείρει τον προβληματισμό σχετικά με τον απώτερο σκοπό του «γράφειν»

Β3.

Θ.Π.: Ο άνθρωπος στην πορεία της ζωής του έχει τη δυνατότητα να αντισταθεί στη φθορά του χρόνου και στο εφήμερο της ύπαρξής του.

ενέργειες, επιλογές, προσφορά, δημιουργία σε οικογενειακό, επαγγελματικό, επιστημονικό, καλλιτεχνικό, θρησκευτικό … επίπεδο

=> συμβολή στην εξέλιξη/ανανέωση του κόσμου, της ιστορίας

=> διάσωση της ύπαρξής του στο πέρασμα των χρόνων, παροχή στήριξης, έμπνευσης, κινήτρων στις επόμενες γενιές, γεγονός που κρατάει ζωντανή τη μνήμη του (υστεροφημία)

ΘΕΜΑ Γ

1^η απαίτηση

Θέμα: Αξία, σημασία, προσφορά ποίησης σε κάθε έκφανση της ζωής / Η ποίηση συμβάλλει στην ερμηνεία, αποκωδικοποίηση της ζωής / Η ποίηση προσφέρει απαντήσεις και στηρίγματα στην κατανόηση των συνθηκών της ζωής

Για την ανάπτυξη θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν:

Η ποίηση βοηθάει στην αντιμετώπιση πρωτόγνωρων καταστάσεων,

στην κατανόηση γεγονότων του παρελθόντος και του παρόντος,

προσφέρει απαντήσεις σε προβληματισμούς που απασχολούν τον άνθρωπο για σημαντικά και ασήμαντα,

συμβάλλει στην ερμηνεία επιλογών, δράσεων, επιτυχιών και αποτυχιών,

στη συνειδητοποίηση αναπάντεχων, τυχαίων γεγονότων…

Κειμενικοί δείκτες

-επαναλήψεις (π.χ. «πράγματα»,  δίνει έμφαση στα δεδομένα της καθημερινότητας)

-μεταφορές (π.χ. «πράγματα που σάπισαν με το πέρασμα του καιρού», αναφέρεται στην αλλοίωση που υφίστανται τα πράγματα με το πέρασμα του χρόνου)

-β’ ενικό πρόσωπο (π.χ. «αναρωτιέσαι», «μπόρεσες», «ρίσκαρες», ερωταπόκριση και με τον εαυτό του και με τον αναγνώστη)

2^η απαίτηση

Οι μαθητές είχαν τη δυνατότητα να ισχυριστούν ότι η ποίηση κατέχει σημαντική θέση στη ζωή τους και επιδιώκουν την επαφή με αυτή, αφού η προσφορά της πνευματική, ηθική, συναισθηματική είναι ανεκτίμητη.

Από την άλλη, θα μπορούσαν να ισχυριστούν ότι οι απαιτήσεις της καθημερινότητας καθώς και η έλλειψη ανθρωπιστικής παιδείας και ανάλογων προτύπων τους έχει οδηγήσει στην απομάκρυνση από την ποίηση, της οποίας την αξία αγνοούν.

ΘΕΜΑ Δ
Τίτλος: "Βιβλίο και Νέοι", "Η θέση του βιβλίου στη ζωή των νέων", "Βιβλίο και ελεύθερος χρόνος"...

Πρόλογος

-Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει παραγκωνίσει, σε μεγάλο βαθμό, το βιβλίο-την ανάγνωση από τη ζωή του αδιαφορώντας για την αξία του, η οποία όμως παραμένει αναλλοίωτη…

-Η αναγκαστική απομόνωση, εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού οδήγησε σε επανεξέταση και αναθεώρηση αρκετών παραμέτρων της ζωής μας, γεγονός που κατέδειξε και τη σημασία της ανάγνωσης/βιβλίου…

-Σημαντικές ευκαιρίες παρέχει η σύγχρονη πραγματικότητα για εξέλιξη/βελτίωση του ανθρώπου και επαφή του με το βιβλίο…

-Αναφορά στην επανάσταση που επέφερε η εφεύρεση της τυπογραφίας από τον Γουτεμβέργιο καθιστώντας την ανάγνωση βιβλίων προσιτή στο ευρύ κοινό…

1^ο ερώτημα

Ανάγνωση βιβλίων => σημαντική θέση στη ζωή μου η επαφή με λογοτεχνικό, ιστορικό, επιστημονικό, σχολικό,… βιβλίο σε στιγμές απομόνωσης, χαλάρωσης, διάθεσης φυγής => συμβολή στην καλλιέργεια, απόκτηση εφοδίων, στην άντληση έμπνευσης, κινήτρων, στην αποβολή άγχους, εντάσεων…

2^ο ερώτημα

Ανάγνωση βιβλίων:

-Παροχή ερεθισμάτων, ευκαιριών για προβληματισμό => α) αφορμή για συζήτηση, επικοινωνία, συναναστροφή στο πλαίσιο του ελεύθερου χρόνου. => β) αποφυγή εκμετάλλευσης του ελεύθερου χρόνου, πολύωρης επαφής με εικόνα και απλοϊκά μηνύματα μέσω μκδ ή ΜΜΕ

-Επαφή με διαφορετικούς πολιτισμούς => διάθεση, αφορμή για ταξίδια, επαφή με διαφορετικούς λαούς, τόπους, κουλτούρες στον ελεύθερο χρόνο

-Επαφή με παράδοση, ιστορία => επιθυμία, αφορμή για επίσκεψη σε μουσεία, αρχαιολογικούς και ιστορικούς χώρους…

-Επαφή με θετικά πρότυπα ζωής => αποφυγή αδράνειας, παθητικότητας, διάθεση απόκτησης εφοδίων με στόχο την ικανοποίηση φιλοδοξιών, την εξέλιξη…

-Φυγή από την καθημερινότητα, αποβολή άγχους, έντασης => ηρεμία, χαλάρωση, ανανέωση, τόνωση της διάθεσης για ενδοσκόπησης, επαφή με τη φύση…

-Επαφή με προβλήματα, σύγχρονες απειλές, δυσκολίες που αντιμετωπίζουν ευάλωτες ομάδες => διάθεση συμμετοχής, προσφοράς στα κοινά, συμμετοχή σε εθελοντικές, φιλανθρωπικές δράσεις…

Επίλογος

-Αναφορά στην ανάγκη κινητοποίησης των φορέων διαπαιδαγώγησης με στόχο την ουσιαστική επαφή της νέας γενιάς με το βιβλίο

-Αναφορά στο μικρό ποσοστό αναγνωστών στις μέρες μας και την αδυναμία τους να αποκομίσουν οφέλη από το βιβλίο

-Ενώ παρέχονται σημαντικές ευκαιρίες για καλλιέργεια και ουσιαστικές αναζητήσεις στον σύγχρονο άνθρωπο, ελάχιστοι τις αξιοποιούν, γεγονός που περιορίζει τη διάθεση επαφής τους με το βιβλίο αποδεικνύοντας την ανωριμότητα του πολιτισμού μας.

 ^{Επιμέλεια:}

^{Σωτήρης Ζάχος, Στέλλα Γαλάνη,}

^{Στέλλα Τσούτσα, Αντιγόνη Μπιτελούλη}