ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ
ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΑ 15 ΙΟΥΝΙΟΥ 2020
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
ΚΕΙΜΕΝΟ 1
Το γιατρικό της αμόλυντης λογοτεχνίας
Το διάβασμα είναι μια από τις πιο μοναχικές τέχνες. Προσωπικά το θεωρώ μία δημιουργική ενασχόληση. Να μπορείς να συγκεντρώνεσαι πάνω σε ένα κείμενο, να το αφουγκράζεσαι αλλά και να το κάνεις δικό σου. Η προσωπική ανάγνωση απαιτεί συνήθως μια εσωτερική απομόνωση και όχι να σου επιβάλλεται εξωτερικά.
Έφηβος, όταν αρρώσταινα, καθόμουν στο σπίτι και αποτελείωνα ένα ολόκληρο μυθιστόρημα. Μάλιστα μια φορά «ανέβασα πυρετό» παραπάνω, για να τελειώσω το «Ανθρώπινο κτήνος» του Ζολά – το θυμάμαι ακόμη.
Στα κοινωνικά δίκτυα πολλοί αναφέρουν ότι δεν μπορούν να συγκεντρωθούν σε ένα βιβλίο. Για εμένα, που το διάβασμα ήταν μια καθημερινότητα, εξακολουθεί να παραμένει, αλλά οι περιστάσεις το καθιστούν ακόμη πιο αδέσμευτο.
Τώρα, περισσότερο από ποτέ, αναζητώ την ουσία της ανάγνωσης. Αυτή η ουσιαστική ανάγνωση δεν έχει ανάγκη καμιάς επίδειξης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεν ασκώ πρωταθλητισμό ανάγνωσης ούτε διεκδικώ τον τίτλο του εκλεκτού αναγνώστη. Επανέρχομαι στην εφηβεία μου, χάνομαι μέσα στο κείμενο και ας είναι ό,τι θέλει.
Κρατώντας το βιβλίο στο χέρι αισθάνομαι μια τρυφερότητα, μια σιγουριά, λες και εγείρονται οι συγγραφείς και συνομιλούν μαζί μου. Δεν βιάζομαι να αποτελειώσω πολλά βιβλία. Οι ώρες του διαβάσματος είναι διάσπαρτες σε όλη τη διάρκεια της μέρας και της νύχτας που τείνουν να ενοποιηθούν σε έναν αλλόκοτο χωροχρόνο.
Αφοσιώνομαι στο κείμενο. Αν στην εφηβεία μου έκλεβα χρόνο για διάβασμα, τώρα –τι ειρωνεία!– ο χρόνος αυτός ξανακερδίζεται.
Και να η θαυματουργή ίαση της λογοτεχνίας. Τέτοια κείμενα έρχονται και γιατρεύουν την ψυχή. Χαμένοι και σωσμένοι χαρακτήρες σε παρασύρουν με τις ιστορίες τους. Γιατί η λογοτεχνία είναι αμόλυντη, κανένας ιός δεν θα τη μεταλλάξει, θα είναι πάντα εκεί και τα λογοτεχνικά αντισώματα θα μεταμορφώνουν τις ψυχές μας και θα μας οπλίζουν με κουράγιο.
ΚΕΙΜΕΝΟ 2
Πριν ακόμη το παιδί αρχίσει να γράφει, πριν του μάθουν, όσοι γνωρίζουν, να γράφει, έχει κιόλας εγγράψει στην τρυφερή μεμβράνη της μνήμης του τις πρώτες του εντυπώσεις από τη ζωή. Έχει γράψει μέσα στην καρδιά του, με στοργή κι εμπιστοσύνη, τους δικούς του, αρχίζει να γράφει τους οικείους του, τους συγγενείς του, κατόπιν τους φίλους του. Κι όσο προχωρεί μέσα στον χρόνο παλεύει να καταγράψει όλο τον κόσμο που γνωρίζει, τον κόσμο του. Αυτές οι πράξεις της γραφής του προσβάλλονται κάθε τόσο από τη λήθη, οι γραφές κατατρώγονται από τον χρόνο, όπως εκείνες που χάραζαν οι παλιοί άνθρωποι στα μάρμαρα. Και όσο βαραίνει μέσα και πάνω του ο χρόνος, τόσο ο καθένας προσπαθεί να περιφρουρήσει τις γραφές του βίου του, ώστε να αναγιγνώσκονται εύκολα. «Σ’ έχω γράψει στην καρδιά μου», «είναι γραμμένο στη μνήμη μου», «απομένει ανεξίτηλο μέσα μου» - εκφράσεις της καθημερινής ζωής- αυτής που φεύγει, αυτής που ανασπά από τον κόσμο τους δικούς μας, τους συγγενείς και φίλους.
Πλάσματα γεννημένα για να γράφουν οι άνθρωποι, όλοι οι άνθρωποι. Κι ανάμεσά τους πολλοί που κατορθώνουν να γράψουν το όνομά τους σε μια οικογένεια, σε μια επιχείρηση, σ’ ένα επάγγελμα. Μέσα στην Ιστορία του κόσμου, οι φημισμένοι, οι άξιοι, οι μεγάλοι οι ήρωες. Μέσα στην Ιστορία των Επιστημών, οι σπουδαίοι. Μέσα στην Ιστορία της Εκκλησίας, οι άγιοι. Μέσα στην Ιστορία των Γραμμάτων, οι αυθεντικοί συγγραφείς. Όλοι αυτοί, καθένας με τον τρόπο του, γράφουν.
Από όλους ωστόσο τους ανθρώπους που το θείο ριζικό τους είναι να γράφουν, εκείνοι που γράφουν μ’ έναν τρόπο πασιφανή, επίσημο, είναι οι συγγραφείς. Ποιητές, στοχαστές, μυθιστοριογράφοι γράφουν και ξαναγράφουν τον εαυτό τους και τους άλλους, τον κόσμο που βλέπουν κι εκείνον που δεν βλέπουν και που ωστόσο τον θεωρούν εξίσου πραγματικό.
Γιατί όλοι αυτοί, όλοι όσοι γράφουν, επιμένουν να γράφουν, ενώ έχουν βεβαιωθεί πως θα βγουν κάποια στιγμή από τον κόσμο, καθώς κι ο ίδιος ο κόσμος –αφού ό,τι έχει αρχή θα έχει κι ένα τέλος– θα βγει κάποτε από τον εαυτό του; Ίσως γιατί το γράφειν –συνειδητό ή όχι, εκούσιο ή και ακούσιο, φανερό ή και κρυφό– αποτελεί την έσχατη, ακραία παρηγοριά για τη θνητότητα που τους πολιορκεί και που τελικά τους καταβάλλει. Αυτή τη θνητότητα που φαρμακώνει την ύπαρξη και τη συνείδηση του ανθρώπου με το φαρμάκι της ματαιότητας, πολεμά και εξορκίζει, και αρνείται η πράξη του γράφειν.
ΚΕΙΜΕΝΟ 3 I
Εκεί πού αναρωτιέσαι για πράγματα που πρώτη φορά αντικρίζεις για πράγματα χιλιοειπωμένα που έχουνε πια περάσει για πράγματα που ξαφνιάζουν κι ας γίνονται κάθε μέρα για πράγματα που έλεγες δεν θα συμβούν ποτέ και τώρα συμβαίνουν μπρος στα μάτια σου γ ι’ άλλα που επαναλαμβάνονται μ’ ελάχιστες παραλλαγές για πράγματα που πουλιούνται μόλις πιάσουν
κατάλληλη τιμή
για πράγματα που σάπισαν με το πέρασμα του καιρού ή που ήσαν σάπια απ’ την αρχή και δεν το έβλεπες εκεί που απορείς για πράγματα που μπόρεσες να κάνεις για πράγματα σοβαρά ή ανόητα που ρίσκαρες τη ζωή σου για πράγματα σημαντικά που τα κατάλαβες αργότερα για πράγματα που τα φοβήθηκες κι απέφυγες ν’ αναλάβεις
για πράγματα που τα προγραμμάτισες και δεν σου βγήκαν
γι’ άλλα που τα σχεδίασαν άλλοι και βγήκαν διαφορετικά για πράγματα που σου έτυχαν χωρίς να τα περιμένεις για πράγματα που μόνο τα ονειρεύτηκες και κάποτε, μία στις χίλιες, πραγματώθηκαν…
Εκεί απάνω σε βρίσκει η ποίηση.
Θέμα Α Α1. Να αποδώσετε συνοπτικά τους λόγους για τους οποίους η λογοτεχνική ανάγνωση συνιστά λυτρωτική απόλαυση για τον συγγραφέα στο Κείμενο 1 (60-70 λέξεις).
Θέμα Β Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, με βάση τα Κείμενα 1 και 2, τις παρακάτω προτάσεις, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό ή Λάθος. Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές στα κείμενα:
α. Ο συγγραφέας του Κειμένου 1 διαβάζει λογοτεχνία κυρίως γιατί αυτή σχετίζεται με τις επαγγελματικές του υποχρεώσεις.
β. Ο συγγραφέας του Κειμένου 1 συνήθιζε να διαβάζει προγραμματισμένα.
γ. Το «γράφειν» στο Κείμενο 2 χρησιμοποιείται κυριολεκτικά σε όλο το κείμενο.
δ. Το «γράφειν» στο Κείμενο 2 δεν συνδέεται με ιστορικά και επιστημονικά επιτεύγματα.
ε. Σύμφωνα με τα Κείμενα 1 και 2 τόσο η αναγνωστική όσο και η συγγραφική δραστηριότητα παρηγορούν τον άνθρωπο.
Β2. α. Ο σκοπός του συγγραφέα του Κειμένου 1 είναι να ευαισθητοποιήσει στο ζήτημα της λογοτεχνικής ανάγνωσης. Πώς το επιτυγχάνει; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας αναφέροντας από το κείμενο δύο (2) σημεία στίξης και δύο (2) σχήματα λόγου. Να προσδιορίσετε για το καθένα τη λειτουργία του (μονάδες 8).
β. Ποια είναι η επικοινωνιακή λειτουργία του ερωτήματος στην 5η παράγραφο του Κειμένου 2 «Γιατί όλοι … εαυτό του;» (μονάδες 7). Μονάδες 15 Β3. Λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο της τρίτης παραγράφου του Κειμένου 2 («Πλάσματα … γράφουν») να εξηγήσετε πώς ο άνθρωπος κατά τον συγγραφέα κερδίζει τη μάχη με τον χρόνο (60-70 λέξεις).
Θέμα Γ
Γ1. Ποιο είναι το θέμα του ποιήματος, κατά τη γνώμη σας; Ποιο ρόλο έχει η Ποίηση στην προσωπική σας ζωή; Να απαντήσετε αξιοποιώντας τουλάχιστον τρεις (3) κειμενικούς δείκτες (150-200 λέξεις).
Θέμα Δ
Δ1. Ποια είναι η σχέση σας με την ανάγνωση βιβλίων και ποιος ο ρόλος της στη γενικότερη διαχείριση του προσωπικού σας χρόνου; Με αφόρμηση τα Κείμενα 1 και 2 αποφασίζετε να καταθέσετε την προσωπική σας εμπειρία στο ιστολόγιο του σχολείου σας. Να δικαιολογήσετε την όποια επιλογή σας. (300-350 λέξεις).
Επιμέλεια:
Σωτήρης Ζάχος, Στέλλα Γαλάνη,
Στέλλα Τσούτσα, Αντιγόνη Μπιτελούλη
ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΑ 15 ΙΟΥΝΙΟΥ 2020
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
ΚΕΙΜΕΝΟ 1
Το γιατρικό της αμόλυντης λογοτεχνίας
Το διάβασμα είναι μια από τις πιο μοναχικές τέχνες. Προσωπικά το θεωρώ μία δημιουργική ενασχόληση. Να μπορείς να συγκεντρώνεσαι πάνω σε ένα κείμενο, να το αφουγκράζεσαι αλλά και να το κάνεις δικό σου. Η προσωπική ανάγνωση απαιτεί συνήθως μια εσωτερική απομόνωση και όχι να σου επιβάλλεται εξωτερικά.
Έφηβος, όταν αρρώσταινα, καθόμουν στο σπίτι και αποτελείωνα ένα ολόκληρο μυθιστόρημα. Μάλιστα μια φορά «ανέβασα πυρετό» παραπάνω, για να τελειώσω το «Ανθρώπινο κτήνος» του Ζολά – το θυμάμαι ακόμη.
Στα κοινωνικά δίκτυα πολλοί αναφέρουν ότι δεν μπορούν να συγκεντρωθούν σε ένα βιβλίο. Για εμένα, που το διάβασμα ήταν μια καθημερινότητα, εξακολουθεί να παραμένει, αλλά οι περιστάσεις το καθιστούν ακόμη πιο αδέσμευτο.
Τώρα, περισσότερο από ποτέ, αναζητώ την ουσία της ανάγνωσης. Αυτή η ουσιαστική ανάγνωση δεν έχει ανάγκη καμιάς επίδειξης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεν ασκώ πρωταθλητισμό ανάγνωσης ούτε διεκδικώ τον τίτλο του εκλεκτού αναγνώστη. Επανέρχομαι στην εφηβεία μου, χάνομαι μέσα στο κείμενο και ας είναι ό,τι θέλει.
Κρατώντας το βιβλίο στο χέρι αισθάνομαι μια τρυφερότητα, μια σιγουριά, λες και εγείρονται οι συγγραφείς και συνομιλούν μαζί μου. Δεν βιάζομαι να αποτελειώσω πολλά βιβλία. Οι ώρες του διαβάσματος είναι διάσπαρτες σε όλη τη διάρκεια της μέρας και της νύχτας που τείνουν να ενοποιηθούν σε έναν αλλόκοτο χωροχρόνο.
Αφοσιώνομαι στο κείμενο. Αν στην εφηβεία μου έκλεβα χρόνο για διάβασμα, τώρα –τι ειρωνεία!– ο χρόνος αυτός ξανακερδίζεται.
Και να η θαυματουργή ίαση της λογοτεχνίας. Τέτοια κείμενα έρχονται και γιατρεύουν την ψυχή. Χαμένοι και σωσμένοι χαρακτήρες σε παρασύρουν με τις ιστορίες τους. Γιατί η λογοτεχνία είναι αμόλυντη, κανένας ιός δεν θα τη μεταλλάξει, θα είναι πάντα εκεί και τα λογοτεχνικά αντισώματα θα μεταμορφώνουν τις ψυχές μας και θα μας οπλίζουν με κουράγιο.
Ο Θεόδωρος Γρηγοριάδης είναι συγγραφέας. Το κείμενο δημοσιεύτηκε στον ημερήσιο τύπο (διασκευή).
ΚΕΙΜΕΝΟ 2
Γράφειν
Από τότε που ο καθένας μας εισέρχεται μέσα στη ροή του χρόνου, αρχίζει να γράφει.
Γράφει μες στη μνήμη του, γράφει με το χέρι του, γράφει με τα έργα του. Διαισθάνεται πως
η γραφή αυτή θα αντισταθεί, αν δεν ακυρώσει, το φευγαλέο της ύπαρξής του μέσα στον
κόσμο. Και πως θα «σώσει» από την καταστροφική λήθη και τον ίδιο, και τους άλλους και
την Ιστορία.Πριν ακόμη το παιδί αρχίσει να γράφει, πριν του μάθουν, όσοι γνωρίζουν, να γράφει, έχει κιόλας εγγράψει στην τρυφερή μεμβράνη της μνήμης του τις πρώτες του εντυπώσεις από τη ζωή. Έχει γράψει μέσα στην καρδιά του, με στοργή κι εμπιστοσύνη, τους δικούς του, αρχίζει να γράφει τους οικείους του, τους συγγενείς του, κατόπιν τους φίλους του. Κι όσο προχωρεί μέσα στον χρόνο παλεύει να καταγράψει όλο τον κόσμο που γνωρίζει, τον κόσμο του. Αυτές οι πράξεις της γραφής του προσβάλλονται κάθε τόσο από τη λήθη, οι γραφές κατατρώγονται από τον χρόνο, όπως εκείνες που χάραζαν οι παλιοί άνθρωποι στα μάρμαρα. Και όσο βαραίνει μέσα και πάνω του ο χρόνος, τόσο ο καθένας προσπαθεί να περιφρουρήσει τις γραφές του βίου του, ώστε να αναγιγνώσκονται εύκολα. «Σ’ έχω γράψει στην καρδιά μου», «είναι γραμμένο στη μνήμη μου», «απομένει ανεξίτηλο μέσα μου» - εκφράσεις της καθημερινής ζωής- αυτής που φεύγει, αυτής που ανασπά από τον κόσμο τους δικούς μας, τους συγγενείς και φίλους.
Πλάσματα γεννημένα για να γράφουν οι άνθρωποι, όλοι οι άνθρωποι. Κι ανάμεσά τους πολλοί που κατορθώνουν να γράψουν το όνομά τους σε μια οικογένεια, σε μια επιχείρηση, σ’ ένα επάγγελμα. Μέσα στην Ιστορία του κόσμου, οι φημισμένοι, οι άξιοι, οι μεγάλοι οι ήρωες. Μέσα στην Ιστορία των Επιστημών, οι σπουδαίοι. Μέσα στην Ιστορία της Εκκλησίας, οι άγιοι. Μέσα στην Ιστορία των Γραμμάτων, οι αυθεντικοί συγγραφείς. Όλοι αυτοί, καθένας με τον τρόπο του, γράφουν.
Από όλους ωστόσο τους ανθρώπους που το θείο ριζικό τους είναι να γράφουν, εκείνοι που γράφουν μ’ έναν τρόπο πασιφανή, επίσημο, είναι οι συγγραφείς. Ποιητές, στοχαστές, μυθιστοριογράφοι γράφουν και ξαναγράφουν τον εαυτό τους και τους άλλους, τον κόσμο που βλέπουν κι εκείνον που δεν βλέπουν και που ωστόσο τον θεωρούν εξίσου πραγματικό.
Γιατί όλοι αυτοί, όλοι όσοι γράφουν, επιμένουν να γράφουν, ενώ έχουν βεβαιωθεί πως θα βγουν κάποια στιγμή από τον κόσμο, καθώς κι ο ίδιος ο κόσμος –αφού ό,τι έχει αρχή θα έχει κι ένα τέλος– θα βγει κάποτε από τον εαυτό του; Ίσως γιατί το γράφειν –συνειδητό ή όχι, εκούσιο ή και ακούσιο, φανερό ή και κρυφό– αποτελεί την έσχατη, ακραία παρηγοριά για τη θνητότητα που τους πολιορκεί και που τελικά τους καταβάλλει. Αυτή τη θνητότητα που φαρμακώνει την ύπαρξη και τη συνείδηση του ανθρώπου με το φαρμάκι της ματαιότητας, πολεμά και εξορκίζει, και αρνείται η πράξη του γράφειν.
Ο Κώστας Ε. Τσιρόπουλος (1930-2017) ήταν συγγραφέας, μεταφραστής και εκδότης. Το κείμενο «Γράφειν»
ανήκει στη συλλογή δοκιμίων «Η Μόνωση ως Συνομιλία» (2003).
ΚΕΙΜΕΝΟ 3 I
Εκεί πού αναρωτιέσαι για πράγματα που πρώτη φορά αντικρίζεις για πράγματα χιλιοειπωμένα που έχουνε πια περάσει για πράγματα που ξαφνιάζουν κι ας γίνονται κάθε μέρα για πράγματα που έλεγες δεν θα συμβούν ποτέ και τώρα συμβαίνουν μπρος στα μάτια σου γ ι’ άλλα που επαναλαμβάνονται μ’ ελάχιστες παραλλαγές για πράγματα που πουλιούνται μόλις πιάσουν
κατάλληλη τιμή
για πράγματα που σάπισαν με το πέρασμα του καιρού ή που ήσαν σάπια απ’ την αρχή και δεν το έβλεπες εκεί που απορείς για πράγματα που μπόρεσες να κάνεις για πράγματα σοβαρά ή ανόητα που ρίσκαρες τη ζωή σου για πράγματα σημαντικά που τα κατάλαβες αργότερα για πράγματα που τα φοβήθηκες κι απέφυγες ν’ αναλάβεις
για πράγματα που τα προγραμμάτισες και δεν σου βγήκαν
γι’ άλλα που τα σχεδίασαν άλλοι και βγήκαν διαφορετικά για πράγματα που σου έτυχαν χωρίς να τα περιμένεις για πράγματα που μόνο τα ονειρεύτηκες και κάποτε, μία στις χίλιες, πραγματώθηκαν…
Εκεί απάνω σε βρίσκει η ποίηση.
Τίτος Πατρίκιος, ποίημα από τη συλλογή «Σε βρίσκει η ποίηση» (2012).
Θέμα Α Α1. Να αποδώσετε συνοπτικά τους λόγους για τους οποίους η λογοτεχνική ανάγνωση συνιστά λυτρωτική απόλαυση για τον συγγραφέα στο Κείμενο 1 (60-70 λέξεις).
Μονάδες 15
Θέμα Β Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, με βάση τα Κείμενα 1 και 2, τις παρακάτω προτάσεις, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό ή Λάθος. Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές στα κείμενα:
α. Ο συγγραφέας του Κειμένου 1 διαβάζει λογοτεχνία κυρίως γιατί αυτή σχετίζεται με τις επαγγελματικές του υποχρεώσεις.
β. Ο συγγραφέας του Κειμένου 1 συνήθιζε να διαβάζει προγραμματισμένα.
γ. Το «γράφειν» στο Κείμενο 2 χρησιμοποιείται κυριολεκτικά σε όλο το κείμενο.
δ. Το «γράφειν» στο Κείμενο 2 δεν συνδέεται με ιστορικά και επιστημονικά επιτεύγματα.
ε. Σύμφωνα με τα Κείμενα 1 και 2 τόσο η αναγνωστική όσο και η συγγραφική δραστηριότητα παρηγορούν τον άνθρωπο.
Μονάδες 10
Β2. α. Ο σκοπός του συγγραφέα του Κειμένου 1 είναι να ευαισθητοποιήσει στο ζήτημα της λογοτεχνικής ανάγνωσης. Πώς το επιτυγχάνει; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας αναφέροντας από το κείμενο δύο (2) σημεία στίξης και δύο (2) σχήματα λόγου. Να προσδιορίσετε για το καθένα τη λειτουργία του (μονάδες 8).
β. Ποια είναι η επικοινωνιακή λειτουργία του ερωτήματος στην 5η παράγραφο του Κειμένου 2 «Γιατί όλοι … εαυτό του;» (μονάδες 7). Μονάδες 15 Β3. Λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο της τρίτης παραγράφου του Κειμένου 2 («Πλάσματα … γράφουν») να εξηγήσετε πώς ο άνθρωπος κατά τον συγγραφέα κερδίζει τη μάχη με τον χρόνο (60-70 λέξεις).
Μονάδες 15
Θέμα Γ
Γ1. Ποιο είναι το θέμα του ποιήματος, κατά τη γνώμη σας; Ποιο ρόλο έχει η Ποίηση στην προσωπική σας ζωή; Να απαντήσετε αξιοποιώντας τουλάχιστον τρεις (3) κειμενικούς δείκτες (150-200 λέξεις).
Μονάδες 15
Θέμα Δ
Δ1. Ποια είναι η σχέση σας με την ανάγνωση βιβλίων και ποιος ο ρόλος της στη γενικότερη διαχείριση του προσωπικού σας χρόνου; Με αφόρμηση τα Κείμενα 1 και 2 αποφασίζετε να καταθέσετε την προσωπική σας εμπειρία στο ιστολόγιο του σχολείου σας. Να δικαιολογήσετε την όποια επιλογή σας. (300-350 λέξεις).
Μονάδες 30
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
ΘΕΜΑ Α
Α1. Αναφορές του κειμένου που θα μπορούσαν να
αξιοποιηθούν
Θ.Π.: Λόγοι που καθιστούν την επαφή με τη λογοτεχνία
απολαυστική για τον συγγραφέα
1η παρ.: δημιουργική ενασχόληση, εκούσια
εσωτερική απομόνωση(ενδοσκόπηση)
3η παρ.: αίσθηση ελευθερίας και δυνατότητα
ενασχόλησης με ουσιαστικά ενδιαφέροντα στην καθημερινότητα
4η παρ.: αναπόληση της εφηβείας, φυγή από την πραγματικότητα/επαφή
με τον κόσμο της φαντασίας(προβλήματα, εντάσεις)
5η παρ.: τρυφερότητα, αυτοπεποίθηση/ασφάλεια,
συναισθηματική κάλυψη
7η παρ.: ψυχική ανακούφιση, στήριξη/κουράγιο
σε δύσκολες στιγμές
ΘΕΜΑ Β
Β1. α. Λάθος («Η προσωπική ανάγνωση …
εξωτερικά») 1η παρ.
β. Λάθος («Οι
ώρες…χωροχρόνο.») 5η παρ.
γ. Λάθος («Γράφει
μες στη μνήμη του») 1η παρ. / («Έχει γράψει μέσα στην καρδιά του») 2η
παρ. / …
δ. Λάθος («Μέσα
στην ιστορία του κόσμου…σπουδαίοι») 3η παρ.
ε. Σωστό (κείμενο
1 «Και να οι θαυματουργοί…γιατρεύουν την ψυχή») 7η παρ. και (κείμενο
2 «Ίσως γιατί το γράφειν αποτελεί την έσχατη, ακραία παρηγοριά») 5η
παρ.
Β2. α. Σημεία στίξης:
Χρήση εισαγωγικών: «ανέβασα πυρετό», μεταφορικός λόγος
για να δηλωθεί το πάθος της ανάγνωσης
Χρήση θαυμαστικού: τι ειρωνεία!, έκπληξη σχετικά με την
έλλειψη χρόνου στην εφηβική ηλικία και την ύπαρξή του τη συγκεκριμένη χρονική
περίοδο
Σχήματα λόγου:
«χάνομαι μέσα στο κείμενο» (μεταφορά)
«τέτοια κείμενα έρχονται και γιατρεύουν την ψυχή» (προσωποποίηση)
Β2. β. Προκαλείται το
ενδιαφέρον του αναγνώστη, προσδίδεται ζωντάνια, παραστατικότητα, οικειότητα,
χρήση ρητορικής ερώτησης για να δοθεί έμφαση στο νόημα που περιέχει, εγείρει
τον προβληματισμό σχετικά με τον απώτερο σκοπό του «γράφειν»
Β3.
Θ.Π.: Ο άνθρωπος στην πορεία της
ζωής του έχει τη δυνατότητα να αντισταθεί στη φθορά του χρόνου και στο εφήμερο της
ύπαρξής του.
ενέργειες, επιλογές, προσφορά,
δημιουργία σε οικογενειακό, επαγγελματικό, επιστημονικό, καλλιτεχνικό, θρησκευτικό
… επίπεδο
=> συμβολή στην εξέλιξη/ανανέωση
του κόσμου, της ιστορίας
=> διάσωση της ύπαρξής του στο
πέρασμα των χρόνων, παροχή στήριξης, έμπνευσης, κινήτρων στις επόμενες γενιές,
γεγονός που κρατάει ζωντανή τη μνήμη του (υστεροφημία)
ΘΕΜΑ Γ
1η απαίτηση
Θέμα: Αξία, σημασία, προσφορά
ποίησης σε κάθε έκφανση της ζωής / Η ποίηση συμβάλλει στην ερμηνεία,
αποκωδικοποίηση της ζωής / Η ποίηση προσφέρει απαντήσεις και στηρίγματα στην
κατανόηση των συνθηκών της ζωής
Για την ανάπτυξη θα μπορούσαν
να αξιοποιηθούν:
Η ποίηση βοηθάει στην
αντιμετώπιση πρωτόγνωρων καταστάσεων,
στην κατανόηση γεγονότων του
παρελθόντος και του παρόντος,
προσφέρει απαντήσεις σε
προβληματισμούς που απασχολούν τον άνθρωπο για σημαντικά και ασήμαντα,
συμβάλλει στην ερμηνεία
επιλογών, δράσεων, επιτυχιών και αποτυχιών,
στη συνειδητοποίηση αναπάντεχων,
τυχαίων γεγονότων…
Κειμενικοί δείκτες
-επαναλήψεις (π.χ. «πράγματα»,
δίνει έμφαση στα δεδομένα της καθημερινότητας)
-μεταφορές (π.χ. «πράγματα που
σάπισαν με το πέρασμα του καιρού», αναφέρεται στην αλλοίωση που υφίστανται τα
πράγματα με το πέρασμα του χρόνου)
-β’ ενικό πρόσωπο (π.χ. «αναρωτιέσαι»,
«μπόρεσες», «ρίσκαρες», ερωταπόκριση και με τον εαυτό του και με τον αναγνώστη)
2η απαίτηση
Οι μαθητές είχαν τη δυνατότητα
να ισχυριστούν ότι η ποίηση κατέχει σημαντική θέση στη ζωή τους και επιδιώκουν
την επαφή με αυτή, αφού η προσφορά της πνευματική, ηθική, συναισθηματική είναι
ανεκτίμητη.
Από την άλλη, θα μπορούσαν να
ισχυριστούν ότι οι απαιτήσεις της καθημερινότητας καθώς και η έλλειψη
ανθρωπιστικής παιδείας και ανάλογων προτύπων τους έχει οδηγήσει στην
απομάκρυνση από την ποίηση, της οποίας την αξία αγνοούν.
ΘΕΜΑ Δ
Τίτλος: "Βιβλίο και Νέοι", "Η θέση του βιβλίου στη ζωή των νέων", "Βιβλίο και ελεύθερος χρόνος"...
Τίτλος: "Βιβλίο και Νέοι", "Η θέση του βιβλίου στη ζωή των νέων", "Βιβλίο και ελεύθερος χρόνος"...
Πρόλογος
-Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει
παραγκωνίσει, σε μεγάλο βαθμό, το βιβλίο-την ανάγνωση από τη ζωή του αδιαφορώντας
για την αξία του, η οποία όμως παραμένει αναλλοίωτη…
-Η αναγκαστική απομόνωση,
εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού οδήγησε σε επανεξέταση και αναθεώρηση
αρκετών παραμέτρων της ζωής μας, γεγονός που κατέδειξε και τη σημασία της ανάγνωσης/βιβλίου…
-Σημαντικές ευκαιρίες παρέχει
η σύγχρονη πραγματικότητα για εξέλιξη/βελτίωση του ανθρώπου και επαφή του με το
βιβλίο…
-Αναφορά στην επανάσταση που
επέφερε η εφεύρεση της τυπογραφίας από τον Γουτεμβέργιο καθιστώντας την
ανάγνωση βιβλίων προσιτή στο ευρύ κοινό…
1ο ερώτημα
Ανάγνωση βιβλίων =>
σημαντική θέση στη ζωή μου η επαφή με λογοτεχνικό, ιστορικό, επιστημονικό,
σχολικό,… βιβλίο σε στιγμές απομόνωσης, χαλάρωσης, διάθεσης φυγής => συμβολή
στην καλλιέργεια, απόκτηση εφοδίων, στην άντληση έμπνευσης, κινήτρων, στην
αποβολή άγχους, εντάσεων…
2ο ερώτημα
Ανάγνωση βιβλίων:
-Παροχή ερεθισμάτων, ευκαιριών
για προβληματισμό => α) αφορμή για συζήτηση, επικοινωνία, συναναστροφή στο
πλαίσιο του ελεύθερου χρόνου. => β) αποφυγή εκμετάλλευσης του ελεύθερου
χρόνου, πολύωρης επαφής με εικόνα και απλοϊκά μηνύματα μέσω μκδ ή ΜΜΕ
-Επαφή με διαφορετικούς
πολιτισμούς => διάθεση, αφορμή για ταξίδια, επαφή με διαφορετικούς λαούς,
τόπους, κουλτούρες στον ελεύθερο χρόνο
-Επαφή με παράδοση, ιστορία
=> επιθυμία, αφορμή για επίσκεψη σε μουσεία, αρχαιολογικούς και ιστορικούς
χώρους…
-Επαφή με θετικά πρότυπα ζωής
=> αποφυγή αδράνειας, παθητικότητας, διάθεση απόκτησης εφοδίων με στόχο την ικανοποίηση
φιλοδοξιών, την εξέλιξη…
-Φυγή από την καθημερινότητα,
αποβολή άγχους, έντασης => ηρεμία, χαλάρωση, ανανέωση, τόνωση της διάθεσης
για ενδοσκόπησης, επαφή με τη φύση…
-Επαφή με προβλήματα, σύγχρονες
απειλές, δυσκολίες που αντιμετωπίζουν ευάλωτες ομάδες => διάθεση συμμετοχής,
προσφοράς στα κοινά, συμμετοχή σε εθελοντικές, φιλανθρωπικές δράσεις…
Επίλογος
-Αναφορά στην ανάγκη
κινητοποίησης των φορέων διαπαιδαγώγησης με στόχο την ουσιαστική επαφή της νέας
γενιάς με το βιβλίο
-Αναφορά στο μικρό ποσοστό
αναγνωστών στις μέρες μας και την αδυναμία τους να αποκομίσουν οφέλη από το
βιβλίο
-Ενώ παρέχονται σημαντικές
ευκαιρίες για καλλιέργεια και ουσιαστικές αναζητήσεις στον σύγχρονο άνθρωπο,
ελάχιστοι τις αξιοποιούν, γεγονός που περιορίζει τη διάθεση επαφής τους με το
βιβλίο αποδεικνύοντας την ανωριμότητα του πολιτισμού μας.
