Το κράτος αποτελεί την τελευταία επιλογή

Tου Παναγη Γαλιατσατου

​​Ήταν μια αξιέπαινη πρωτοβουλία του Ινστιτούτου Δημοκρατίας και του Ινστιτούτου CES του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος η έρευνα για την κοινωνική συνοχή στην Ελλάδα, που παρουσιάστηκε στις Βρυξέλλες λίγο πριν από τα Χριστούγεννα. Οχι ότι αποκάλυψε πράγματα που δεν τα γνωρίζαμε. Για πρώτη φορά όμως μια επιστημονική έρευνα πεδίου εστίασε στη μέτρηση αυτών των επιπτώσεων. Από τα ευρήματα της έρευνας, η οποία διενεργήθηκε από την εταιρεία Metron Analysis, αξίζει να σταθεί κανείς ιδιαίτερα σε ένα σημείο. Στις επιπτώσεις της κρίσης στην ψυχολογική κατάσταση των Ελλήνων, που φαίνεται πως έχει διαταραχθεί αρκετά, αφού ένα 18% θεωρεί ότι η ψυχική του υγεία έχει χειροτερέψει αισθητά τον τελευταίο χρόνο και ένα 27% διαπιστώνει ότι η κατάστασή του έχει γίνει κάπως χειρότερη. Το άγχος και η ανησυχία φαίνεται να κερδίζουν έδαφος ανάμεσα στους πολίτες, καθώς το 69% δήλωσε τον Νοέμβριο ότι αισθάνεται σε καθημερινή βάση ανησυχία και άγχος, έναντι 66% τον Μάρτιο και 63% τον Δεκέμβριο του 2011.

Εσχατολογικά σύνδρομα

Tου Ηλια Μαγκλινη
Η είδηση ότι ένας μανιακός στην Κίνα, ο οποίος πίστευε ότι μεθαύριο Παρασκευή 21 Δεκεμβρίου θα έρθει η Συντέλεια, μαχαίρωσε περισσότερα από είκοσι παιδιά ίσως δεν θα έπρεπε να μας σοκάρει. Οπως και δεν θα έπρεπε να μας εκπλήσσει ότι ο νεαρός φονιάς και αυτόχειρας του Κονέκτικατ ήταν αφόρητα καταπιεσμένος από τη μητέρα του, η οποία, εκτός από τα πέντε όπλα της, συγκέντρωνε στις αποθήκες της τροφή διότι πίστευε ότι θα ερχόταν το τέλος της παγκόσμιας οικονομίας. Αυτός ο μηδενισμός φλερτάρει πολύ συχνά με τη βία, ειδικά όταν έχουμε να κάνουμε και με επιβαρυμένες ψυχοπαθολογίες.

Σπίτι μου, σπιτάκι μου;

Tης Mαριας Kατσουνακη

Η σχέση των Ελλήνων με τα σπίτια έχει βαθιές ρίζες στον χρόνο, στην Ιστορία, στην κοινωνία. Η επένδυση σε ένα σπίτι είχε τον χαρακτήρα της εξασφάλισης· των παιδιών από τους γονείς, της όποιας (μικρής ή μεγαλύτερης) αποταμίευσης, των χρημάτων που αποκτήθηκαν νομίμως ή παρανόμως. Οι οικονομίες έπαιρναν το σχήμα και το μέγεθος που είχε ένα τριάρι, ένα ρετιρέ, μια γκαρσονιέρα ή μια μονοκατοικία στα βόρεια προάστια, ανάλογα με τις δυνατότητες του καθενός. Ο κάτοχος ακινήτου ή ακινήτων διέθετε αίγλη. Είχε το κεφάλι του ήσυχο. Ενιωθε ασφαλής. Το 2009, σύμφωνα με έρευνα της Στατιστικής Υπηρεσίας της Αυστραλίας, η Ελλάδα ήταν η πέμπτη χώρα στον κόσμο και η δεύτερη στην Ευρώπη με τα μεγαλύτερα σπίτια. Στην παγκόσμια κατάταξη πρώτη ερχόταν η Αυστραλία και ακολουθούσαν ΗΠΑ, Νέα Zηλανδία, Δανία, Ελλάδα και Βέλγιο. Στην Ευρώπη, τα μεγαλύτερα σπίτια και διαμερίσματα διέθεταν οι Δανοί, δεύτεροι οι Ελληνες με επιφάνεια κατοικιών 126 τ.μ. κατά μέσο όρο. Με δάνεια, που χορηγούνταν χωρίς μεγάλη προσπάθεια από τις τράπεζες, οι νεοέλληνες κατάπιναν βουλιμικά τα τετραγωνικά, αλλάζοντας, και δι’ αυτού του τρόπου, κοινωνικό στάτους.

Οταν τα παιδιά γίνονται «γονείς των γονιών τους»

Tης Mαριαννας Tζιαντζη

​​​​​​«Το παιδί είναι ο πατέρας του ανθρώπου», έγραψε ένας μεγάλος Αγγλος ρομαντικός ποιητής το 1802, έχοντας όμως κατά νου την αμεσότητα του δεσμού του παιδιού με τη φύση, σύμφωνα με την ερμηνεία των περισσότερων μελετητών. Σήμερα, 210 χρόνια αργότερα, ο ίδιος στίχος ακούγεται ξανά αλλά χωρίς ποιητική διάθεση: «Τα παιδιά γίνονται γονείς των γονιών τους». Αυτή ήταν η διαπίστωση μιας ψυχολόγου, που εργάζεται σε μια γραμμή SOS, σε ένα κέντρο τηλεφωνικής βοήθειας για την πρόληψη της αυτοκτονίας, η οποία μίλησε στους «Νέους Φακέλους» (ΣΚΑΪ), στην εκπομπή με θέμα «Παιδιά και κρίση» (σε επανάληψη την Κυριακή στις 17.00). Μια έφηβη τηλεφώνησε ζητώντας βοήθεια για τον αδελφό της που μόλις είχε κάνει απόπειρα αυτοκτονίας. Το τηλεφώνημα έγινε κρυφά από τους γονείς. Η κοπελίτσα δεν ήθελε να τους το πει, γιατί εκείνοι ήταν ήδη πολύ φορτωμένοι, εξουθενωμένοι από την ανεργία και τη φτώχεια και, επομένως, ανήμποροι να διαχειριστούν το πρόβλημα. Ετσι, η κοπελίτσα σήκωσε αυτό το φορτίο στις δικές της λιανές πλάτες. Παρόμοια περιστατικά δεν είναι μεμονωμένα, όπως ειπώθηκε. Πολλοί μαθητές δεν ανοίγονται, δεν μιλούν στον πατέρα ή στη μητέρα για την αγωνία που τους προκαλεί η κρίση, όχι επειδή είναι αποξενωμένοι από τους γονείς τους, αλλά γιατί τους συμπονούν και θέλουν να τους προστατεύσουν. Κι έτσι, τα παιδιά γίνονται «γονείς των γονιών τους».

Ψευδολογίες περί συντέλειας

του Αλέξη Δεληβοριά, Αστρονόμου του Ευγενιδείου Πλανηταρίου

Εσχατολογικά σενάρια αποκάλυψης, απόκρυφες προβλέψεις επερχόμενης συντέλειας και καταστροφής του κόσμου εμφανίζονταν κατά καιρούς καθόλη τη διάρκεια της ανθρώπινης Ιστορίας. Στις μέρες μας, αντίστοιχα σενάρια κυκλοφορούν ευρέως στο Διαδίκτυο. Αυτοαποκαλούμενοι «ερευνητές», τηλεπωλητές βιβλίων και συνωμοσιολόγοι, ευαγγελιστές και ιδρυτές περίεργων αιρέσεων, που δυστυχώς έχουν κάνει την εμφάνισή τους και στην Ελληνική επικράτεια, έχουν βάλει το λιθαράκι τους στην αναμόχλευση του αρχέγονου φόβου του ανθρώπου για τη συντέλεια, τις περισσότερες φορές μάλιστα με το αζημίωτο. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμη και μεγάλες παραγωγές του Χόλλυγουντ, όπως το περιβόητο «2012», χρησιμοποίησαν τις αμφιλεγόμενες, από την πλευρά του καταναλωτή, τεχνικές του ιογενούς μάρκετινγκ (viral marketing) στην προσπάθειά τους να προωθήσουν το «εμπόρευμά» τους. Θα πρέπει, όμως, να διευκρινιστεί από την αρχή ότι τέτοιου είδους σενάρια για τον «επερχόμενο» Αρμαγεδώνα με αναφορές στην Ατλαντίδα και στη Βίβλο, σε εξωγήινους και αρχαίους αστροναύτες, σε χαμένους πολιτισμούς και σκοτεινές μυθολογίες, στη θεωρία της κούφιας Γης, στα Νεφελίμ κ.λπ. δεν είναι τίποτε άλλο από ένα αντιεπιστημονικό συνονθύλευμα αστήρικτων και αβάσιμων ισχυρισμών, που δεν αντέχουν σε σοβαρή κριτική.

«Η φτώχεια απειλεί θεμελιώδη δικαιώματα»

«Θεμελιώδη δικαιώματα, όπως αυτό της προστασίας της ζωής, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της ελευθερίας και της ασφάλειας, απειλούνται λόγω της εξαπλούμενης φτώχειας και της διάσπασης του κοινωνικού ιστού» υπογραμμίζει ο Συνήγορος του Πολίτη, με αφορμή την παγκόσμια ημέρα Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Κρίση και επιβίωση της κοινωνίας

Του Λυκουργου Λιαροπουλου

Oταν σκεπτόμαστε την κρίση, η συνήθης αναφορά είναι στην απώλεια του ΑΕΠ 25%, συρρίκνωση αποδοχών και συντάξεων 30% και ανεργία 23%. Η επιβίωση δείχνει να είναι ζήτημα οικονομικών δεικτών. Μακάρι να ήταν μόνο αυτό. Η μεγέθυνση του ΑΕΠ είναι ευκολότερη από την αύξηση της συνολικής ευημερίας που συνεπάγεται αλλαγή της κοινωνίας. Στόχος είναι η επιβίωση όχι μόνο ατόμων και οικογενειών αλλά της κοινωνίας. Επιβίωση είναι η διάσωση βασικών χαρακτηριστικών και κατακτήσεων, που σηματοδοτούν την κοινωνία του 21ου αιώνα και κινδυνεύουν λόγω της κρίσης. Αυτές είναι η δέσμευση για ελευθερία και αυτοδιάθεση, η πίστη στη δημοκρατία, ο σεβασμός στον «άλλο» και στα ανθρώπινα δικαιώματα, το αδιαπραγμάτευτο της αξίας της ζωής και το αυτονόητο της υπακοής στον νόμο. Η επιβίωση, με την έννοια αυτή, δεν είναι θέμα οικονομικό, αλλά πολιτισμικό και ηθικό. Η Ελλάδα δεν κινδυνεύει μόνο με οικονομική κατάρρευση, αλλά με πολιτισμική οπισθοχώρηση και ηθική υποβάθμιση. Η Ελλάδα σήμερα είναι μια πολύ πιο «εχθρική» χώρα για όσους κατοικούν εδώ, Eλληνες και ξένους. Ο κίνδυνος είναι η συνεχής υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής, η διάψευση προσδοκιών και η μαζική μετανάστευση. Οι κίνδυνοι αυτοί αφορούν πολύ πιο σοβαρά και μακροχρόνια προβλήματα από την ύφεση.

Η απαγόρευση του ρατσισμού

Tου Πασχου Μανδραβελη

Μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι και το πολιτικό μας σύστημα και η οργανωμένη κοινωνία των πολιτών απαρτίζονται στον μεγαλύτερο βαθμό από δικηγόρους, αλλά αυτό που κατάλαβαν πολύ νωρίς οι τροϊκανοί αδυνατούν να το κατανοήσουν πολλοί συμπατριώτες μας. Οι νόμοι δεν λύνουν όλα τα προβλήματα και ειδικά στην Ελλάδα λύνουν λιγότερα. Ο ρατσισμός, για παράδειγμα, είναι μια κοινωνική ασθένεια. Μπορεί να αποκτήσει πολιτική έκφραση, αλλά δεν αντιμετωπίζεται με απαγόρευσή του. Συνεπώς, εκείνοι που θέλουν να θέσουν εκτός νόμου τη Χρυσή Αυγή, το μόνο που θα καταφέρουν είναι να θέσουν εκτός νόμου τα σύμβολά της. Ο ρατσισμός της δεν αντιμετωπίζεται με απαγορεύσεις· ξεριζώνεται διά της εκπαίδευσης.

Η κρίση, η δημοκρατία και ο... γάμος

Αρχιμανδρίτης Γιώργος

Μισέλ Σερ, τι σημαίνει «κρίση»; «Η “κρίση” είναι ελληνική λέξη και προέρχεται από το ρήμα κρίνω, που σημαίνει δικάζω. Ως εκ τούτου, είναι άμεσα συνδεδεμένη με την έννοια της απόφασης. Ως ιατρικός όρος επίσης – μιλάμε για καρδιακή κρίση, για κρίση άσθματος ή επιληψίας – εξακολουθεί να έχει σχέση με την έννοια της απόφασης, διότι ο οργανισμός μας καλείται να αποφασίσει πώς θα αντιδράσει. Είτε υποχωρεί και καταστρέφεται είτε θεραπεύεται επινοώντας μια καινούργια κατάσταση. Αν λοιπόν η κοινωνία μας βρίσκεται σήμερα σε κρίση, η έξοδος από αυτήν δεν μπορεί να είναι η επιστροφή στην προηγούμενη κατάσταση, διότι θα εμφανιστούν τα ίδια συμπτώματα και θα οδηγήσουν ξανά στην ίδια κρίση. Πρέπει να επινοηθεί μια καινούργια κατάσταση πραγμάτων». Για να γίνει όμως αυτό πρέπει πρώτα να μελετήσουμε την κατάσταση που οδήγησε στην κρίση. «Βεβαίως. Οπως επίσης πρέπει να μελετήσουμε τις νέες καταστάσεις, οι οποίες επέφεραν την κατάργηση των παλαιότερων. Για παράδειγμα, το 1900 είχαμε 60%-70% γεωργία, ενώ τώρα έχουμε 1%. Η καινούργια κατάσταση είναι τόσο πιο απρόσμενη όσο πιο μακρά είναι η χρονική περίοδος ισχύος της προηγούμενης. Είμαστε γεωργοί από τη νεολιθική εποχή, οπότε θα μπορούσαμε ακόμη και να πούμε ότι η νεολιθική εποχή έκλεισε αρκετά

Πώς να ξεκινήσεις μια επανάσταση

Παπανάγνου Βάιος

Οι περισσότεροι από αυτούς που γνωρίζουν προσωπικά τον Σαρπ τον περιγράφουν ως χαμηλών τόνων άνθρωπο, συνεσταλμένο, και αυτά είναι χαρακτηριστικά που δεν θα συνέδεε κανείς με κάποιον που έχει χαρακτηριστεί “Μακιαβέλι της μη βίας” και “Κλαούζεβιτς του μη βίαιου πολέμου”. Φέτος το περιοδικό Foreign Policy τον κατέταξε στην πρώτη θέση των 100 πιο επιδραστικών στοχαστών του 2011. Το 2009 είχε προταθεί για Νόμπελ Ειρήνης. Ο ίδιος στις συνεντεύξεις του λέει ότι αισθάνεται περίεργα με αυτή την μεγάλη προσοχή πάνω του. Τα τελευταία 50 χρόνια ο Σαρπ είναι ο κορυφαίος θεωρητικός της μη βίαιης δράσης, της κοινωνικής ανυπακοής, έχει γράψει πολλά βιβλία για την χρησιμότητά της και τις μεθόδους της, και τα βιβλία του έχουν ξεκινήσει επαναστάσεις. Το πιο γνωστό, “Από την δικτατορία στην δημοκρατία”, έχει γραφτεί το 1993 για την περίπτωση της Μπούρμα, και σε αυτό περιγράφει 198 τρόπους μη βίαιης δράσης κατά απολυταρχικών καθεστώτων.

Πώς να γίνεις ηγέτης

Μαγγηριάδης Απόστολος

ΟΙ 8 ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΣΩΣΤΟΥ ΗΓΕΤΗ 
κατά τον Ρον Χάιφετζ

Να ακούει και να συνθέτει διαφορετικές αναλύσεις από πολλαπλές πηγές πρoτού λάβει μια απόφαση. 
Να έχει υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη, να κατανοεί ανθρώπους και να είναι καλός στις διαπροσωπικές του σχέσεις. 
Να είναι ρήτορας, να έχει την ικανότητα κάποιου να μιλάει όχι απλώς με σαφήνεια, αλλά και με έναν τρόπο που «μιλάει» στις καρδιές των ανθρώπων, στοχεύοντας στο προσωπικό τους αξιακό σύστημα. Να εξηγεί στον κόσμο γιατί μια μεταβατική περίοδος μπορεί να διαρκέσει λίγο ή πολύ. 
Να αποτρέπει τον πανικό. Ενας ηγέτης μπορεί να γίνει ιδιαίτερα επικίνδυνος όσο η περίοδος μετάβασης μακραίνει. 
Να μην απαρνείται την πραγματικότητα ούτε να αναζητεί αποδιοπομπαίους τράγους· μια αεροπορική εταιρεία δεν μπορεί να κατασκευάσει αεροπλάνα αν διαμαρτύρεται για τη βαρύτητα! 
Να προσαρμόζεται στη νέα εποχή. Ο πλανήτης είναι γεμάτος με απολιθώματα οργανισμών που εξαφανίστηκαν γιατί αδυνατούσαν να προσαρμοστούν στο νέο περιβάλλον τους. 
Να αυτοσχεδιάζει όπως ακριβώς ένας μουσικός της τζαζ. Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης, να αποσυρθεί για λίγο από το προσκήνιο και να επανέλθει δυναμικά, αφού έχει διαγνώσει τα λάθη του και έχει σχεδιάσει διορθωτικές κινήσεις.




Τον Απρίλιο του 2010, λίγο πριν από την προσφυγή της χώρας μας στον μηχανισμό στήριξης, ο τότε πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου – και πρώην φοιτητής του στο Χάρβαρντ το 1993 – κάλεσε τον Ρον Χάιφετζ στην Αθήνα για ένα εντατικό σεμινάριο στους υπουργούς της κυβέρνησής του. Μάλλον περισσότερο για συμβολικούς λόγους, για να ενεργοποιήσει δηλαδή τα πολιτικά τους ρεφλέξ, και λιγότερο για ουσιαστικούς. Στο κάλεσμα τελικά ανταποκρίθηκαν οι συνήθεις ύποπτοι εκείνης της εποχής: οι Γερουλάνος, Μπιρμπίλη, Παμπούκης και ορισμένοι άλλοι. Οι υπόλοιποι επικαλέστηκαν φόρτο εργασίας. Ο ίδιος ο Παπανδρέου ήταν παρών σε ολόκληρο το σεμινάριο – ίσως περισσότερο από νοσταλγία για ένα περιβάλλον δημιουργικής πολιτικής σκέψης που απείχε έτη φωτός από την πραγματικότητα που καλούνταν να διαχειριστεί. Οι παραδόσεις του Χάιφετζ στα αμφιθέατρα του John F. Kennedy School of Government παραπέμπουν σε ένα πειραματικό εργαστήρι σχέσεων εξουσίας. Το μάθημα συνήθως αποκτά τα χαρακτηριστικά μιας προσομοίωσης, όπου οι φοιτητές καλούνται να αντιληφθούν βιωματικά τα βάρη και τα άγχη της ηγεσίας ακόμη και μέσα στον κλειστό χώρο μιας αίθουσας. Κανένας τελικά δεν μένει αλώβητος ψυχολογικά από αυτή τη δοκιμασία.

Τσίχλα στο μυαλό

Λουκρητία

Τι κάνει ένας Αυστριακός στην Αθήνα; Ακούγεται σαν ανέκδοτο αλλά δεν είναι. Ο Αυστριακός λοιπόν κάνει την πρακτική του στην ψυχιατρική/νευρολογία στο Ιπποκράτειο νοσοκομείο. Τον συνάντησα χθες στο Free Thinking Zone και όταν μου τον σύστησαν, δαγκώθηκα για να μην ζητήσω την επαγγελματική του γνώμη. Αν και μιλούσε ικανοποιητικά ελληνικά για τον ένα μήνα που βρίσκεται στην χώρα μας, δεν τον ρώτησα, γιατί τότε θα έπρεπε να του εξηγήσω τι είναι Jumbo και πουλάκι Τσίου. Ευτυχώς δεν χρειάζεται να εξηγήσω σε εσάς. Και πιθανότατα να φαντάζεστε ήδη γιατί ήθελα την άποψή του. Αν έχετε βρεθεί μπροστά στην καφετιέρα του σπιτιού σας και κουνάτε τους γοφούς στους ρυθμούς τους ασυναίσθητα, τότε με καταλαβαίνετε. Ίσως να μην το ομολογήσετε αλλά μικρή σημασία έχει. Σίγουρα όμως θα συμφωνήσουμε πως είναι άκρως ενοχλητικό. Σου κολλάνε στο μυαλό όπως η τσίχλα στο παπούτσι.

Μετά το Ναυαρίνο

Του Νικου Γ. Ξυδακη

Διάχυτη αίσθηση: κάναμε ό,τι μπορούσαμε, και πέρα από το όριο αντοχής. Ματώσαμε, και διαρκώς αιμορραγούμε από ανεργία, ύφεση και ξενιτεμό. Κάναμε ό,τι μας είπανε, σοκαρισμένοι, σπαρταρώντας. Τώρα; Τώρα αφήνουμε τη μοίρα μας στην καλοσύνη των ξένων, σαν την Μπλανς Ντιμπουά, εναποθέτουμε τις ελπίδες μας σε ένα νέο Ναυαρίνο, όπως όταν ξεκινήσαμε. Η ναύαρχος Λαγκάρντ δίνει τη μάχη για λογαριασμό μας, και για λογαριασμό των εξωευρωπαϊκών Μεγάλων Δυνάμεων, για να βουλιάξει το χρέος-Ιμπραήμ που τις και μας κατατρώει. Εμείς, ανήμποροι και πένητες, παρακολουθούμε τη ναυμαχία από τις ακτές της καμένης Πελοποννήσου.

Ιστορίες νέου φιλελληνισμού

Tου Νικου Βατοπουλου

Μετά τις ιστορίες του «νέου ανθελληνισμού» στην Ευρώπη, άρχισαν να διαδίδονται τώρα οι ιστορίες του «νέου φιλελληνισμού». Δεν ξέρω αν οι «Ευρωπαίοι» κουράστηκαν να μας αντιπαθούν ή αν «εμείς» βαρεθήκαμε να δεχόμαστε προσβολές και ειρωνείες, γεγονός πάντως φαίνεται να είναι ότι οι περιπτώσεις του «Ελληνα-μαύρου πρόβατου» υποχωρούν έναντι των περιπτώσεων του «Ελληνα-άσπρου πρόβατου». Οχι ότι δεν υπάρχουν οι πρώτες, απλώς δεν προκρίνονται πλέον τόσο ψηλά, γιατί το ρολόι γυρίζει.

Ο εχθρός της εφημερίδας

Tου Κωστα Θ. Καλφοπουλου

Η πρόσφατη «διαμάχη» γύρω από τις αιτίες που οδήγησαν στο αναπόφευκτο κλείσιμο της «Ελευθεροτυπίας», όπως αποτυπώθηκε σε πρόσφατο τεύχος της Lifo («Η Αγρια Δύση της Ελευθεροτυπίας», 18.10.), έφερε στην επιφάνεια, ακόμα μια φορά, τις ελληνικές ιδιομορφίες που καθόρισαν τις εξελίξεις στον χώρο των ΜΜΕ μετά το 1990, και, κυρίως, την προσκόλληση ενός έθνους σε μια ανατροφοδοτούμενη εσωστρέφεια, όπως κορυφώθηκε τα τελευταία χρόνια της κρίσης, όταν, χρόνια τώρα, το διεθνές και ευρωπαϊκό τοπίο στα ΜΜΕ κλυδωνίζεται επικίνδυνα.

Εχει ηγέτες η ελληνική κοινωνία;

Tου Νικου Κωνστανταρα

Η Ελλάδα έχει πολλούς ηγέτες: στην πολιτική, στη θρησκεία, στα συνδικάτα, στη διανόηση. Αλλά πάσχει από έλλειψη ηγεσίας. Οχι μόνο επειδή κανένας από τους κατ’ όνομα ηγέτες δεν πείθει ότι είναι ικανός να διαχειριστεί τα σημερινά προβλήματα και να οδηγήσει τη χώρα προς το μέλλον, αλλά και γιατί η κοινωνία βρίσκεται μετέωρη, με την αίσθηση ότι η πορεία την οποία θεωρούσε δεδομένη διεκόπη. Η ορφάνια αυτή είναι και αιτία και προϊόν της κρίσης, και η κρίση θα διαιωνίζεται όσο δεν αναδεικνύονται νέοι ηγέτες.

Αλληλεγγύη και κανιβαλισμός: δίδυμα παιδιά της κρίσης

Tης Mαριαννας Tζιαντζη

 ...Είναι αυτονόητο ότι κανείς δεν μπορεί να επικροτήσει μια ατομική συμπεριφορά την οποία δεν θα ήθελε να ασκήσει ο ίδιος ή να γίνει αποδέκτης της. Ωστόσο, το περιστατικό αυτό υπερβαίνει το «εγώ καταδικάζω». Το βίντεο δεν δείχνει απλώς το ήθος ή την ιδιοσυγκρασία ενός συνδικαλιστή, αλλά κάτι πολύ βαθύτερο και ανησυχητικό: ότι και ο χώρος εργασίας γίνεται πεδίο ενός ακήρυχτου πολέμου. Σήκω εσύ, να καθίσω εγώ. Φύγε εσύ, να μείνω εγώ. Ανθρωποι που μέχρι χθες ήταν φίλοι, που έχουν τραγουδήσει κι έχουν πιει κρασί μαζί, τώρα ο ένας γυρίζει την πλάτη στον άλλον (στην καλύτερη περίπτωση). Στη χειρότερη, τον περιφρονεί, τον εξευτελίζει, τον δαχτυλοδείχνει: «Εσύ φταις για όλα, εσύ ο συμβασιούχος, ή εσύ το παιδί του ρουσφετιού, ή εσύ ο εργατοπατέρας, ο βολεμένος ή εγώ ο δίκαιος, εσύ ο προσκυνημένος κ.λπ.».

«Να μη βγει κανένα σκουλήκι έξω»

Του Κωνσταντίνου Zούλα

«Αλήτεεες! Μην τολμήσετε να βγείτε έξω. Αλήτες, ε, αλήτες!» Όσοι βρεθήκαμε την Τετάρτη στο Κοινοβούλιο για να καλύψουμε την ψηφοφορία, γίναμε μάρτυρες απίστευτων σκηνών που δύσκολα περιγράφονται. Την ξανθιά κυρία που ούρλιαζε έξω ακριβώς από την κεντρική είσοδο της ολομέλειας σιγοντάριζαν δεκάδες συνάδελφοί της –επίσης εκτός εαυτού– που σε έκαναν να τρομάζεις με τη γηπεδική οργή τους, εντός του υποτιθέμενου ναού της Δημοκρατίας. «Γιώργοοο, εσύ πήγαινε να φράξεις την άλλη πόρτα. Μήτσο, εσύ από εδώ μαζί μου», φώναζε ένας άλλος. «Για να μη βγει κανένα σκουλήκι έξω», συμφωνούσε μια άλλη παραδίπλα, και το πλήθος όλο και μεγάλωνε κυκλώνοντας την αίθουσα.

Θεωρίες συνωμοσίας και άλλοι μύθοι

Tης Τασουλας Kαραϊσκακη

Οι θεωρίες συνωμοσίας αποκτούν, από ό,τι φαίνεται, όλο και περισσότερους οπαδούς. Εδώ και μέρες δεν λέει να κοπάσει η συζήτηση στο Διαδίκτυο περί «γεωμηχανικής χειραγώγησης» του τυφώνα Σάντι. Οι ισχυρισμοί του μετεωρολόγου Σκοτ Στίβενς ότι το ακραίο φυσικό φαινόμενο που έπληξε τις ανατολικές ακτές των ΗΠΑ παραμονές εκλογών, ήταν «κατασκευασμένο», «προϊόν» της στρατιωτικής τεχνολογίας, διασκέδασαν πολλούς ανά την υφήλιο. Ο Στίβενς υποστηρίζει ότι τα μετεωρολογικά όπλα χρησιμοποιούνται από τη δεκαετία του ’60 για την αναδιανομή του πλούτου, κατά το δοκούν, και ότι ο τυφώνας Σάντι δημιουργήθηκε για να τονωθεί ο κατασκευαστικός κλάδος σε μια δύσκολη οικονομική συγκυρία. «Ολα έγιναν, είπε, για τις επισκευές και την ανοικοδόμηση, για τις επενδύσεις μετά την καταστροφή». Το οξυγόνο των θεωριών συνωμοσίας είναι η αμφιβολία. Η τάση του ανθρώπου να δυσπιστεί απέναντι

Τ’ αστέρια ξεθωριάζουν

Tου Nικου Γ. Ξυδακη

Κάθε Ελληνας που ζει σε αυτήν τη χώρα μετά τη δεκαετία του ’70 είναι ευρωπαϊστής· πολύ πριν πάρει στα χέρια του βυσσινί διαβατήριο με αστέρια Ευρωπαϊκής Ενωσης, πολύ πριν βάλει στην τσέπη ευρώ. Πόσο ακόμη; Η Μεταπολίτευση σφραγίστηκε από την ένταξη της χώρας στην ΕΟΚ, παρά τις ρητορικές αντιρρήσεις του Ανδρέα Παπανδρέου, ο οποίος άλλωστε μόλις πήρε την εξουσία ελίχθηκε ακαριαία και άρχισε να εκμεταλλεύεται τις κοινοτικές εισροές. Η ένταξη στην ΕΟΚ ήταν στρατηγική επιλογή, σε μια χρονική στιγμή που η Ελλάδα έβγαινε λαβωμένη ηθικά από τη δικτατορία και κυρίως βρισκόταν χωρίς την αναπτυξιακή πνοή της μεταπολεμικής ανοικοδόμησης και χωρίς άλλο εθνικό παραγωγικό σχέδιο. Σε περιβάλλον Ψυχρού Πολέμου και με την Ελλάδα υστερούσα ακόμη σε πολιτειακές και προνοιακές υποδομές, η ένταξη ήταν αναγκαστική επιλογή.

Αλήθειες και παγίδες του Διαδικτύου

Του Ηλια Mαγκλινη
«Φυσικά και είναι αλήθεια· το είδα στο Διαδίκτυο». Αυτός είναι ο τίτλος πρόσφατου άρθρου που συνέγραψε ο Παναγιώτης Μεταξάς, καθηγητής Computer Science στο Wellesley College της Μασαχουσέτης με τη συνάδελφό του Eni Mustafaraj. Ο τίτλος ενέχει μιαν ειρωνεία και το εν λόγω άρθρο προέκυψε όταν ο Π. Μεταξάς συνειδητοποίησε ότι οι φοιτητές του είχαν μεγάλη δυσκολία στο να αποδεχθούν ότι οι πληροφορίες που λαμβάνουν από το Διαδίκτυο μπορεί να μην είναι έγκυρες και ότι, σε κάθε περίπτωση, απαιτείται διασταύρωση εκ μέρους τους. Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, ο Π. Μεταξάς έθιξε ένα τεράστιο ζήτημα αναφορικά με την εγκυρότητα αυτού του αχανούς ωκεανού πληροφοριών του Παγκόσμιου Ιστού: σε ποιο βαθμό μπορεί ο κάθε χρήστης να εμπιστεύεται την είδηση που διαδίδεται μέσω Διαδικτύου και σε ποιο βαθμό επίσης μπορεί να διερευνήσει την εγκυρότητά της; Κατά καιρούς, έχουν «ανεβεί» και διαδοθεί απίθανες φήμες και ισχυρισμοί, οι οποίοι ανακυκλώθηκαν σχεδόν παθητικά ακόμα και από ιστοσελίδες παραδοσιακών μέσων επικοινωνίας. Ενδεικτικά, να αναφέρουμε ότι πριν πεθάνει

Κομμάτια και θρύψαλα, ως συνήθως

Tης Τασουλας Καραϊσκακη

Πλέον δεν εκπλήσσουν οι εικόνες καταστροφής σε σχολεία υπό κατάληψη, όπως στο 67ο Γυμνάσιο Αθηνών, στο 7ο Λύκειο και το 8ο Γυμνάσιο Καλαμαριάς, το 4ο Δημοτικό στην Κω, το 2ο και 3ο Δημοτικό στο Αγρίνιο και σε βρεφονηπιακό της πόλης («καλημέρα μπάσταρδα» έγραψαν στα νήπια οι βάνδαλοι). Ούτε οι διαλυμένοι χώροι των πανεπιστημίων («σκατά στη γνώση», έγραφε σε τοίχο σχολής, πλημμυρισμένης στα συντρίμμια). Οι βανδαλισμοί είναι ρουτίνα. Οσο η κρίση βαθαίνει και περιορίζονται οι προοπτικές για μια καλύτερη ζωή, απαξιώνεται και καταστρέφεται πιο εύκολα ο δημόσιος χώρος, με τον κίνδυνο οι «πληγές» να «μονιμοποιηθούν» σε μια χώρα με άδεια ταμεία. Από μια «προδομένη γενιά», που δεν έχει ελπίδα για

Οταν Εχω Διάβασμα Βαριέμαι

Του Τάκη Θεοδωρόπουλου
Τα σχολικά βιβλία είναι δύσκολο να επιστρέφονται στο τέλος του χρόνου για να χρησιμοποιηθούν και τον επόμενο διότι, όπως δήλωσε ο γενικός γραμματέας της ΟΛΜΕ, «τα παιδιά λύνουν πάνω στα βιβλία τις ασκήσεις τους». Επεσήμανε δε ότι ακόμη και στα θεωρητικά μαθήματα τα παιδιά σημειώνουν πάνω στα βιβλία, για να καταλήξει ότι το υπουργείο θα πρέπει πρώτα να κάνει οικονομία από το ΕΣΠΑ που σπαταλάει και μετά από τα βιβλία. Στα επιχειρήματα ξέχασε να επισημάνει πως το μέτρο της επιστροφής των βιβλίων στο τέλος της σχολικής χρονιάς καταργεί το κεκτημένο δικαίωμα του μαθητή να τα καταστρέφει. Και να υπενθυμίσει στο υπουργείο ότι πριν ασχοληθεί με τέτοιες λεπτομέρειες καλά θα κάνει να πάρει πίσω τα χρήματα που χρωστάει ο Ακης. Υποθέτω ότι ο γενικός γραμματέας του σωματείου των εκπαιδευτικών θα ξέρει καλύτερα από εμένα τους λογαριασμούς που επιτρέπουν την εκτύπωση και τη διανομή μερικών εκατομμυρίων αντιτύπων κάθε χρόνο. Θα έχει βρει κάποια πηγή ώστε να προμηθεύεται τόνους χαρτί σχεδόν δωρεάν και θα έχει εξασφαλίσει σχεδόν μηδενικές τιμές από τα τυπογραφεία και τα βιβλιοδετεία που αναλαμβάνουν τη θεάρεστη εργολαβία. Αναρωτιέμαι όμως αν έχει συνυπολογίσει και το εκπαιδευτικό κόστος της όλης υπόθεσης. Αν δηλαδή αναρωτήθηκε ποτέ, καθότι εκπαιδευτικός, πώς η σχέση του δεκατριάχρονου παιδιού με το σχολικό βιβλίο μπορεί να επηρεάσει τη σχέση του με το βιβλίο και την ανάγνωση γενικώς. Να του μάθει πως αυτό το αντικείμενο δεν έχει καμιά απολύτως αξία γιατί όχι μόνον του προσφέρεται δωρεάν αλλά είναι και στη διακριτική του ευχέρεια να το κάνει ό,τι θέλει.

Η σιωπηλή κραυγή μιας απελπισμένης δεκαπεντάχρονης

Cyberbullying, cyberstalking, cybergrooming, sextortion… Πριν από λίγα χρόνια, οι λέξεις αυτές μας ήταν άγνωστες, σήμερα έχουν μεταφραστεί σε όλες τις γλώσσες: διαδικτυακός εκφοβισμός, διαδικτυακή παρακολούθηση, διαδικτυακή αποπλάνηση ανηλίκου, σεξ-βιασμός… Η υπόθεση της Αμάντα Τοντ έχει από όλα τα προαναφερθέντα και μια τραγική κατάληξη: η 15χρονη Καναδή από τη Βρετανική Κολομβία αυτοκτόνησε την περασμένη εβδομάδα, έναν μήνα αφότου είχε ανεβάσει στο YouTube ένα εννιάλεπτο βιντεάκι όπου αφηγούνταν, μέσα από χειρόγραφες καρτέλες και χωρίς να λέει ούτε λέξη, το τριετές μαρτύριό της. Τώρα όλοι αναρωτιούνται τι έφταιξε. Αν θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί αυτό το τέλος. Ποια μέτρα πρέπει να ληφθούν ώστε να μην υπάρξουν άλλα τέτοια βίντεο, άλλες τέτοιες χειρόγραφες καρτέλες: «Δεν έχω κανέναν. Χρειάζομαι κάποιον. Το όνομά μου είναι Αμάντα Τοντ».

Προς «τηλεοπτική τουρκοκρατία»;

Μπαμπινιώτης Γεώργιος
Απαγε απ' εμού... η μισαλλοδοξία. Δεν αισθάνομαι να κινδυνεύω από τους Τούρκους, δεν είμαι «τουρκοφάγος», δεν πιστεύω σε σενάρια συνωμοσιολογίας. Είμαι ένας από τα εκατομμύρια των απλών Ελλήνων που σ' ένα διάλειμμα χαζεύω εναλλακτικά (κάνω ζάπινγκ...) στα συνήθη τηλεοπτικά προγράμματα, προτού γυρίσω στα χαρτιά μου. Ετσι, πάλι μαζί με χιλιάδες άλλων Ελλήνων τηλεθεατών, διαπιστώνω τον τελευταίο καιρό ότι γνωστοί τηλεοπτικοί σταθμοί προσφέρουν σωρευτικά τουρκικές τηλεοπτικές σειρές συνεχείας (σίριαλ) στη θέση άλλων, κυρίως ελληνικών, σειρών. Και οι σειρές αυτές πληροφορούμαι ότι έχουν υψηλή τηλεθέαση και ιδιαίτερα χαμηλό για τους τηλεοπτικούς σταθμούς κόστος. Η απάντηση «αν δεν σού αρέσει το πρόγραμμα, κλείσε την τηλεόραση ή άλλαξε κανάλι» είναι πάντα πρόχειρη και εύκολη. Πριν από αυτό

Πολλά βιβλία στα 4, γερό μυαλό στα 18

Λαλίνα Φαφούτη

Θέλετε το παιδί σας όταν μεγαλώσει να γίνει εξυπνότερο και να μπορεί να χειρίζεται καλύτερα τις καταστάσεις και τον κόσμο γύρω του; Αν ναι, δώστε του φυσικά αγάπη και στοργή αλλά κυρίως… διαβάστε του βιβλία, από τα πρώτα του κιόλας χρόνια, Μελέτη διαπίστωσε ότι όσο περισσότερα πνευματικά ερεθίσματα έχει ένα παιδί στην ηλικία των 4 ετών τόσο καλύτερα ανεπτυγμένος είναι ο εγκέφαλός του στα 18, χαρίζοντάς του υψηλότερη νοημοσύνη και καλύτερες γνωσιακές λειτουργίες. Τα ευρήματα έρχονται

Οι πολύ πατριώτες σαν τους πολύ χριστιανούς

Tου Παντελη Μπουκαλα
Παλιά ξινή ιστορία το εμπόριο της πατρίδας - οποιασδήποτε πατρίδας, μιας και δεν έχουμε εδώ ελληνική πατέντα ή εθνικό προνόμιο. Και επάγγελμα αρχαίο οι πραματευτές του πατριωτισμού, οι οποίοι, από την παντοειδή ασφάλειά τους συνήθως και από το ύψος του αξιώματός τους ή της οικονομικής τους ισχύος, εξαπολύουν δεοντολόγια και καθηκοντολόγια για τους λεγόμενους «απλούς ανθρώπους» αυτού του κόσμου. Το γεγονός ότι για τη λέξη «πατριδοκαπηλεία» ξέρουμε και πότε ήταν τα γεννητούρια της (29 Σεπτεμβρίου 1889) και ποιος υπήρξε γονιός και νουνός ταυτόχρονα (η «Νέα Εφημερίδα»), αφού έχουμε πάντοτε τη «Συναγωγή νέων λέξεων» του Στέφανου Κουμανούδη να μας βοηθάει σε τέτοιες αναζητήσεις, δεν υπάρχει λόγος να πιστέψουμε ότι αυτό το άθλιο άθλημα είναι του 19ου αιώνα, και μάλιστα του τέλους του. Αλίμονο. Οι Κλέωνες μετρούσαν ήδη τότε ζωή δυόμισι χιλιετιών.

Το τρελαμένο εκκρεμές

Tου Nικου Γ. Ξυδακη
Είναι πολλά τα γεγονότα που συμβαίνουν το ένα πάνω στο άλλο, κι όλα σημαντικά με τον τρόπο τους, έτσι ώστε να κινδυνεύουν όλα να μείνουν ακατέργαστες πληροφορίες, αμετουσίωτες, ακατανόητες κατ’ ουσίαν. Θραύσματα πληροφοριών, που δεν μεταφέρουν νόημα και δεν οδηγούν σε καμιά βαθύτερη κατανόηση του τι μας συμβαίνει. Ακόμη χειρότερα: το ένα γεγονός σωρεύεται επί του προηγουμένου με καταιγιστικό ρυθμό, έτσι που όλα ισοπεδώνονται, αποχρωματίζονται, γίνονται πολτός, το πράγματι σημαντικό πέφτει στον ίδιο κουβά με το ελαφρύ ή το ασήμαντο, ακόμη και με την ανεπιβεβαίωτη φήμη.

Θυρωροί της νύχτας

Tου Νικου Κωνστανταρα

Ποιος θυμάται τους δημοκράτες Γερμανούς της εποχής της ανόδου των ναζί; Αυτό που δεν ξεχνάμε είναι ότι -παρότι υπήρξαν πολλές ηρωικές, τραγικές μορφές που αντιστάθηκαν- δεν ανέκοψαν την πορεία της χώρας τους προς τη δικτατορία και τον όλεθρο. Οι καλές προθέσεις, οι ιδεολογικές διαφορές, οι αποτυχημένοι συμβιβασμοί, τα πάθη, οι μικρές νίκες, οι δικαιολογίες και το τέλος του καθενός δεν μετρούν για τίποτα. Μόνο το αποτέλεσμα. Αν το γνώριζαν αυτό οι συντηρητικοί, οι δεξιοί και αριστεροί, οι καθολικοί, οι άθεοι, οι προτεστάντες και οι Εβραίοι θα είχαν δράσει αλλιώς όταν πρωτοείδαν έναν ανυπόληπτο και προφανώς προβληματικό ανθρωπάκο να οδεύει με αποφασιστικά βήματα προς την απόλυτη κυριαρχία επί του κράτους; Θα είχαν ενώσει τις δυνάμεις τους, θα είχαν πιέσει τους θεσμούς να προστατέψουν το πολίτευμα ή θα περίμεναν πάλι την καταστροφή ως νομοτέλεια;

Το «μαχαίρι» της μισαλλοδοξίας

Tης Τασουλας Kαραϊσκακη

Τα επεισόδια πρωτοξέσπασαν το βράδυ της προπερασμένης Πέμπτης έξω από το θέατρο Χυτήριο της Ιεράς Οδού στην πρώτη απόπειρα να δοθεί η πρεμιέρα του «Corpus Christi». Επαναλήφθηκαν με μεγαλύτερη ένταση το βράδυ της περασμένης Πέμπτης από μέλη θρησκευτικών οργανώσεων και της Χρυσής Αυγής -ύβρεις κατά ηθοποιών, σχίσιμο αφισών, γρονθοκόπημα ρεπόρτερ, γιουχαΐσματα υποψήφιων θεατών, γιαουρτώματα, ύμνοι, έφοδοι, απειλές... Και, η αδιαλλαξία, το μένος, η βία είναι βέβαιο ότι θα συνεχίσουν να δίνουν νέες παραστάσεις. «Σε κάθε περίπτωση που θα προσβάλλεται το θρησκευτικό συναίσθημα των Ελλήνων, αλλά και η ιστορική τους μνήμη, η Χρυσή Αυγή θα παρεμβαίνει δυναμικά», προειδοποίησε την επομένη ο βουλευτής της Χ.Α. Ηλίας Κασιδιάρης.

Τρικυμίες εν κρανίω

ΑΠΟ ΤΟΝ ΝΙΚΟ ΔΗΜΟΥ

Γυρίζοντας από ένα ταξίδι στη Δυτική Ευρώπη, η πρώτη εντύπωση είναι, βέβαια, η κρίση και τα αποτελέσματά της. Η δεύτερη –και πιο ισχυρή–είναι η απέραντη σύγχυση και αντιφατικότητα μέσα στον νου των Νεοελλήνων. Απόηχοι αυτής της διανοητικής σαλάτας μου έρχονταν και έξω. Όμως είχα ξεσυνηθίσει και όταν επέστρεψα και προσπάθησα να καταλάβω τι γίνεται, έπαθα σοκ.

Εταιρεία στη Silicon Valley... ή φούρνο στην Αίγινα;

ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΤΑΘΗ ΧΑΪΚΑΛΗ
Ο Νίκος με δύο μεταπτυχιακά στη πληροφορική έχει καφέ-μπαρ στο Φάληρο, η Γιώτα κόρη του εφοπλιστή Ν.Β. δουλεύει σεριβιτόρα στο Παρίσι, ο Δημήτρης κάνει το μεγάλο άλμα απο τη Πάτρα στη Silicon Valley. Tι να απαντήσεις σε 20χρονα παιδιά , φοιτητές του Πολυτεχνείου, που ρωτούν πώς θα μπορούσαν να ξεκινήσουν μια δική τους δραστηριότητα; Το πρώτο πράγμα που σκέφτηκα να απαντήσω πριν μερικούς μήνες σε ένα ακροατήριο εκατό 20χρονων του Μετσόβειου, ήταν να σκοτώσουν τους Μύθους . Για την ακρίβεια τους Μύθους που τους φυτέψαμε εμείς. Να τους σκοτώσουν όμως Ενωρίς. 7 ευκαιρίες για τολμηρούς Το δεύτερο που έχει ενδιαφέρον να ακούσει ένα τέτοιο ακροατήριο ειναι οι 7 ευκαιρίες, που έχουν όσες νέες/νέοι θέλουν να δουν τη Μεγάλη Εικόνα. Πολύ σχηματική αυτή η σύνοψη σε 7 κατευθύνσεις, αλλά μπορούν να δώσουν ερεθίσματα στους νέους να ψάξουν σε μεγαλύτερο εύρος και βάθος, απόσο μπορεί να καταλάβει η παρουσίασή μου (τη βρίσκεται εδώ) και μια σχετική ανάρτηση. Ποιες είναι οι 7 ευκαιρίες;

Οραμα, όχι μόνο «ψαλίδι»

Tου Αποστολου Λακασα

Σημαντικός αριθμός πανεπιστημιακών δασκάλων σε σχολές όπως οι οικονομικές, πληροφορικής, φυσικής, ιατρικές, πολυτεχνικές έχουν ήδη βρει ή αναζητούν θέση, προσωρινή ή μόνιμη, σε πανεπιστήμια του εξωτερικού - και όχι μόνο των παραδοσιακών προορισμών, όπως η Ευρώπη και οι ΗΠΑ. Τον ίδιο δρόμο έχουν πάρει πολλοί από τους 883 εκλεγέντες σε θέση μελών ΔΕΠ σε ελληνικά πανεπιστήμια, οι οποίοι μένουν εδώ και περίπου δύο χρόνια αδιόριστοι και οι προοπτικές τους για διορισμό εκτείνονται σε βάθος δεκαετίας (για τους πλέον πρόσφατα εκλεγμένους). Στον αντίποδα, μεγάλος αριθμός καθηγητών έχει ήδη συνταξιοδοτηθεί και θα συνταξιοδοτηθεί τα επόμενα χρόνια. Η συρρίκνωση και η γήρανση του προσωπικού είναι δεδομένη.

Επαγγελματικός Προσανατολισμός: Ρόλος πρωταγωνιστή

Της Ιωάννας Ρίζου

Η ζωή μας είναι γεμάτη πολλούς και διαφορετικούς ρόλους. Η επιτυχημένη αλληλεπίδραση των ρόλων αυτών δημιουργεί ολοκληρωμένους και ευέλικτους ανθρώπους. Όλοι μπορούμε να αναγνωρίσουμε ότι, σε κάθε φάση της ζωής μας, έχουμε το ρόλο του γιου ή της κόρης, του πατέρα ή της μητέρας, του επαγγελματία ή του μαθητή. Ακόμα και στην κρίσιμη φάση της εφηβείας, οι νέοι ηλικίας 16-18 καλούνται να εκπληρώσουν πολλούς και απαιτητικούς συχνά ρόλους. Το ρόλο του μαθητή, του παιδιού, του αδερφού, του φίλου. Κάπου εδώ εμφανίζεται ο Επαγγελματικός Προσανατολισμός, ο οποίος καλείται να καθοδηγήσει και να στηρίξει τους εφήβους σε έναν από τους πιο καθοριστικούς ρόλους που καλούνται να αναλάβουν: το ρόλο εκείνων που θα επιλέξουν το μελλοντικό επάγγελμά τους. Έναν ρόλο που δυστυχώς η εκπαίδευση έχει, σε μεγάλο βαθμό, επιλέξει να αφήνει στο περιθώριο. 

Σήμερα, τα περισσότερα παιδιά έχουν δυστυχώς παγιδευτεί στο ρόλο του μαθητή. Περνούν όλη τη μέρα παρακολουθώντας μαθήματα, διαβάζοντας για αυτά, σκεπτόμενα την αποτυχία ή την επιτυχία σε ένα διαγώνισμα, τις απαιτήσεις των γονιών ή των καθηγητών για την επίδοσή τους. Στο πλαίσιο αυτό δε φαίνεται να υπάρχει χώρος και χρόνος για αυτογνωσία, στοχοθεσία, αναγνώριση και αξιοποίηση των ατομικών ικανοτήτων. Το κενό αυτό διευρύνει η έλλειψη ενημέρωσης για τις σχολές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, των επαγγελματικών δικαιωμάτων τους αλλά και των προοπτικών τους. 

Όλα αυτά, σε συνδυασμό με τις συνεχείς αλλαγές στο χώρο της εκπαίδευσης και της εργασίας, οι οποίες έχουν εξαφανίσει τις έννοιες της «σταθερότητας» και της «μονιμότητας» -όπως τις βίωσαν προηγούμενες γενιές- καθιστούν δύσκολο για τους μαθητές να κάνουν σωστές επιλογές, οι οποίες θα βασίζονται στις ανάγκες και τις ικανότητές τους. Ο σημερινός νέος θα κληθεί να επιλέξει επάγγελμα, ειδικότητα ή χώρο εργασίας αρκετές φορές στη ζωή του. 

Όλο και πιο συχνά έρχομαι σε επαφή με νέους ανθρώπους, οι οποίοι, ενώ διαθέτουν ήδη ένα ή περισσότερα πτυχία, χρειάζονται ακόμη καθοδήγηση για το επάγγελμα που θα επιλέξουν. Το γεγονός ότι ζητούν καθοδήγηση, μη με παρεξηγείτε, είναι ενθαρρυντικό. Συχνά πρόκειται απλώς για μια επιβεβαίωση που χρειάζονται. Μια ακόμα άποψη ότι δεν κάνουν λάθος. 

Το δυστύχημα είναι να συναντώ άτομα τα οποία έχοντας περισσότερα από ένα πτυχία αγνοούν τι τους αρέσει ή τι τους ταιριάζει και μπορεί να επιτύχουν σε αυτό. Πριν λίγο καιρό ήρθα σε επαφή με απόφοιτη του παιδαγωγικού τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης του Βόλου, εικοσιπέντε ετών. Η συγκεκριμένη, αφού είχε ήδη αποκτήσει και μεταπτυχιακό στην Ειδική Αγωγή, έφτασε να επιδιώξει και να πετύχει την εισαγωγή της στην Αρχιτεκτονική, αυτό που τελικά πάντα ήθελε να κάνει. Τι συμβαίνει εδώ; 

Είτε πρόκειται για άτομο με έλλειψη αυτογνωσίας είτε για ένα άτομο που μέσα από το ρόλο του «είμαι φοιτήτρια νηπιαγωγών» πέρασε στο ρόλο ότι «οι νηπιαγωγοί είναι καλό να έχουν ειδίκευση στην ειδική αγωγή» ενώ ο πιο σημαντικός ρόλος, ο ρόλος του ατόμου που επιλέγει το επάγγελμα της ζωής του δεν είχε γίνει ορατός παρά μόνο αρκετά αργά. 

Οι ψυχολόγοι λέμε ότι όσο πιο νωρίς μαθαίνει κάποιος τον εαυτό του, τον τρόπο που λειτουργεί και αυτά που τον κάνουν ευτυχισμένο τόσο πιο γρήγορα και εύκολα θα είναι σε θέση να ζήσει μια δημιουργική και γεμάτη ζωή. Το ίδιο ισχύει για τον Επαγγελματικό Προσανατολισμό. Τα παιδιά -προσωπικά επιλέγω να τα αντιμετωπίζω ως ώριμους ανθρώπους- είναι καλό, αν όχι απαραίτητο, να μπουν και σε αυτό το ρόλο από νωρίς. Όσο πιο γρήγορα αντιληφθούν ότι πέρα από το ρόλο του «καλού μαθητή» έχουν και το ρόλο του ατόμου που πρέπει να αναπτύξει και άλλες ικανότητες, όπως η αυτογνωσία, ο σωστός προγραμματισμός και η ολοκληρωμένη ενημέρωση, τόσο αυξάνουν τις πιθανότητες να κάνουν τις σωστές για αυτούς επιλογές. Οι δεξιότητες αυτές μπορούν να τους στηρίξουν και σε άλλους τομείς. Το να γνωρίζω ότι έχω στόχο, τι περιλαμβάνει ο στόχος αυτός και τι χρειάζομαι για να τον πετύχω είναι πολύ σημαντικό κίνητρο για να αντλήσω δύναμη, όταν οι υποχρεώσεις από το ρόλο του μαθητή δυσκολεύουν και θέλω να τα εγκαταλείψω. Ο Επαγγελματικός Προσανατολισμός έρχεται να δώσει την απαραίτητη ώθηση και να τονώσει την αυτοπεποίθηση που χρειάζονται οι μαθητές δημιουργώντας ένα πλαίσιο στήριξης και ασφάλειας όσον αφορά στο σχεδιασμό της επαγγελματικής σταδιοδρομίας. Πρόκειται για μια μακροπρόθεσμη επένδυση καθώς η απόκτηση αυτών των δεξιοτήτων θα ενισχύσει την ικανότητα των μαθητών να παίρνουν σχετικές αποφάσεις σε όλη τη διάρκεια της επαγγελματικής πορείας τους είτε πρόκειται για την επιλογή μεταπτυχιακού, είτε για αλλαγή καριέρας, είτε για την εξέλιξη της ήδη υπάρχουσας θέσης τους. 

Ο συνδυασμός των ρόλων του μαθητή και του ατόμου που ενισχύει την επίγνωσή του για την πραγματικότητα της αγοράς εργασίας, τις επιλογές που έχει στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αλλά και για την εικόνα του εαυτού και των ικανοτήτων του είναι ο σκοπός που καλείται να εκπληρώσει ο Επαγγελματικός Προσανατολισμός. Ένας σκοπός που σήμερα, περισσότερο από ποτέ, χρειάζεται να βγει από την αφάνεια και να είναι συνεχώς παρών στην καθημερινότητα της σύγχρονης εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Κάθε μέρα, το θρίλερ των οκτώ

Tης Mαριαννας Tζιαντζη

Μηχανικά, με βαριά καρδιά, με τη δύναμη της συνήθειας, πατάμε το κουμπί στο τηλεκοντρόλ για να δούμε το κεντρικό δελτίο. Τοπίο πριν από την καταστροφή. Λίστες, σκάνδαλα ή οσμές σκανδάλων, υποψίες, περικοπολογίες, ενώ στο τέλος, όταν πέφτουν οι διαφημίσεις, ο τηλεθεατής μένει με την εντύπωση ότι μόλις παρακολούθησε ένα εικονογραφημένο ιατρικό ανακοινωθέν. Η κατάσταση του ασθενούς παραμένει κρίσιμη, η προηγούμενη θεραπεία δεν έπιασε, χρειάζονται νέα πειραματικά φάρμακα, χωρίς να αποκλείεται και νέος ακρωτηριασμός.

Παγκόσμιο «δωρεάν πανεπιστήμιο»

Καφαντάρης Τάσος

Είναι γνωστά σε όλους μας τα διλήμματα που τίθενται στα παιδιά και στους γονείς τους όταν αυτά μπαίνουν στο τούνελ των εξετάσεων που οδηγεί από το σχολείο στο πανεπιστήμιο: «Ποια σχολή να διαλέξω; Μήπως το επίπεδο εκείνης της σχολής είναι καλύτερο από αυτής; Θα μου δώσει το συγκεκριμένο πτυχίο δουλειά; Αφήνει ανοιχτές τις προοπτικές μετεκπαίδευσης; Τι κόστος θα έχουν όλα αυτά; Θα το αντέξουμε;..». Πάντα ετίθεντο τέτοια διλήμματα, αλλά η οικονομική κρίση τα πολλαπλασίασε σε αριθμό και βαρύτητα. Αν δεν ήμασταν αυτό που είμαστε - ένας λαός ονειροπόλων Οδυσσέων -, αν ήμασταν ορθολογιστές όσο οι Ολλανδοί, πιθανότατα θα είχαμε καθοδηγήσει τα παιδιά μας στο... να μην πάει κανένα τους στις εφετινές εξετάσεις εισαγωγής στα ΑΕΙ! Γιατί; Διότι «δεν βγαίνει η επένδυση»: όταν βάλει κανείς κάτω το αθροιστικό κόστος ολοκλήρωσης ενός πρώτου πτυχίου, το αντιπαραβάλει με τις προοπτικές ανάκαμψης της εγχώριας οικονομίας και... ψάξει να βρει τις πιθανότητες διασφάλισης καριέρας με αυτό το πτυχίο, θα κλάψει τα λεφτά του.

Ανήκομεν στην ελληνοϊδιαιτερότητα;

Του Kωνσταντινου Zουλα

Από τις συναντήσεις στις Βρυξέλλες με ευρωβουλευτές και κοινοτικά στελέχη, μού έμεινε μια φράση ενός φίλου που μένει 30 χρόνια στο Βέλγιο και έχει το προτέρημα, αν και αγαπά υπερβολικά τον τόπο μας, να βλέπει τα πράγματα με την καθαρότητα της απόστασης. «Αυτό που δεν έχετε καταλάβει στην Αθήνα, είναι ότι ένα μεγάλο τμήμα της κοινής γνώμης στην Ε.Ε. δεν αντιμετωπίζει πλέον την Ελλάδα ως χώρα της Δύσης». Καθώς αιφνιδιάστηκα από τον γενικό αφορισμό, τού ζήτησα να τον εξηγήσει: «Στον μέσο Βέλγο, Γάλλο ή Γερμανό» μού είπε «ήταν πάντα γνωστά τα προβλήματα της Ελλάδας. Οτι υπάρχει διαφθορά, ότι αργούμε να συμμορφωθούμε στους κοινοτικούς κανόνες, ότι οι Ελληνες γενικώς είναι απείθαρχοι.

Η έκπτωση της «κεφαλής»

Της Τασουλας Καραϊσκακη

 Σημάδι διάλυσης ακόμη και του υποτυπώδους συστήματος δεοντολογίας και αρχών, στον χώρο της πολιτικής και των ΜΜΕ, αποτελούν τα πρόσφατα δημόσια «μπρα ντε φερ» επωνύμων και οι χαρακτηρισμοί χαμαιτυπείου. Μεταξύ Μεϊμαράκη - Χατζηνικολάου («θέλει να μου πιει το αίμα με το καλαμάκι, δεν θα τον αφήσω»)· Μεϊμαράκη - Παυλόπουλου («όποιος γλείφει τον Χατζηνικολάου είναι απέναντί μου»)· Χατζηνικολάου - Νάκου («τι διασταύρωση να κάνεις, αθεόφοβε;»)· Βούλτεψη - Παπακωνσταντίνου («παράκεντρα», «Τιτανικοί» και αιτήματα για άρση ασυλίας)· Ντινόπουλου - Χατζηνικολάου («δεν σε έχω δει στον δρόμο να κάνεις ρεπορτάζ...»)· Οικονόμου - Φώλια (αποκαλύψεις για «χρηματισμούς» και «λαμόγια» και άμεσες επανορθώσεις)... Η απώλεια ψυχραιμίας, ένδειξη πανικού, και τα άγρια αλληλοφαγώματα αποκαλύπτουν αυτό που όλοι γνώριζαν και καλυπτόταν κάτω από την καλοφορεμένη κοσμιότητα, τις επαγγελματικές συμμαχίες και τα κατά συνθήκη ψεύδη: τις βαθιές ρωγμές στα θεμέλια του οικοδομήματος.

Η χαμένη αφήγηση

Tου Νικου Κωνστανταρα

Οταν δεν υπάρχει μια κεντρική αντίληψη για το πού βρισκόμαστε και πού πηγαίνουμε, είναι φυσικό να κυριαρχούν στη δημόσια ζωή σκιές και υποψίες, ενώ διάφορες ιδιοτελείς δυνάμεις θα καθορίζουν την ημερησία διάταξη προς δικό τους όφελος. Αν δεν είχαμε ζαλιστεί από την ατέρμονη αγωνία για το ποιες νέες θυσίες θα κάνουμε ώστε να κρατηθεί η χώρα εν ζωή με νέα δάνεια, θα είχαμε πάθει πολύ μεγαλύτερη ταραχή βλέποντας το επίπεδο της πολιτικής, καθώς και τη γενική δυσλειτουργία της χώρας. Η κοινωνία μας μεταλλάσσεται ραγδαία χωρίς κάποια καθοδήγηση, χωρίς την αίσθηση του τι είναι σωστό και τι λάθος. Δεν υπάρχει μια κεντρική αφήγηση, κάποια κατεύθυνση. Οι παλιές δομές αμφισβητούνται έντονα: οι πολιτικοί των πρώην «κομμάτων εξουσίας», οι δικαστικοί, οι δημοσιογράφοι χρεώνονται την αποτυχία του παρελθόντος και το οδυνηρό παρόν. Οι πολιτικοί είναι είτε απολογητικοί είτε (αν είναι από τα μη κεντρώα κόμματα) επιθετικοί.

Φάμπρικα «θαυμάτων»

ΜΑΡΙΑ ΨΑΡΑ
 Οι πινακίδες στον δρόμο γράφουν «Μοναστήρι Σουρωτής - Γ. Παΐσιος». Θα μπορούσαν να γράφουν και «Προς την Οδό των Θαυμάτων». Μοναστήρι βέβαια με την ονομασία «Γ. Παΐσιος» δεν υπάρχει, παρά μόνο η Μονή Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, όπως είναι το πραγματικό της όνομα, κτισμένη εδώ και μερικές δεκαετίες σε έναν λόφο έξω από τη Θεσσαλονίκη στην περιοχή της Σουρωτής, εκεί όπου αναβλύζει από τη γη το περίφημο «ξινό νερό» της Σουρωτής και είναι θαμμένος από το 1994 ο αγιορείτης μοναχός.

Παγιδευμένος στο δίκτυο

του Τάκη Καραγιάννη

Το Μάιο του 2007 πάτησε δεκαπέντε φορές τα κουμπιά στο πληκτρολόγιο, μπήκε στο twitter και δημιούργησε λογαριασμό. Για δύο χρόνια τα πράγματα κυλούσαν φυσιολογικά, όπως ορίζεται το φυσιολογικά στη διαδικτυακή ζωή. Κάθε νέο Μέσο θέλει το χρόνο του, από την ώρα που βγαίνει στον ψηφιακό αέρα μέχρι την στιγμή που θα γίνει μαζικό και θα «μπουκώσει». Συμβαίνει και στη ζωή αυτό, σε μαγαζιά, μπαρ, εστιατόρια, παρέες. Το 2009 άρχισαν τα απειλητικά μηνύματα, το καλοκαίρι που μας πέρασε ακολούθησαν πράξεις. Γράμματα, δέματα και αναφορές στο Άουσβιτς, σε βιασμό και βασανισμό της συζύγου του.

Φινλανδία: Έτοιμη η ιντερνετική «Εκκλησία του Δήμου»

Του Κώστα Δεληγιάννη

Ιντερνετική υπόσταση απέκτησε το πρότζεκτ «Citizens’ Initiative» που έθεσε σε εφαρμογή τον Μάρτιο η φινλανδική κυβέρνηση και το οποίο προβλέπει πως το κοινοβούλιο δεσμεύεται να συζητήσει και να αποφασίσει για οποιοδήποτε νομοσχέδιο προτείνει μία ομάδα πολιτών, αρκεί αυτό να συνυπογράφεται από τουλάχιστον 50.000 Φινλανδούς με δικαίωμα ψήφου. Το πρότζεκτ προέβλεπε πως οι προτάσεις θα μπορούν να υποβληθούν είτε γραπτά είτε ηλεκτρονικά και, πριν από λίγες ημέρες, ενέκρινε τις προδιαγραφές της διαδικτυακής πλατφόρμας που δημιουργήθηκε γι’ αυτό τον σκοπό.

Aλλο συμφορά και άλλο κακούργημα

Tου Χρηστου Γιανναρα

 Σε μιαν αναπάντεχη συμφορά (σεισμό, φωτιά, πλημμύρα, λοιμό, ξενική εισβολή και κατοχή) οι άνθρωποι σφίγγουμε τα δόντια και υπομένουμε. Ξυπνάνε απρόσμενες δυνάμεις αντοχής, το ένστικτο της αυτοσυντήρησης αποδείχνεται πολυμήχανο. Oχι ανώδυνα ούτε χωρίς θύματα – η συμφορά έχει κόστος ανθρώπινες ζωές, είναι πάντοτε απειλή θανάτου. Aλλά έχει τη «λογική» ότι ξεπερνάει τις δυνατότητές μας να την αποτρέψουμε, γι’ αυτό και χαλυβδώνει το πείσμα μας, η ψυχή αντιστέκεται. H ανεργία δεν είναι συμφορά. Oταν ξεπερνάει τα όρια της παροδικής συγκυρίας και αδρανοποιεί το ένα τέταρτο του παραγωγικού δυναμικού της χώρας, είναι πολιτικό κακούργημα, κακουργεί την κοινωνία.

Το ισλάμ και η ήττα της λογικής

ΤΟ ΒΗΜΑ - LE MONDE του Tahar Ben Jelloun

 Το ισλάμ είναι τόσο ευάλωτο, τόσο εύθραυστο, που απειλείται από όλες τις πλευρές; Ενα μυθιστόρημα, μια γελοιογραφία, μια πολύ κακή ταινία μπορούν να υποσκάψουν τις αξίες του; Κατ' αρχήν, όχι. Αλλά για ποιο ισλάμ μιλάμε; Θέτουμε το ερώτημα λόγω της έντασης και των βίαιων αντιδράσεων σε ορισμένες αραβικές και μουσουλμανικές χώρες. Νεκροί, τραυματίες, πυρκαγιές, κραυγές μίσους, έλλειψη κατανόησης, εν ολίγοις μια ανάγκη για εκδίκηση που δεν εκπλήσσει παρά μόνο όσους αρνούνται να παραδεχτούν ότι ορισμένα μουσουλμανικά κράτη ενθαρρύνουν αυτά τα πάθη που κρατούν απασχολημένους τους λαούς επειδή δεν έχουν εκσυγχρονιστεί και εκδημοκρατιστεί.

Και οι ανεπαρκείς εκπαιδευτικοί κ. υπουργέ;

Του Χαριδημου Κ. Τσουκα

Το σκέφτεσαι και μελαγχολείς: αν κάποιος διορίστηκε στη δημόσια εκπαίδευση από το 1982 και μετά, κανείς μέχρι σήμερα δεν τον έλεγξε επαγγελματικά: πώς κάνει τη δουλειά του, πόσο καλά την κάνει ή τι συνέπειες έχει αν την κάνει καλά ή άσχημα. Αν μιλήσετε με διευθυντές σχολείων, θα ακούσετε ιστορίες για μερικούς ανεπαρκείς εκπαιδευτικούς, τους οποίους δεν ξέρουν τι να τους κάνουν… Πόσοι και ποιοι είναι αυτοί; Κανείς δεν ξέρει επισήμως, αν και κάθε διευθυντής γνωρίζει ποιοι κάνουν καλή δουλειά και ποιοι όχι. Αλλά αυτή η γνώση είναι άτυπη και, το κυριότερο, άχρηστη, αφού ένας διευθυντής δεν μπορεί να κάνει τίποτα για έναν εκπαιδευτικό που αποδείχθηκε ανίκανος, αδιάφορος ή ασυνείδητος. Ακόμα κι όταν κληθεί να αξιολογήσει ένα νεοδιόριστο στον δεύτερο χρόνο, η κρατούσα αντίληψη είναι ότι πρέπει οπωσδήποτε να μονιμοποιηθεί. Η επίδοση ενός εκπαιδευτικού στην Ελλάδα, τα τελευταία τριάντα χρόνια (!), επαφίεται στην επαγγελματική του συνείδηση και μόνον.

Η επανάσταση του Ινδού γραφειοκράτη

Tου Νικου Κωνστανταρα

Η μαγεία της ανάγνωσης εφημερίδας, την οποία δεν μπορεί να αντικαταστήσει η ψηφιακή ενημέρωση, είναι η συνάντηση με το απρόσμενο, με ένα πολύ χρήσιμο άρθρο που αν οι υπεύθυνοι του εντύπου δεν το είχαν επιλέξει για ειδική προβολή ίσως να μη το βλέπαμε ποτέ. Ετσι, λοιπόν, ξεφυλλίζοντας την International Herald Tribune της Πέμπτης, διάβασα για έναν άνθρωπο, ο οποίος, με τη θέλησή του να κάνει κάτι καλό για τους συμπολίτες του, άλλαξε τη μοίρα της χώρας του, της Ινδίας. Η ιστορία του Βεργέζ Κούριεν, που πέθανε στα 90 του την περασμένη Κυριακή, μου ήταν άγνωστη, αλλά με έκανε να σκεφθώ έντονα την Ελλάδα, την ώρα που η χώρα μας έχει ανάγκη από τέτοιους ανθρώπους.

Το μάθημα από τη Ρώμη

Του Πασχου Μανδραβελη

Πώς έγινε η Ρώμη μεγάλη; Πώς διατηρήθηκε η Pax Romana για πεντακόσια και πλέον χρόνια; Πώς διαμόρφωσε τη μετέπειτα ιστορία της ανθρωπότητας; Το μυστικό το αποκάλυψε ένας Λατίνος ποιητής, ονόματι Ρουτίλιος Ναματιανός, που το 417 μ.Χ. έγραψε «φτιάξατε από διαφορετικές φυλές μια patria. Κάνατε την οικουμένη μία πόλη». Να σημειώσουμε ότι ο εν λόγω Λατίνος ποιητής γεννήθηκε στη Γαλατία, κτήση τότε της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Στον σταθμό του Μονάχου;

Tου Πασχου Μανδραβελη

Με δεδομένες τις τιμές των αεροπορικών εισιτηρίων δεν είναι προτιμότερο για έναν Αθηναίο να δουλεύει στο Λονδίνο, παρά στην Αλεξανδρούπολη; Δηλαδή, πιο πολλές και φθηνές ευκαιρίες έχει να δει τους δικούς του και τους φίλους του στην Αθήνα κάποιος που ζει στη Ρώμη, παρά στη Θεσσαλονίκη. Σύμφωνοι: το ταξίδι είναι κομμάτι μεγαλύτερο, αλλά το εισιτήριο θα είναι κατά πολύ φθηνότερο. Ο κλαυθμός κάποιων στις χώρες του Νότου για τη μετανάστευση των νέων είναι προσβλητικός για την Ευρώπη. Ή τουλάχιστον ασυνεπής με τον στόχο περί ενιαίου οικονομικού χώρου. Η ενοποίηση της Ευρώπης δεν είναι μόνο τα δημοσιονομικά κριτήρια του Μάαστριχτ, ούτε οι κοινοί κανόνες στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. Η ενωμένη Ευρώπη πρέπει να είναι ενωμένη σε όλα. Κυρίως οι άνθρωποί της πρέπει να νιώθουν ότι η Αθήνα, η Ρώμη, το Παρίσι, το Βερολίνο ακόμη και το Ταλίν της Εσθονίας είναι κοινή τους πατρίδα.

Μια αιμορραγία κρυφή και ύπουλη

Toυ Σταμου Zουλα

 Με αφορμή το νεαρό ζευγάρι που μέσω Διαδικτύου έβγαλε στο σφυρί όλα τα υπάρχοντά του, αναζητώντας «μια νέα ζωή» στο Εδιμβούργο, ήλθε ξανά στο προσκήνιο η νέα μετανάστευση. Πολλοί την παρομοιάζουν με το μεταναστευτικό κύμα της μεταπολεμικής περιόδου, όταν περίπου ένα εκατομμύριο Ελλήνων εγκατέλειπε την καθημαγμένη από την Κατοχή και την Εμφύλιο Ελλάδα για να βρει δουλειά στη Γερμανία και σ’ άλλες χώρες του εξωτερικού. Οι κ. Σαμαράς, Βενιζέλος και Κουβέλης, που τις μέρες αυτές πασχίζουν να πείσουν τα κόμματά τους για την ανάγκη των «νέων μέτρων» (αναπαλαίωση και επέκταση των παλαιών), οφείλουν να εντρυφήσουν σ’ αυτή τη νέα φυγή. Διότι είναι μια από τις πλέον επώδυνες -και μεσοπρόθεσμα επικίνδυνες- επιπτώσεις της σημερινής κρίσης. Και επιπλέον ουδεμία σχέση έχει με τη μεταπολεμική μετανάστευση, που θα μπορούσε να θεωρηθεί λυτρωτική για μια μερίδα ανενεργού πληθυσμού ή ακόμη και μακροπρόθεσμα «αποδοτική» για τη χώρα μας.

Το Χάρβαρντ το κορυφαίο πανεπιστήμιο του κόσμου

Κορυφαίο στον κόσμο το πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, σύμφωνα με διεθνή αξιολόγηση. Στις θέσεις 301- 400 το πανεπιστήμιο της Αθήνας και το Αριστοτέλειο Το πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ είναι για ακόμη μια χρονιά κορυφαίο εκπαιδευτικό ίδρυμα στον κόσμο, σύμφωνα με τη λεγόμενη λίστα της Σαγκάης, η οποία θεωρείται μία από τις εγκυρότερες αξιολογήσεις διεθνώς στον τομέα της εκπαίδευσης. Τα μοναδικά ελληνικά πανεπιστήμια στην κατάταξη είναι το Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης που βρίσκονται στις θέσεις 301-400. Το 2011 το πανεπιστήμιο της Αθήνας είχε καταταγεί στις θέσεις 201-300.

Τα όρια του «όμαιμου»

Tου Παντελη Μπουκαλα

Και να ’θελε να το σκηνοθετήσει κάποιος και να το παραστήσει ως τυχαίο και συμπτωματικό, θα το ξανασκεφτόταν. Και θα το απέρριπτε στο τέλος, για να μην κατακριθεί ως υπερβολικά ευφάνταστος. Και όμως συνέβη. Συνέβη, δηλαδή, να κατακτήσουν μετάλλιο στο Λονδίνο και όχι με μεγάλη χρονική απόσταση, δύο αθλητές που αλλού κι αλλιώς ξεκίνησε το ταξίδι της ζωής τους και με άλλα εθνικά χρώματα αγωνίστηκαν και βραβεύτηκαν. Μιλάω για τον Ηλία Ηλιάδη και τον Σιδέρη Τασιάδη. Για τον τζουντόκα που κατετάγη τρίτος κι έδειχνε με περηφάνια το ελληνικό εθνόσημο και για τον ασημένιο αθλητή του κανόε καγιάκ που δηλώνει απερίφραστα πως είναι Γερμανός και δεν ένιωσε την ανάγκη να σηκώσει και την ελληνική σημαία πάνω στο βάθρο.

Η φοβική χώρα

Νίκος Δήμου

Χίλια τόσα χρόνια κρατάει, από τη εποχή του Σχίσματος. Φόβος, δυσπιστία και μίσος για τη Δύση. Με επικεφαλής την Εκκλησία που αιώνες συμβούλευε τους ραγιάδες να αγαπούν τον Σουλτάνο (πατέρα μας) και να εξορκίζουν κάθε δυτικό - σατανικό (Επιστήμη, Δημοκρατία, Διαφωτισμό, κ.λπ.). •Μόνιμα η φοβική Ελλάδα νιώθει περικυκλωμένη από εχθρούς που την εποφθαλμιούν και την επιβουλεύονται. Όπως έγραψε ένας γνωστός λαϊκός ιστοριογράφος, ο Κυριάκος Σιμόπουλος: «Ο Ελληνισμός αγωνίζεται επί δύο χιλιετίες σε έναν εχθρικό κόσμο υπό συνεχή απειλή ολοκληρωτικού αφανισμού… ολομόναχος».

Η συμμαχία των μικρών

Νίκος Δήμου

Ποιος πολιτικός αρχηγός θα πάρει κοντά του στελέχη πιο ικανά από αυτόν; Ποιος διευθυντής υπουργείου θα προωθήσει κάποιον που μπορεί να τον επισκιάσει; Το ζήσαμε αυτό τελευταία μέσα στα κόμματα, στη σύνθεση της κυβέρνησης, στις επιλογές συνεργατών. Με το ζόρι μπήκαν μερικοί πραγματικά αξιόλογοι - κι αυτό επειδή λόγω κρίσης ζούμε μία κατάσταση έκτακτης ανάγκης. (Ας αφήσουμε ότι πάντα ισχύει το: «άσε τον άλλο να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά».)

Στα... άδυτα του Twitter

Της Λινας Γιανναρου

«Ωχ, μια Ελληνίδα αθλήτρια έκανε λέει ρατσιστικό σχόλιο στο τουίτερ». Ηταν νωρίς το πρωί της Τετάρτης όταν διάβασα την είδηση στο κινητό και ενημέρωσα τους υπόλοιπους θαμώνες της αίθουσας αναμονής της κλινικής στην οποία βρισκόμουν - ένα χειροκίνητο retweet. Τις επόμενες ώρες, κολλημένη στο κινητό -να ’ναι καλά για τέτοιες ώρες- παρατηρούσα το θέμα, σαν κύμα, να φουσκώνει. Τα tweets κατέβαιναν με καταιγιστικό ρυθμό, το ένα έτρεφε το άλλο, «τσιμπώντας» συνεχώς σε ένταση. Οσοι γνωρίζουμε πώς λειτουργεί η κοινότητα, βλέπαμε ότι δεν θα κόπαζε έτσι αυτή η θύελλα. Μπορεί η Βούλα στον στίβο να μετρούσε πολύ καλά τα βήματά της, στο τερέν του τουίτερ όμως έκανε ασυγχώρητο στραβοπάτημα.

Τα γραπτά μένουν

Tης Δωρας Αντωνιου

Ηταν ρατσιστικό ή όχι το σχόλιο της τριπλουνίστριας Παρασκευής Παπαχρήστου; Ηταν δικαιολογημένη ή όχι η απόφαση για αποπομπή της από την ελληνική αποστολή για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου; Μέσα σε ένα καθόλου φτωχό από πλευράς θεμάτων συζήτησης καλοκαίρι, ένα ακόμα θέμα προστέθηκε αίφνης στον δημόσιο διάλογο. Η απόφαση της ίδιας της αθλήτριας να ζητήσει συγγνώμη για το -υπό μορφήν αναπαραγωγής ανεκδότου- σχόλιό της στο twitter αποτελεί έμμεση παραδοχή ότι έκανε λάθος, ότι το σχόλιο όντως εμπεριείχε στοιχεία ρατσιστικά και μειωτικά. Σε διαφορετική περίπτωση, η συγγνώμη δεν ήταν ειλικρινής.

Οι μύθοι, η ελίτ μας και ο Κίσινγκερ

Του Γιώργου Σιακαντάρη

Την προηγούμενη εβδομάδα το Διαδίκτυο και κυρίως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης «βούλιαξαν» από το βάρος της συνεχούς αναπαραγωγής μιας «δήλωσης» που υποτίθεται πως έκανε το 1994 ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Χένρι Κίσινγκερ. «Ο λαός των Γκρεκών είναι αναρχικός και δύσκολος να τιθασευτεί. Γι' αυτό πρέπει να τον χτυπήσουμε βαθιά στις πολιτιστικές του ρίζες. Τότε ίσως αναγκαστεί να συμμορφωθεί. Εννοώ να πλήξουμε τη γλώσσα του, τη θρησκεία του, τα πνευματικά και ιστορικά του αποθέματα, ώστε να εξουδετερώσουμε τη δυνατότητά του να αναπτυχθεί, να διακριθεί, να επικρατήσει». Η «δήλωση» αυτή δημοσιεύθηκε το 1997 στο περιοδικό «Νέμεσις». Τότε οι αναμεταδότες αυτής της πλαστογραφίας κινήθηκαν από τη λαϊκίστικη «Αυριανή» μέχρι τον Γιάννη Μαρίνο του «Οικονομικού Ταχυδρόμου». Σήμερα εκτείνονται σε ακόμη ευρύτερο χώρο.

Απείθεια: η νέα μαγκιά

Tης Ολγας Σελλα
 Η παράσταση «Ιππής» μόλις είχε ξεκινήσει την περασμένη Παρασκευή στην Επίδαυρο, όταν από το Ανω Διάζωμα ακούστηκαν φωνές, σαν κάποιος να τσακωνόταν. Η διένεξη πήρε λίγο χρόνο μέχρι να τελειώσει. Στο τέλος της παράστασης έγινε γνωστό ότι κάποιος θεατής τραβούσε κανονικότατα με την ψηφιακή του κάμερα και όταν του έγινε από τους ταξιθέτες υπόδειξη ότι δεν επιτρέπεται, όχι μόνο δεν συμμορφώθηκε, αλλά αντέδρασε με θρασύτατες φωνές, προβαίνοντας σε ένα ακόμη παράπτωμα: ενοχλώντας όσους παρακολουθούσαν. Οι ταξιθέτες αναγκάστηκαν να καλέσουν... ενισχύσεις, αφού ο πολλά βαρύς θεατής είχε αποφασίσει ότι οι πράξεις του δεν εμπίπτουν σε κανέναν κανόνα, και δεν ακολουθούν καμία υπόδειξη!

Ο Πλάτων και η εθνική μας ψυχασθένεια

Του Τάκη Θεοδωρόπουλου

Τι αντίληψη έχει για τον Πλάτωνα ένας απόφοιτος του σημερινού λυκείου ο οποίος τον έχει διδαχθεί, και μάλιστα στο πρωτότυπο; Μπορεί να αρθρώσει μια σκέψη δική του; Ή μήπως αν είναι καλός, μελετηρός, και έχει πάρει ψηλό βαθμό στις Πανελλήνιες θα σου επαναλάβει αυτά που διάβασε στο τάδε εγχειρίδιο το οποίο, υποτίθεται, τον εισάγει στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία; Και αν αυτός ο ίδιος απόφοιτος περάσει στη Φιλοσοφική, μάλλον γιατί δεν του έφταναν τα μόρια για τις σχολές της Αστυνομίας, και περάσει όλα τα μαθήματα και αποφοιτήσει αισίως πόσους πλατωνικούς διαλόγους θα έχει διαβάσει; Θα μπορεί να σου μιλήσει για το αντικείμενο της γνώσης του ως αναγνώστης; Ή μήπως θα σου επαναλάβει, με περισσότερη ή λιγότερη ακρίβεια, αυτά που διάβασε και αποστήθισε στις σημειώσεις του καθηγητή του; Και όταν αυτός ο ίδιος, φιλόλογος πλέον, ή «φιλόσοφος», καταφέρει να διοριστεί στη Μέση Εκπαίδευση ποιον Πλάτωνα θα διδάξει στα παιδιά;

Πήραν την Πόλη, πήραν και το ωμέγα...

Tου Παντελη Μπουκαλα

 Λήμμα «φωνήεν». Αντιγράφω προσεχτικά το ερμήνευμα που δίνει το λεξικό: «Κάθε ηχηρός φθόγγος που μπορεί να σχηματίσει μόνος του συλλαβή και που παράγεται με την ελεύθερη διέλευση (χωρίς πρόσκρουση σε φραγμό ή στενό) του εκπνεόμενου αέρα από τον λάρυγγα και τη στοματική κοιλότητα: η Ελληνική γλώσσα φωνητικώς έχει πέντε φωνήεντα (τα /α/, /e/, /i/, /o/, /u/) τα οποία δηλώνονται στη γραφή με 7 (φωνητικά) γράμματα (τα α, ε, η, ι, ο, υ, ω)». Ορίστε; Μόνο πέντε φωνήεντα έχει η ελληνική γλώσσα; Οχι εφτά; Ποιος αρνησίγλωσσος και αρνησίπατρις λέει όλα τούτα τα απίστευτα; Ποιο όργανο του κισινγκερισμού γράφει αυτά τα ανελλήνιστα και κερκοπορτικά, διευκολύνοντας τους πολέμιους του πολιτισμού και της γλώσσας μας να μας πλήξουν στο είναι μας, να διαλύσουν τις αντιστάσεις μας, να μας υποδουλώσουν πνευματικά;

Τα φωνήεντα και οι συνήθεις «ανθέλληνες»

Του Παντελη Μπουκαλα

Καχύποπτοι όπως είμαστε, για λίγα πράγματα εμφανιζόμαστε πλειοψηφικά βέβαιοι. Πρώτον, ότι ο Θεός είναι Ελληνας, ιδίως όταν τα εθνικά μας χρώματα μάχονται σε κάποιο αθλητικό πεδίο, γήπεδο ποδοσφαίρου, κλειστό του μπάσκετ, πισίνα του πόλο κ.τ.λ. Δεύτερον, ναι μεν δεν υπάρχουν ανώτεροι και κατώτεροι λαοί, πάντως εμείς είμαστε ανώτεροι των μεταναστών (αυτό δήλωσε το 63% εξ ημών σε πρόσφατη έρευνα). Δηλαδή -και γιατί να το κρύψωμεν άλλωστε- είμαστε Ο Ανώτερος Λαός.

Έχει μέλλον η «γενιά της κρίσης»;

Σε μια ιδιότυπη διελκυστίνδα δυνάμεων, ανάμεσα στον φόβο, την ανασφάλεια, την προοπτική φυγής από τη χώρα και την αισιοδοξία, την ελπίδα μιας νέας αρχής, την αναζήτηση της καινοτομίας, εμφανίζεται να ισορροπεί η νέα γενιά. Εκπρόσωποι του φάσματος της παραγωγικής ηλικίας αποτυπώνουν σκέψεις και συναισθήματα, απαντούν ουσιαστικά στο μείζον ερώτημα: Εχει μέλλον η «γενιά της κρίσης»;

Εχουμε μολυνθεί από τον φόβο

Σε αυτή τη σχολή... 

Ευκαιρίες, αισιοδοξία και φρέσκιες ιδέες 

Ο ανταγωνισμός, οι ύαινες και η μεγάλη πρόκληση

Μίλα, παιδί μου, απεριόριστα

Tης Mαριαννας Tζιαντζη

 Λίγα πράγματα μπορούμε να κάνουμε στη ζωή απεριόριστα, δίχως χρονικούς ή άλλους ποσοτικούς φραγμούς. Στον τομέα των συναισθημάτων και των διαθέσεων, μπορούμε να αγαπάμε, να μισούμε, να βαριόμαστε ή να υπομένουμε απεριόριστα, όμως αν επιχειρήσουμε να τρώμε, να πίνουμε ή να λιαζόμαστε απεριόριστα, θα το πληρώσουμε ακριβά. Μπορούμε να διαβάζουμε, να ονειροπολούμε, να χαζεύουμε ή να προσευχόμαστε απεριόριστα. Επίσης μπορούμε να ακούμε μουσική ή να βλέπουμε τηλεόραση ή να σερφάρουμε στο Διαδίκτυο απεριόριστα, ζώντας ταυτόχρονα μια ζωή που φαίνεται κανονική. Μόνο η δυνατότητα για τίμια (ούτε καν δημιουργική) εργασία, για αξιοπρεπή επιβίωση δεν παρέχεται πλέον απεριόριστα.

Με πυξίδα το μέλλον

Της Μαριας Kατσουνακη

 «Σε όλες τις βιβλιοθήκες αυτές τις ημέρες υπάρχει ένα τεράστιο δημιουργικό άγχος και θετική ενέργεια». Σαν να μιλούσε για άλλη χώρα, για άλλο τόπο. Και το σημαντικότερο: δεν διηγούνταν ένα μελλοντικό σενάριο αλλά περιέγραφε μια πραγματικότητα. Συμβαίνει αυτήν την εποχή σε 72 δημόσιες - δημοτικές βιβλιοθήκες σε όλη την Ελλάδα. Για δύο μήνες, Ιούλιο και Αύγουστο, 1.450 εκδηλώσεις υπολογίζεται να φιλοξενήσουν περίπου 20.000 παιδιά και γονείς. Πρόκειται για την καλοκαιρινή εκστρατεία «δημιουργικότητας και φιλαναγνωσίας», «Διαδρομές με πυξίδα τη βιβλιοθήκη», που εντάσσεται στο πρόγραμμα «future library» (το οποίο χρηματοδοτεί το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος). Μιλώντας με τον συντονιστή του προγράμματος, Δημήτρη Πρωτοψάλτου, οι πληροφορίες συνθέτουν το παζλ μιας Ελλάδας παραγωγικής, δημιουργικής, αισιόδοξης, βουλιμικής στη γνώση και στην πρόοδο. Θα παρέπεμπε σε διαφημιστικό σποτ αν όλα δεν ήταν αποτέλεσμα πολύχρονης προετοιμασίας και συστηματικής προσπάθειας. Θα μπορούσε να είναι το ελληνικό ανάλογο του γαλατικού χωριού, της μικρής, σθεναρής εξαίρεσης και αντίστασης, μέσα σε ένα περιβάλλον που τροφοδοτούσε τον εφησυχασμό και διόγκωνε τη φούσκα.

Κλειστά συστήματα, αργός θάνατος

Tης Mαριας Kατσουνακη

 Είναι νέος, διανύει τη δημιουργική δεκαετία των 30, εργάζεται σε εταιρεία και είναι φιλότεχνος. Διάβασε το πρωί της περασμένης Τετάρτης την είδηση ότι ανανεώνεται η 20ετής θητεία της κ. Μαρίνας Λαμπράκη-Πλάκα στην Πινακοθήκη, παρά το γεγονός της κλοπής του περασμένου Ιανουαρίου (έργα Πικάσο και Μοντριάν) και της έκθεσης Ρακιντζή, με τις αμέλειες και παραλείψεις που καταμαρτυρούσε. Ο νέος πήρε το «μήνυμα» της ελληνικής Πολιτείας και το «μετέφρασε». Η φωνή του ήταν απολύτως ψύχραιμη και διαπιστωτική: αναξιοκρατία, ατιμωρησία, στελεχοπενία, γεροντολαγνεία. Σε αυτές τις λέξεις συνόψισε την απόφαση του πρόσφατα διορισθέντος αναπληρωτή υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού, Κώστα Τζαβάρα, να διατηρήσει στη θέση της διευθύντριας, για άλλη μια πενταετία, την κ. Πλάκα. Ο νέος δεν τρέφει καμία ψευδαίσθηση για τη χώρα του. Και για να μην αδικούμε τη διευθύντρια, η ελέω καλών σχέσεων και επιλεγμένων επαφών ανανέωση θητειών είναι μάλλον παγιωμένη λογική. Κάθε επιλογή, όμως, έχει και ένα συμβολικό φορτίο.

Το κεφάλαιο του ομογενειακού ελληνισμού

Tης Μαργαριτας Πουρναρα

Σε μια πρόσφατη συνέντευξή του στη δημόσια τηλεόραση, ο γνωστός Ελληνοαμερικανός συγγραφέας Τζέφρι Ευγενίδης κλήθηκε να σχολιάσει τη δύσκολη κατάσταση στην Ελλάδα. Με αφοπλιστική ειλικρίνεια, συνόψισε σε μια φράση πώς αισθάνεται για τη χώρα καταγωγής των παππούδων του: «Είναι σαν την αγαπημένη μου ομάδα» είπε, «την οποία δεν θέλω να βλέπω να χάνει». Οποιος και αν είναι ο βαθμός συναισθηματικής εγγύτητας των αποδήμων προς τον τόπο μας, η δυσαρέσκεια και η απογοήτευση περισσεύουν. Είτε πρόκειται για εκείνους που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην Ελλάδα για να μετοικήσουν αργότερα σε άλλα μέρη είτε για τους τρίτης γενιάς μετανάστες που είναι σήμερα Αμερικανοί, Αυστραλοί, Καναδοί, Γερμανοί πολίτες, όλοι τους μοιράζονται μιαν απαισιόδοξη αντίληψη. Οχι μόνον δεν μπορούν να αντλήσουν υπερηφάνεια από τη μακρινή πατρίδα, αλλά δέχονται χλεύη και υφίστανται κριτική. Η ζημιά είναι προφανής και δεν περιορίζεται μονάχα στην αρνητική εικόνα, δηλαδή στα γραφικά έως και προσβλητικά στερεότυπα του τεμπέλη, του κλέφτη και του επιτήδειου, χαρακτηρισμούς που καταπίνουν όσοι έχουν ελληνικά επίθετα. Το πρόβλημα είναι πολύ πιο σύνθετο.

Οι Θεωρητικοί των Πάντων

Tου Παντελη Μπουκαλα

 Δεν αρκούν τα λίγα που μάθαμε στο γυμνάσιο και τα πολύ λιγότερα που θυμόμαστε, κι αυτά θολά και παλιοκαιρινά, για να κατανοήσουμε το μποζόνιο Χιγκς. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει τίποτα για μας τους πανεπιστήμονες δημοσιογράφους και δημοσιολάλους (πώς αλλιώς να ονομαστούν όσοι «γράφουν» διά της φλυαρίας;). Απόφοιτοι εμείς της Μεγάλης του Εγώ Σχολής, έχουμε εκπονήσει ο καθένας τη δική του Θεωρία των Πάντων, όχι ακριβώς με το ίδιο πνεύμα που την αναζητούν φυσικοί και αστρονόμοι, αλλά το φταίξιμο δικό τους. Ξέρουμε λοιπόν τα πάντα για τα πάντα. Και κάπως έτσι, σε ορισμένες τηλεοπτικές εκπομπές, αντί να συμμετέχουν οι συνήθεις ανύποπτοι περί τα επιστημονικά, βρέθηκαν να ερίζουν περί φύσεως ο Δημόκριτος, ο Λεύκιππος και ο Παρμενίδης...

Ο θάνατος των μεσοαστικών ονείρων

The New York Times Το έργο του Αρθουρ Μίλερ «Ο θάνατος του εμποράκου», το οποίο παίζεται στο Μπροντγουέι -με πρωταγωνιστή έναν συγκλονιστικό Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν στον ρόλο του Γουίλι Λόμαν- είναι το πιο σπαραχτικό πορτρέτο των καταρρακωμένων μεσοαστικών ονείρων στην αμερικανική λογοτεχνία. Ωστόσο, καθώς έβλεπα πρόσφατα την παράσταση, αναρωτήθηκα για τη σκοπιμότητα του νέου ανεβάσματος. Ενώ «Ο θάνατος του εμποράκου» εδραίωσε το κύρος του ως μια αποκάλυψη των ψευδαισθήσεων της μεσαίας τάξης, η αμερικανική μεσαία τάξη -ως κοινωνική πραγματικότητα και φορέας αξιών- έχει σχεδόν πάψει να υπάρχει. Ελάχιστοι μεσοαστοί, ή τουλάχιστον κάποιοι που ο Γουίλι Λόμαν θα αναγνώριζε, υπήρχαν ανάμεσα στους θεατές της παράστασης. Εκείνο που κάποτε ήταν μεσοαστική διασκέδαση έχει γίνει είδος πολυτελείας. Τα εισιτήρια της αρχικής παράστασης, το 1949, κόστιζαν μεταξύ 1,80 και 4,80 δολαρίων· τα τωρινά εισιτήρια κυμαίνονται από 111 έως 840 δολάρια. Σε αποπληθωρισμένες τιμές, το κόστος είναι δεκαπλάσιο, απρόσιτο για τον σημερινό Γουίλι Λόμαν.

«Αυτός ο Κόσμος ο Μικρός, ο Μέγας…»

του Διονύση Π. Σιμόπουλου, Διευθυντή Ευγενιδείου Πλανηταρίου

 O Επιταχυντής του CERN Όπως είναι γνωστό, για την κατανόηση της εξελικτικής πορείας του Σύμπαντος και των αρχικών στιγμών της δημιουργίας χρειάζεται να εισχωρήσουμε βαθιά στο εσωτερικό του ατόμου με την βοήθεια των επιταχυντών στα διάφορα εργαστήρια σωματιδιακής φυσικής. Σ’ αυτή μας, λοιπόν, την προσπάθεια τα πειράματα που εκτελούνται στο CERN, στο Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Σωματιδιακής Φυσικής, μας βοηθάνε πολύ. Γιατί η πειραματική, αλλά και η θεωρητική έρευνα που διεξάγεται στο CERN, μας δείχνει το δρόμο για την κατεύθυνση που θα πάρει η έρευνα στη φυσική στα επόμενα χρόνια. Μια κατεύθυνση που άρχισε να διαμορφώνεται τον Δεκέμβριο του 1949. Την περίοδο εκείνη ο μεγάλος θεωρητικός φυσικός Louis de Broglie (1892-1987), βραβευμένος με το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής του 1929, σε μια επιστολή του προς το European Cultural Conference στην Λωζάνη, πρότεινε την ίδρυση ενός νέου ευρωπαϊκού ερευνητικού κέντρου, προκειμένου να εμποδιστεί η «διαρροή εγκεφάλων» προς τη Βόρεια Αμερική και για να ανακτήσει ο ευρωπαϊκός χώρος έρευνας τη χαμένη του αίγλη. Πέντε χρόνια αργότερα, στις 29 Σεπτεμβρίου 1954, δώδεκα ιδρυτικά κράτη-μέλη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, υπέγραψαν την τελική σύμβαση για την δημιουργία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Πυρηνικών Ερευνών (Conseil Europeéne pour la Recherche Nucléaire-CERN)! Σήμερα τα κράτη-μέλη έχουν φτάσει τα 20.

Κι όμως, έχουμε έρευνα αιχμής

Καφαντάρης Τάσος
 «Ωστε γίνεται και βιοϊατρική έρευνα στην Ελλάδα;» με ρώτησε περιπαικτικά γιατρός της Αθήνας με αφορμή την πρόσφατη αρθρογραφία του «Βήματος» περί της κατάστασης της επιστημονικής έρευνας στην Ελλάδα. Με αυτά τα ερεθίσματα, επισκέφθηκα ξανά το Ιδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (ΙΙΒΕΑΑ), για να αποσαφηνίσω το ευρύτερο πεδίο παρεξήγησης: Γίνεται έρευνα αριστείας εκτός του πλαισίου της ΓΓΕΤ - και αν ναι, με ποιον τρόπο; Κατά την τρίτη αυτή επίσκεψή μου στο ΙΙΒΕΑΑ (bioacademy.gr) μου δόθηκε ένα μάθημα για το πώς «τα φαινόμενα απατούν»: Αυτά που εξ όψεως έδειχναν «λείψανδρα κτίρια», έκρυβαν μέσα τους ένα επιστημονικό μελίσσι των υψηλότερων προδιαγραφών. Κατά τη δίωρη ξενάγησή μου στα 26.000 τετραγωνικά μέτρα τους διάβηκα πύλες ασφαλείας και διαδρόμους αποστειρωμένους, που οδηγούσαν στις «φωλιές» 51 ερευνητικών ομάδων.

Η τέχνη του τιτιβίσματος

Tου Παντελη Μπουκαλα
 Στην τέχνη του λόγου η αγάπη για το μικρό και το ευσύνοπτο, συμπυκνωμένη στην απόφανση «μεγάλο έργο, μεγάλο κακό», κρατάει τουλάχιστον από τον καιρό του Καλλίμαχου του Κυρηναίου. Πάνε περίπου δυόμισι χιλιετίες από τον 4ο/3ο αιώνα, οπότε άκμασε ο σπουδαίος λόγιος και ποιητής που χρησιμοποίησε συστηματικά την ίδια την ποίηση για να εξαπολύσει λιβέλους κατά των λογοτεχνικών του αντιπάλων και για να υπερασπίσει την αισθητική του θεωρία. Μολονότι ποιητής πάντως και σοφός, άρα ένας από αυτούς που, κατά Καβάφη, ακούνε τη «μυστική βοή των πλησιαζόντων γεγονότων» καθαρότερα από τους άλλους, δεν θα μπορούσε να μαντέψει τον «Ερωτα του Ελαχίστου» που άνοιξε τα φτερά του στις μέρες μας - φτερά τόσο μεγάλα που τείνουν να σκιάσουν άλλες μορφές του δημόσιου λόγου, εκτενέστερες.

Ανάπτυξη και περιβάλλον: πόλοι αντίθετοι;

Τάσος Καφαντάρης

 Στις αρχές Ιουνίου μια απίστευτη είδηση πέρασε λάθρα από τα στραμμένα στην οικονομική κρίση κιάλια των ΜΜΕ: Η αποστολή Icescape της NASA, η οποία από το 2010 καταμετρά τις επιπτώσεις της ηλιακής ακτινοβολίας στον Αρκτικό Ωκεανό, ανακάλυψε κατάπληκτη μια νεοδημιουργημένη «κηλίδα φυτοπλαγκτού» τεραστίων διαστάσεων – μέχρι και 110 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Οπως δήλωσε η επικεφαλής ωκεανολόγος Paula Bontempi, «αυτό είναι μια τάξη μεγέθους που δεν γνωρίζαμε ότι μπορεί να υπάρχει σε όλον τον πλανήτη... κάτι που δεν θα περίμενε κανείς να συμβεί ούτε σε ένα εκατομμύριο χρόνια!». Η εμφάνιση μιας τέτοιας συγκλονιστικής διαταραχής της διατροφικής αλυσίδας σε αυτή την εποχή του χρόνου κάνει τους βιολόγους να αναλογίζονται με τρόμο το κατά πόσον τα μέλη της αλυσίδας που ακολουθούν – ψάρια, φώκιες, αρκούδες... – θα μπορέσουν να επαναρυθμίσουν το ρολόι των ετήσιων μεταναστεύσεών τους και να προσαρμοστούν στη νέα κατάσταση.

Η αξία της ψήφου και η αποχή

Tης Mαριας Kατσουνακη

  Εκ πρώτης όψεως το ποσοστό της αποχής στις εκλογές της περασμένης Κυριακής είναι αυξημένο: 37,53%. Οταν το 40% του πληθυσμού μιας χώρας δεν προσέρχεται στις κάλπες, σε μια αναμέτρηση μάλιστα εξαιρετικά κρίσιμη, το φαινόμενο θα έπρεπε να μας ανησυχήσει. Οσο και αν οι εκλογικοί αναλυτές φρόντισαν να μας καθησυχάσουν, λέγοντας ότι το ποσοστό είναι πλασματικό (δεν έχει γίνει εκκαθάριση των καταλόγων), την ίδια στιγμή αναζητούν την αιτία της σταδιακής μείωσης των ψηφοφόρων κατά την τελευταία δεκαετία.

Η ουδετερότητα του Διαδικτύου

Του Παναγιωτη Tσανακα*
 Ελληνας δικαστής αποφάσισε τη διακοπή πρόσβασης σε δύο ιστότοπους, που καταγγέλθηκαν για παράνομη διακίνηση πνευματικών έργων. Αντί δηλαδή να διαταχθεί η διακοπή της ανάρτησης του υλικού και να αναζητηθούν οι ανάλογες ευθύνες από τους παρανομούντες, διατάχθηκαν οι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι να εμποδίσουν οποιαδήποτε διαδικτυακή κίνηση από/προς αυτούς τους δύο ιστότοπους! Αντί δηλαδή να τιμωρηθούν οι αυτουργοί, τούς επιβλήθηκε ένα ιδιότυπο εμπάργκο μέσω τρίτων (στη συγκεκριμένη περίπτωση των τηλεπικοινωνιακών παρόχων). Η απόφαση εκτός από παράλογη, είναι και ατελέσφορη, καθώς οι παρανομούντες εύκολα μπορούν να μεταφερθούν σε μια νέα διεύθυνση (ιστότοπο).

Το λεξικό της εκλογικής ψευδολογίας

Tου Παντελη Mπουκαλα

 Το Λεξικό των Εκλογών, έτσι όπως το έχει συντάξει η μια γενιά πολιτικής (αλλά και πολιτικαντισμού) μετά την άλλη, εμπλουτίζεται βεβαίως με κάθε αναμέτρηση, διαθέτει ωστόσο τα σταθερά, τα πάγια λήμματά του. Αλλα από αυτά είναι φωτεινά, άλλα μαύρα κι άλλα γκρίζα (το πού θα κατατάξει κανείς τα λήμματα της κολακείας, τα σταθερότερα εξ όλων, εξαρτάται από τη φιλολογική σχολή στην οποία ανήκει). Στα φωτεινά λήμματα, τόσο φωτεινά όσο και τα εκβιασμένα χαμόγελα των ηγετών στις θηρευτικές προεκλογικές αφίσες, πρωτεύουσα θέση κατέχει φυσικά το «όραμα». Πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι η χρήση του δείχνει να υποχωρεί στην πραγματιστική, αν όχι κυνική εποχή μας, όπου σαν επίθετο της πάσης αγιοσύνης και πάσης αξιοσύνης πλασάρεται το «παραγωγικός»· όχι το «δημιουργικός», όχι, ακόμα και αυτό φαντάζει πια κατάλοιπο από τον καιρό του ρομαντισμού.

Μαύρη λίστα λογοκρισίας στο Διαδίκτυο

Του Πασχου Mανδραβελη

Πριν από πολλά χρόνια γελούσαμε με τα καμώματα των μουλάδων του Ιράν και του αντιδημοκρατικού καθεστώτος της Σαουδικής Αραβίας, που προσπαθούσαν ματαίως να φέρουν το Διαδίκτυο στα μέτρα των δικών τους αντιλήψεων, προλήψεων, δηλαδή του δικού τους σκοταδισμού. Γράφαμε στις 28.3.1999: «H χρήση του Διαδικτύου σ' αυτές τις δύο χώρες επιτρέπεται, αλλά με πολλούς περιορισμούς. Oι κυβερνήσεις ανησυχούν για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει στον πληθυσμό τους η έκρηξη πληροφόρησης που φέρνει μαζί του το Internet, καθώς και τα μηνύματα που ταξιδεύουν μέσω των τηλεφωνικών γραμμών στους υπολογιστές της χώρας τους. Για παράδειγμα, υπάρχουν πολλοί αντικαθεστωτικοί στη Δύση που έχουν βάλει ηλεκτρονικές σελίδες που φέρονται ενάντια στη βασιλική οικογένεια της Σαουδικής Aραβίας ή βάλλουν κατά των Iμάμηδων της Tεχεράνης. Πέραν αυτών οι φωτογραφίες των γυναικών στο Διαδίκτυο είναι ασκεπείς και πολλές φορές... ασεβείς.

Πώς το κλίμα άλλαξε την ιστορία

Τάσος Καφαντάρης

 Η μακρόχρονη διαμάχη των επιστημόνων για το κατά πόσον η υπερθέρμανση του πλανήτη οφείλεται στην ανθρώπινη δραστηριότητα ή είναι απλά μια φυσιολογική φάση στην κυκλική ψύξη-θέρμανση της Γης είχε ως θετική παρενέργεια την επανεξέταση της κλιματικής ιστορίας του πλανήτη μας. Καταγράφοντας κάθε είδους ίχνος που άφησαν πίσω τους οι προγενέστερες κλιματικές αλλαγές – στους δακτυλίους των δένδρων, στα ιζήματα των βυθών, στα πετρώματα των ακτών και στους πάγους των πόλων – έχουμε πλέον τον χρονικό χάρτη του πότε εκδηλώθηκαν. Ο χάρτης αυτός είναι μεν πολύτιμος για τους περιβαλλοντολόγους, αλλά αποδεικνύεται και εξαίρετη πυξίδα για τους παλαιοντολόγους, τους ανθρωπολόγους, τους αρχαιολόγους, τους ιστορικούς και τους κοινωνιολόγους. Γιατί; Ας δούμε μαζί κάποια απρόσμενα στοιχεία που προέκυψαν από την αντιστοίχιση της εκδήλωσης κλιματικών αλλαγών και μαζικών μεταστροφών στην ιστορία των ανθρώπων.

Η λαγνεία της βίας

Του Παντελη Mπουκαλα
Μόνον οι απολύτως αφελείς, και ταυτόχρονα απολύτως ανιστόρητοι, θα περίμεναν ότι η μαζική κατακραυγή εναντίον της Χ.Α., μετά τα τηλεοπτικά αποκαλυπτήρια της βιαιολαγνίας της, της κυριότερης «ιδεολογικής» της σταθεράς, θα επηρέαζε έστω και ελάχιστα την ηγεσία της και στελέχη της με τη στρατιωτική πειθαρχία και την επίσης στρατιωτική συμπεριφορά, σχεδόν ρομποτική ώρες ώρες. Ηδη στις πρώτες ανακοινώσεις τους μόλις που συγκρατήθηκαν να μη διαδηλώσουν την περηφάνια τους για το ξυλοπικό μάθημα πατριδογνωσίας που έδωσε το «πουλέν» του αρχηγού (σύμφωνα και με το επαναστατικό ψευδώνυμό του) στα δύο «παλιοκουμμούνια», θήλεα μάλιστα. Οσο για τον πόλεμο του Ιντερνετ, δεν έλειψαν εκεί όσοι προπηλάκισαν την κ. Κανέλλη και την κ. Δούρου με λέξεις βαναυσότερες και από τις χαστουκογροθιές του κ. Κασιδιάρη.

Παρέμβαση πενήντα πανεπιστημιακών ενόψει των εκλογών της 17ης Ιουνίου

Οι ημέρες αυτές είναι κρίσιμες και συνάμα ιστορικές. Λάβαμε την πρωτοβουλία να μιλήσουμε με τους συμπολίτες μας με απλά λόγια χωρίς οικονομικές αναλύσεις. Αυτές άλλωστε έχουν πολλές φορές γίνει και ακουστεί. Στο σημείο που έχουμε σήμερα φτάσει, οι οικονομικές απόψεις του καθενός έχουν ξεπεραστεί από τις εξελίξεις που θέτουν μπροστά μας μεγάλα εθνικά διλήμματα. Δεν θέλουμε να υποδείξουμε σε κανέναν τι πρέπει να κάνει. Αυτό θα ήταν ξένο σε αυτά που πιστεύουμε. Η ιστορία όμως διδάσκει ότι η σιωπή και η αδράνεια είναι συχνά οι καταλύτες της καταστροφής. Στις εκλογές της 17ης Ιουνίου δεν θα μετρηθεί απλώς, για μία ακόμη φορά, η δύναμη των κομμάτων. Δεν θα εκφραστεί απλώς η οργή ή η ελπίδα των πολιτών. Δεν θα φανεί ξανά αν η πανουργία των επιτηδείων δυνάμωσε από την αδράνεια των συνετών που δεν σήκωσαν ανάστημα όταν έπρεπε. Δεν θα αναμετρηθεί καν το παραπλανητικό δίπολο μνημόνιο-αντιμνημόνιο που επίτηδες κάποιοι έχουν κατασκευάσει για να παγιδεύσουν τον λαό σε επικίνδυνα, ψεύτικα διλήμματα.

Και πάλι, τι είναι η πατρίδα μας...

Tου Παντελη Mπουκαλα
 Στο παλιό ερώτημα «Τι είναι η πατρίδα μας», που σαν στίχος του Ιωάννη Πολέμη σφηνώθηκε στο μυαλό των μαθητόπαιδων περασμένων δεκαετιών, ενώ για τους μεγαλύτερους στάθηκε αφορμή για τη σύνταξη αμέτρητων πανηγυρικών, η πιο τίμια απάντηση είναι, πιστεύω, η εξής: Η πατρίδα μας είναι ό,τι τη φτιάχνουμε, ο καθένας στο μικρό ή το μεγάλο πόστο του και όλοι μαζί, ομονοώντας ή/και αντιδικώντας. Η πατρίδα μας δεν «είναι» (δεν είναι δηλαδή κάτι το στάσιμο, το τετελεσμένο, το λήξαν), αλλά «γίνεται»· είναι φαινόμενο ιστορικό, και κατά συνέπεια δυναμικό, και όχι μεταφυσικό, δηλαδή ακίνητο, παγωμένο, ανεπίδεκτο διαμόρφωσης και αλλαγής. Είναι λοιπόν ό,τι γίνεται από εμάς, ό,τι κι όπως εμείς τη δημιουργούμε, συμφωνώντας και συμπράττοντας ή αλληλοσφαζόμενοι, μεταφορικά και μια στο τόσο κυριολεκτικά, ακολουθώντας άλλωστε ένα «έθιμο» από τα γνησιότερα ελληνικά: τον εμφύλιο, την «ενδοοικογενειακή» έριδα.

Το νετρίνο δεν…απειλεί πλέον τον Αϊνστάιν

Ο Αϊνστάιν ξαναβολεύτηκε καλύτερα στο βάθρο του, αφού η θεωρία του ότι τίποτε δεν ταξιδεύει πιο γρήγορα από το φως, δεν απειλείται πλέον. Οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι επιστήμονες που είχαν κάνει πέρυσι τον Σεπτέμβριο τον «αιρετικό» ισχυρισμό ότι το υποατομικό σωματίδιο νετρίνο είναι οριακά ταχύτερο από το φως, τώρα παραδέχονται τους λανθασμένους υπολογισμούς τους. Είχε ενδιάμεσα προηγηθεί η κατάρριψη του ισχυρισμού από άλλα επιστημονικά εργαστήρια και έτσι, οριστικά πλέον, δίνεται επίσημο τέλος σε ένα ζήτημα που αναστάτωσε τη διεθνή επιστημονική κοινότητα και…τον μακαρίτη Αϊνστάιν. Ο διευθυντής ερευνών του CERN Σέρτζιο Μπερτολούτσι, εκ μέρους της επιστημονικής κοινοπραξίας OPERA